Berlindik Munichera


2002ko irailaren 08an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Ez da sarri gertatzen zapalkuntza jasaten dutenak zapaltzaileei aurpegia eman eta garaile irtetea. Horregatik du, beharbada, halako itzal luzea haien lorpen sonatu orok herri oroimenean. Aldeko eta kontrako iritziak jasoko dituzte, baina berea ez da segituan ahaztuko. Horrelako zer edo zer gertatu zen 1972ko Olinpiar jokoetan Rhodesiaren parte hartzea galeraztea lortu zuten kirolari beltzen garaipenarekin. Izan ere, Afrika bolborategi bat da aspalditik, eta halakoxea zen garai hartan ere. Angola, Mozanbike eta Ginea Bissau portugaldarren aurka ari ziren irmoki, eta era berean gauzak pil-pilean zeuden europarren kolonialismotik "askatutako" Sudan, Uganda, Burundi, Afrika Erdiko Errepublika eta Txad bezalako hamaika herritan. Municheko Olinpiar jokoetan gertatuak bazter guztietan izan zuen oihartzuna, eta guztiz normala zen bezala, ZERUKO ARGIAk ere gai hari eskaini zion bere editoriala, "Berlindik Munichera" zeritzan gogoeta.


ZURIEN MESPREZUPEAN

Hitlerren garaietara atzera eginez ekiten zion bereari. «1936ko uda beroan Owens beltzak Berlingo Olinpiadetan urrezko medailla irabazi izan zuenean, beltz bati eskua ez emateagatik, gizon ttiki bat bere leku berezitik altxa, jira eta estadiotik irten egin zan. 1936ko uda beroan, atletek eskua altxatuz agurtzen zutenean, bazan esku-altxatze aren esan nahiaz zalantzarik, faxistek ere horrelatsu egiten bait zuten beren agurra. 1936ko uda beroan, Olinpiada guziko jai ofizialik aundiena, Alemaniako ejerzitoak atletei eskeini ziena izan zen. An, gerrako ministro zen Von Blomberg mariskala, an ejerzitoko buru zen Fritsche jenerala, an itsas indarren buru zen Raeder almirantea, an Goering jenerala, an Von Ribbentrop ordezkaria eta nazio sozialismoaren zenbait buruzagi gehiago».
Honaino gogoarekin eginiko ibilera historikoa. Eta jarraian, garaiko komunikabideek zabaldutako mezuari zihoakion eztenkada: «Politika an zegoen bizi-bizi, kirolen erdian».
Izan ere, politika eta kirola nahastearen aurka azalduak ziren komunikabide «ireki» haiek. Baina...
«Berlindik Munichera, egutegian, ogeita hamasei urtetako tartea besterik ez badago ere, bi Olinpiaden artean zulo ikaragarria dago. Ogeita hamasei urte oiek gizaldiz eta mendez aldatu gaituzte gauza askotan. Odol asko isuri da, malkoak erruz isuri dira aurpegietan behera eta munduak -ez mundu guziak- egur azpian ikasi du gizonari zor zaion itzala. Ez mundu guziak oraindik, ordea. 1936ko mentalidade asko dago oraindik zerupean.
Orain zazpi urte, Iam Smith-en rejimena Londrestik eten egin zan. Mexicon ez zan bere atletentzat lekurik izan, baina denborak gauza danak konpontzen dituelako esperantzan, Municheko ateak irekiagoak azaltzen zitzaizkien. Joan zen urtean Olinpiar Batzordeak (CIO) Luxenburgon egin zuen batzarrean ireki ziren ate aiek: Rodesiarrek Bretaina Aundiko ikurpean azaldu nahi bazuen, onartuak izango ziren. Horrela, Rodesiako atletak, pasaporterik gabe, olinpiar txartel utsarekin eldu ziren Munichera (txartel ori, ain zuzen, Sortaldeko Alemaniak sortu zuen, bere atletak Bonn-eko ezaugarririk ez bait zuen lortzen)».
Eta zer esan nahi zuen horrek guztiak? Komunikabideek atleta beltzei aurpegiratzen zietena, hau da, kirola eta politika nahastu izana, ez zela beraiei bakarrik muga zitekeen gorabehera, antza. «Politika berriz ere. Gauzak bakean irtengo baziren, burua berotu behar. Londresko agintariei sortu zitzaien lehenbizi zalantza. Zer gerta ote zitekeen horrelako jokoari jarraituz? Afrikar guziek onartuko ote zuten neurri zabal au? Washingtongoak ere berehala konturatu ziren beltzen nahigabeaz. Eta zuriei ez zaie komeni beltz guziak elkartzerik...».


POLITIKA, POLITIKA ETA POLITIKA

Eta bazen gehiagorik, hala ere. «Nixon eta Brandt, auteskunde bezperatan, nolaz jarriko beltzen aurka?».
Gauzak horrela, Munichen gertatutakoa aztertzeari ekiten zion.
«Abuztuaren amaikan rodesiar 44 atleta eldu ziren Alemaniara. Urak gero eta aundiago. Rodesiarrak an badira, bera ez doala Olinpiadara, dio Etiopiak. Tanzaniak, Sierra Leonak, Kenyak eta beste 25 errik beste orrenbeste adierazten dute berehalaxe. Abuztuaren 19an, Kemt-en, amerikar atleta beltzek Afrikakoekin bat egiten dute».
Zein ote beltzen arteko batasun horren ondorioa? Bada, editorialgileak azaltzen zuena: «Beltz guztiek ez joateaz, Munich jaio baiño lehen gorputz da». Olinpiaden antolatzaileek zerbait egin behar «eta auteskundeetara jotzen da illaren 22an». Eta hara hor hauteskunde haien emaitza: «Beltzen zapaltzaille eta lapur dan gobernu baten jendeak ez dauka giza-emakume zuzenen artean azaltzerik».
Hortik aurrera, hausnarketa egitea baino ez zitzaion editorialgileari geratzen. Eta baita egin ere! «Olinpiadak politizatu egin omen dira. Atzo goizeko berria! Munduko erri zapaldu guziei Olinpiedetara euren ikurpean joateko aukerarik emango balie, orduan bai, ederra, politika!»

Valeriano Urrutikoetxea S.A.
Valeriano Urrutikoetxea S.A. (Erri-lanak eta Etxegintzak).
Zurak-zerratoki. Atx-arrizko arrobiak, ta igeltsuz lendik egiñiko "Bellrock" alb-ormak. Beroz naslikezko moltsotuta zoladurak.
Galdakao.Urrutizkiñak: 76.01.88 - 76.75.43

Restaurante Andra-Mari
Iragarkia, 1972-IX-10
Beren izeneko Aberriko Oroigalluen aldamenian. Ikuspen ikusgarriak bertatik alderdi guztietara. Mai berezia. Elejalde. Urrut: 76.00.05 Galdakao

«Xenpelar» bertso-paperen sariketa
Epailearen erabakia: «Donostian bildu dira 1972 urteko Xenpelar sariak banatzeko Euskaltzaindiak izendatu dituen erabakitzaileak eta honela egin dute: Lehen saria: «Sortetxeari». Egilea: Xalbador. Bigarrena: «Zar-saridun batek esana». Egilea: Joxe Ayerbe. Irugarrena: «Deabruren bat badago beti gertu zirikatzeko». Egilea: I. Olea.

Donostian, 1972-VIII-27.
Bildurik firmatu dutenak: Alfonso Irigoyen, Juan Mari Lekuona, Fermin Artola, Michel Itzaina. Ezin etorria adierazi du Mariano Izetak eta Juan Garmendia kanpoan gertatu da.
Oharrak: 1) Sariketa hau Euskaltzaindiaren ardurapean eratu da, Donostiako Turismo Etxearen diru laguntzarekin.
2) Sariak 12.000, 8.000 eta 5.000 pezetakoak dira.
3) Sariak Donostiako Euskal Festetan banatuko dira
(1972-IX-10)

Juantxo-Txiki, pertsona serioa
Leengo egunean bost urte bete berriak zituen Juantxo-Txikiri, «Aizu, Txiki...», esan nion. «Ni ez naiz Txiki. Txikia nire anaia da. Ni aundia naiz», erantzun zidan. Benetan txikia da Juantxo eta iñoren aginpean egotea bearrezkoa zaio; baiña bere burua aundi ikusi nai du. Aundi izatea nai. Ta bidean dijoa. Jainkoak berberak jarri zuan, sortzetik, bide orretan. Aundi izateko gogoa, umerik txikienean ere, agertzen da tarteka-tarteka. Aundi izatea, norbere buruaren jabe izatea da, pertsona izatea. Ortarako jaio da Juantxo-Txiki. (...) Gaurko umea, biarko gizona. Gizon bezela tratatu zazu gaurko ume ori. Bestela errudun ikusten zaitu askotan, eta Juantxo gizon egingo danean, zure erruak gogoan izango ditu oraindik. Ez umeari egindako erruak bezela, gizonari egindakoak baizik. Umeari egin zenion okerra atzo, baiña Juantxo gizonak berari, gaurko gizonari, eginda bezela gogoratuko ditu. Orra korapillo gaitza. Prolema latza. Juantxo-Txiki ez da gizon: alaz ere, gizon bezela trata zazu. (1972-IX-10)


Azkenak
Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Eguneraketa berriak daude