Ikastoletako ultrak


2003ko urtarrilaren 05ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Pio Baroja handiaren ehungarren urteurrena ospatu berri zuten hartan -abenduaren 28an sortua zen gizona-, ZERUKO ARGIAk egun onak ematen zizkion urte berriari Xabier Letek Julio Caro Barojari egindako elkarrizketa mamitsu bat bere lehen orrialdera ekarriz. Baina 1973an ere zaharrak berri, antza denez, eta irakaskuntza hizpide zuen «Or zegok koska» editorialaren alboan, «Larresoro»k izenpetutako «Ikastoletako ultrak» lana argitaratzen zuen, agur esandako urtean hainbeste buruhauste eta korapilo sortu zituen gaia berriro astinduz.


IKASTOLA KINKA LARRIAN

«Larresoro», euskal munduko edonork ondotxo zekien bezala, «Txillardegi»k bere ezkutalekutik bidalitako lanetan erabiltzen zuen ezizena zen. Eta haraino iritsiak ziren hainbat ikastoletan sortutako iskanbilak, dirudienez, zeren honela zioen bere hartan: « ‘Ikastola-giroa lardaskatzen ari da’... ‘Horrela segitzekotan bi urte barru ez da ikastola arrastorik geldituko’... ‘Ikastolarenak egin dik’ (...) Horra hor gero eta maizago entzuten ditugunak».
Eta horrek guztiak, nonbait, ondorio ilun samar bat ateratzera eraman zuen gizona, «Ikastola kinka gaiztoan sartu da» aldarrikatzen baitzuen jarraian. Baina behin hartan jarrita, bazeukan zer galdeturik: «Saltsa honetan zer kaltetzen da? Zeri laguntzen? Nor ari da izkutuan farrez? Nor malkorik gabeko negarretan? Zozoak ez bagina, galdera hauexen bidez igarriko genuke berehala nor zer den, istiluaren kakoa zertan datzan, eta hari gordeen mugitzaileak nortzuk diren. Ez bide dugu egingo, ordea, zozoak garela behin eta berriz eta mila bider frogatua baitugu; eta ikastolaren arazo argitsu honetan, berriz ere, gure arteko kirtenek eta haien arteko azariek, eskuz esku, ikastolaren aurka hartuko dute».


ERRUDUNAK SEINALATUZ

Badaezpada, zozokeriaren aurkako sendabidea ematen saiatzen zen «Larresoro» segidan, hau da, ikastolaren auzian bere ustez errudun zirenak eta zituzten akatsak seinalatzen.
«Mutur bateko eta besteko ‘ultrek’ (hemen, ezinbestean, horrela bataiatuko ditut beste izen aproposagorik merezi dutenak) ikastolak nola sortu ziren eta nola eusten diren ahaztu bide dute».
Oroimen galdu hori berpizteko, Hegoaldean zein Iparraldean ikastolak zuen egoera azaltzea baino gauza hobeagorik ez zegoen: «Andereñoak lortzea eta heztea txit da zaila: gero eta euskaldun gutxiago dago, hizkuntzari dagokionez, jatorrizko euskaldunen artean; geroko kezka beti ageri zaie andereñoei zama gisa, edozein larriunetan gerta baititezke ebakirik eta debekaturik hemengo eta hango ikastolak. Goitikako laguntzarik ezaz, liburu eta tresneria egokirik gabe eraman behar dira askotan, eta lekua bera aurkitzeko lanak izaten dira maiz. Hizkuntza baturik ez dago oraindik, zeharo osaturik eta euskaldunek ezaguturik batez ere, nahiz batasuna ederki abiatua izan: eta andereñoek (eta idazleok) makina bat oztopo topatzen dute euskaraz nola hitzegin zehatz ezin jakinik. Haurrak, bestalde, erdaraz ari dira etxerik gehienetan, eta erdal giroa etengabe edaten dute, andereñoen zuzendu-beharra nekagarriago eginez».
Ez zen hartan amaitzen ikastolen sufrikarioa, ordea. «Beti ere laguntza ofizialaren faltaz, ikastolak behar duen dirua ahal bezala eta arrunt nekez bilatu behar da, euskal probintzietatik zerga gisa aski sosik irtengo ez balitz bezala. Giro horretan, eta ez Arkadian, oratu da ikastola».


«ULTREN» AMNESIA

Baina ikastolaren ahulezia guztia ahaztu bide zitzaien «Larresorok» «ultrak» deitzen zituen haiei, eta 1973an inolaz ere eman ez zitzakeenak eskatzen zizkioten.
«Batzuek Pekin-goak baino marxista-leninistago nahi lituzkete; besteek Vatikano-koak baino aisa elizkoiago; Urliak naturismo hutsetik abiaturik; Berendiak klarisak baino hertsiago eta lotsorrago; hauek Althusser, Mao, Freire eta Bernardette Devlin-en araberakoak, haiek Ottaviani, Strossner eta Makarezos-en plegukoak».
«Larresoro»ren uste osoan, ordea, «gaur batez ere, ideologi-arazo horiek pratikan eta burrukan jartzeko lekua ez da euskal ikastola, erdal eskola baino; ez da gurasoen biltzarra, Madrilleko ministroena baizik. Pedagogia eta iraultza lotuta datozela errepikatu ohi zaigu, eta egia da; baina iraultza ez da Budapest eta Praga-tik pasatzen, eta iraultza eta probokazioa lotuta egon daitezke (eta egonak dira!)».
Baina ikastola zer den eta zertan dagoen ahaztutzea «txotxolokeria galantza litzateke, eta askoz larriago den zerbait», zioen «Larresoro»k. «Ikastoletan mendeetan barrena lehen aldiz eskolatzen dira haurrak gure hizkuntzaz. Hau xehetasun ttipitzat daukanak, xehetasun ttipitzat dauka inperialismoa; eta ‘USA go home’ oihu egiten duenean ere, inperialista gogorra dela badakigu»

Oteiza eta Mitxelena
Requiem gizarteari. Baina gure gizarteari: Ez du edonork «Bienal de Sao Paulo»ko lehen-saria irabazten. Poztu egin behar luke bizi den herriak bere altzotik «Bienal» bateko irabazlea sortu delako. Gureak ez du pozik. Horregatik pentsatzen dut hila ez badago ere, asko direla hil nahi dutenak. Bere arrazoiak izango ditu, noski, Jorge Oteizak zoratzeraino maite duen Euskal Herritik kanpora abiatzeko. Ez diot ezer esaten. Erbesteratu beharraren mina jasaten dut berarekin batera. Zerbait berria sortzeko gauza den gizonari hortarako behar duen giroa gertutzeko gai ez den herrikoa izateak mintzen nau. (...) Ihes egin behar izan dute gure arteko onenek ere. Bakoitzak bere barruko arrazoiz joan beharra izan duela uste lezake norbaitek. Oker dago, Mitxelenak «Triunfo» aldizkariaren ale berezian diona irakurtzen badu: «Euskal Herriko kaiolatxoan ez dagoela lekurik, zenbait gizon oso azkarrentzat, esan ohi da behin baino gehiagotan: horregatik ihes egin zuen, esate baterako, Unamunok. Baina bai Unamunok eta bai gizarajo honek lehenik eta batez ere bizibeharraren eraginez joan behar izan zuten: Nork bere burua eta etxekoak mantentzeko eta gogozko eta gertututako lanean jarduteko, ez nork bere herrian aurki zezakenean» (...) (1973-I-07)

Zurrumurruak Lezon
Aurten bi telefono-kabina ipiniko dituztela entzun dut gure herri inkomunikatu hontan. (1973-I-07)

Galdera batzuk G.K.ri
Euskal gaietan barna» izenburuarekin, 512 zenbakian, G.K.-ren kritika bat agertu zan. Aipatutako hitzaldien zuzendaria izan nintzan ezkero, galdera batzuk egin nahi nizkioke. A) Hamarren bat egun lehenago eskatu zidaten zuzendari izateko. SOS bat zala, uste eze. Ez nituan ezagutzen -ezagutuko ere ez hitzaldien aurretik- ez Daniel Busturia eta ez besteak. Zelako erantzuna eman behar niela uste duzu? B) Bizi ta lan, Daniel Busturiak Bruselasen egiten du urte askotan. Zeren berri egin behar zun hitz, ezagutzen zuenarena edota Euskal Herriko ekonomiarena? C) Arostegui industriala -atzenengo orduan aukeratua- ez ezik, hizlariak eta mahaiko batek organismo ofizialetako giroan jarduten dute, besteak lumeroen laboratorio baten. Egokienak izan ote ziran aukeratuak zuk eta beste askok nahi zenduten azterketa entzuteko? D) Euskal Herriko ekonomiaren larritasuna, ez ote da bera ere topiko bat bihurtu, ondorengo azterketa batek nolabaiteko itxaropenari aterik irekitzen ez dion bitartean, gure bizipoza ta aurrera nahia itotzen duan topikoa? E) Egon al ziñan Bergaran abenduaren amabostean? F) Aurrezki Kutxak zer ote dute obe, amar hitzaldi eder eman ez, edota kaskartxo bat eskeini? G) Nere aitxari hamaika bider entzundako esaera hau etortzen zait burura: «eiten ez bok, galdua aiz; eiten bok, jango abe». Ze irizten diozu? (1973-I-07)


Azkenak
Spoti-fire, Stop-ify edo Spoti-fair

Guztiok entzun nahi dugu musika: asko, merke, euskaraz eta gaizki sentitu gabe. Baina Spotify utziko badugu Israelen konplize izateagatik, agian beste enpresa eta tresnen inguruan ere hausnartu beharko dugu. Edo gure morala kontratatzen ditugun zerbitzuen arabera neurtzen hasiko... [+]


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


Izpegiko gainak herri baten aldarri izanen dira buruilaren 19 eta 20an

Basaizeak, Baztango Gazte Asanbladak, Baigorriko eta Erratzuko gazteek elkarlanean prestatu dituzte Izpegiko Bestak. Elkartasuna, memoria kolektiboa eta engaiamendu politikoa izanen dituzte ardatz.


2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayrouren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa eskatu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak. Aurrez... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


Eguneraketa berriak daude