EUSKALKIEN ERABILERA ADMINISTRAZIOAN


2002ko ekainaren 02a
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskalkia eta administrazinoa" izeneko jardunaldi interesgarriak izan dira Bilbon maiatzaren 10ean eta 11n Mendebalde elkarteak antolaturik. Hitzaldi gehienak izen bereko liburuan argitaratu dira.

Lehen egunean ondare historikoaz mintzatu ziren hizlari gehienak, XIX. mendera arteko administrazioko testuetako eta testu juridikoetako hizkera aztertu baitzuten: Manex Goienetxe, Jose Mari Satrustegi eta Txomin Peillen, hurrenez hurren, Lapurdiko eta Nafarroa Behereko, Nafarroako eta Zuberoako erakundeetako eta idazkietakoaz mintzatu ziren. Andres Urrutiak aurkeztu zuen XIX. mendean Bizkaiko administrazioan erabili euskara. Jexux Eizagirre antilinguaz mintzatu zen eta argitara emaniko txostenean, gipuzkeraz idatzitako bando ezagun bat ageri bada ere, administrazioko gipuzkerazko testuen azterketa falta zen.
Larunbatean egungo erabileraz mintzatu ziren Imanol Bilbao eta Anjel Lobera, bata, Bermeoko Udalaren erabileraz eta, bestea, aginteek hizkuntza gutxituen eretzean duten zereginaz eta, bereziki, Bizkaiko Foru Aldundiaren ekinaldiez. Lontzo Zugazagak, aldiz, Elizaren itzulpen-arloko jokabidea izan zuen aztergai.
Azkenik, mahainguruan bildu ziren Mari Jose Arrieta (HAEE/IVAP), Gorka Aurre (Hizkuntza Politikarako Sailordetza), Kontxi Gabantxo (UEMA), Juan Jose Larrea (EHU) eta Esther Urrutia (Deustuko Unibertsitatea) administrazioaren eta herritarren arteko loturaz aritu ziren. Ondoren, Txillardegi omendu zuen Mendebalde elkarteak.
Ostiraleko saioetan nagusiki XIX. mendera bitartekoak izan ziren mintzagai eta gainerakoetan azken urte hauetako eta egungo egoera aztertu zen. Tarte horretan ere badira dokumentuak eta garrantzi berezia du 1936ko urritik 1937ko ekainera bitartean argitaratu zen «Euzkadi'ko Agintaritzaren Egunerokoa»-k, hango hizkeratik eta euskalkien erabileratik ondorio interesgarriak atera daitezke eta.


EZTABAIDA.

Jardunaldietako eztabaida nagusia lehen saioaren amaieran piztu zen "Antilingua" izeneko txostenaren karietara. Eizagirre txostengileak euskara errazaren eta hizkera xehearen alde egin zuen eta administrazioko testuetan usu ageri den zenbait akats nabarmendu zuen. Urrutiak teknikotasun juridikoa ziurtatu behar dela adierazi zuen, ezin dela guztia xeheki formulatu, baizik eta hizkuntza birsortu behar dela zehaztasun juridikoa bermatuz eta ulergarritasuna ziurtatuz. Adituek elkarrekin lan egin eta ados jarri beharra aipatu zuten.

Eztabaida horretan suma zitekeen dokumentu eta testu guztiak ez direla mota berekoak, espresuki aipatu ez zen arren. Ildo horretatik, jardunaldietan aipatu ez zen baina hizkera berezituak edo espezialitate-arloetakoak ziurrenik hobekien sailkatu dituen Lothar Hoffmann-ek esanak hona ekartzea egoki dateke. Hoffmann-ek arlo berezituetako testuak sailkatzeko irizpideak lau direla adierazia du: abstrakzio-maila, hizkuntza-forma, eremua eta solaskideak. Hizkera berezituen ezaugarriak irizpide horien araberakoak dira. Bost hizkera-mota aurki daitezke eremuaren arabera: oinarrizko zientzia teorikoetako hizkerak, zientzia esperimentaletakoak, zientzia aplikatu eta teknikoetakoak, ekoizpen materialaren arlokoak eta kontsumoaren eremukoak. Zenbat eta eremu eta hizkera espezializatuagoa izan solaskideak ere hala izaten dira. Eremu horietako bakoitzean erabiltzen diren hizkuntz formei eta irizpideei dagokienez, Hoffmann-ek hauexek hartu zituen kontuan: batetik, sinbolo artifizialetan edo hizkuntza naturalean oinarritzea; bestetik, terminologia gehiago edo gutxiago erabiltzea eta, azkenik, sintaxi hertsiagoa edo askeagoa baliatzea. Terminologiaren erabilera eta sintaxi-mota eremuaren, abstrakzio-mailaren eta solaskideen araberakoak dira. Abstrakzio-maila altuena oinarrizko zientzia teorikoetako hizkeretan (esaterako, matematikaren hizkeran) dugu, sinbolo artifizialak eta terminologia erabiltzen dira eta hertsia da sintaxia; beste ertzean kontsumoaren eremuko testuak ditugu eta horietan sintaxia askea da eta termino gutxi erabiltzen dira.

ADOSTASUN BEHARRA

. Administrazioaren eremuan eta arlo juridikoan idazten diren testuak hizkuntza naturalean oinarritzen dira, baina lexiko berezituak eta terminologiak testu-mota ezberdinetan -abstrakzio-mailaren, solas- kideen eta eremuaren arabera- izan dezaketen zama handiagoa edo txikiagoa da eta sintaxia, berriz, hertsiagoa edo askeagoa. Nolanahi ere, testuetan lexiko berezitua eta terminologia agertzeak ez dakar berez joskeran akatsak agertzea. Haatik, joskeran akatsik ez egin arren, hiztegian eta terminologian bada konpondu beharreko arazorik, badira -eta ez gutxi- ados jarriz erabaki beharreko terminoak. Igone Zabalak eta beste aditu batzuek diotenez, hizkera berezituetan eraginkortasunak, besteak beste, terminologia-mailako biunibokotasuna eskatzen du kontzeptuaren eta terminoaren artean, salbuespenak ugari direla jakin arren. Terminologiaren esparruan neologiak eta mailegatzeak izan behar duten lekua ere aintzat hartzekoa da, hizkuntza-normalizazioarekin zerikusi zuzena baitute, baina ezin ahantz daiteke euskalkien altxorra Peillenek jardunaldietan aipatu bezala


Azkenak
Ikasleak sexuka banatzen dituzten ikastetxeak finantziazio publikorik gabe uzteko erabakia berretsi du Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak

Irabia-Izagak jarritako helegitea ezeztatu du, epaitegi konstituzionalak itunpeko ikastetxeen baldintzei buruzko azken ebazpenari helduta.


2023-09-26 | ARGIA
182 urteko espetxe zigorra ezarri diote Asier Ezeizari

2003an ETAk Herrialde Katalanetan buruturiko bi atentaturekin lotuta zigortu du Espainiako Auzitegi Nazionalak Hernaniko preso politikoa. Hamabi urte egin zituen preso Frantziako Estatuan, eta 2023ko maiatzetik dago preso Espainiaren menpeko espetxeetan.


"Oldarraldiari hesia jartzeko" azaroaren 4an Bilboko kaleak betetzera deitu du euskalgintzak

Agerraldia egin dute euskalgintzako erakunde nagusietako ordezkariek, azaroaren 4ko manifestazioaren inguruko xehetasunak emateko. 17:00etan aterako da Euskaldunatik, 'Oldarraldiaren aurrean: euskararekin bat, euskaraz bat' lelopean. "Azken urteetako euskararen... [+]


Eguneraketa berriak daude