EUDEL-EK azkenean gauzatu zuen idazkian funtsezko zeregina izan zuten Ibarretxe lehendakariak eta Patxi Lopez PSE-EEko buruzagiak. Baina, Ajuria Eneko otsailaren 22ko bileran moduan, interpretazioen dantza berehalakoan hasi da: idazkiak ‘pluralitateari’ buruz egindako aipamena eta PPk eta PSOEk Alderdi Politikoen Legea bultzatzea nola ezkon daitezke? PPk, halaber, ezezkoa eman dio PSE-EEk eta hirukoak Arkauten sinatutakoari. Horrez gain, Ibarretxe lehendakariak berriz ekingo dio alderdi guztiekiko -Batasuna ezik- elkarrizketa errondari, kontraesan bat gainditu barik: nola den posible desblokeorik bilatzea ‘etengabe hitz eginez» eta «goizaldera arte behar izanez gero» arazoaren alde garrantzitsu bat alboratuz.

2002-KO Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuak Espainiako Auzitegi Konstituzionalera eramateak, datozen hilabeteetan Jose Maria Aznarrek erabiliko duen moldea erakusten du. Eragin praktikoduna baino eremu sinbolikoan egindako keinu gogorra izan da, eta hala interpretatu dute euskal politikako eragile gehienek, botere agerpen gisa. Gaur egun dauden bideetatik ateratzeko edozelako asmorik erakutsi dezakeen edonori utzitako ohar itxura izan du.

BERE egitura politikoaren beste eraso baten zain dago Batasuna. ETAren eremu ekonomikoarekin lotuz duela bi aste atxilotutako Batasuneko kideez gain, atxiloketa gehiago espero zituen Batasunak -30etik gora- horien artean egungo buruzagitzan ardura kargu garrantzitsuak dituzten batzuk eta agian parlamentarioren batzuk. Oraindik ere, Baltasar Garzonek agindua noiz emango duen zain daude. Garzonek erronka garrantzitsuak omen ditu Europan uztailera begira eta horiei heldu aurretik Batasunaren bere azken operazio hau ondo borobildu nahiko luke.

Iazko maiatzaren 13ko EAEko hauteskundeetako emaitzek mapa politikoa astoratu zuten denbora batez. Emaitza haiek han dira, betirako, baina hilabeteetan aurrera egin ahala, egoera ezer gutxi aldatu dela da esanguratsuena. Areago, aurrera begira ere, laino beltzek ekaitza iragartzen dute. Bakegintzan oinarritu zuten mezua irabazleek, eta urtebetera, itzalak argiak baino ugariagoak dira. Erasoan oinarritu zuen Madrilek kanpaina -PPk eta PSOEk-, eta eraso doinutan darraite udal hauteskundeei begira. Eta porrot mingotsa ezagutu zuen EHren oinordekoak, Batasunak, bere urteurrena ospatzeko aukerarik ere ez du izango akaso.

EUSKAL Herriko biztanleei datozen urteetan aurkez dakiekeen kontsulta bere lekua hartzen ari da apurka euskal politikagintzan. Ezker abertzaletik behin baino gehiagotan atera da autodeterminazioaren inguruan egin beharreko kontsulta hori; EAJk eta EAk 2001eko hauteskundeetan aipatu zuten eta Ibarretxe lehendakariak aipamen ugari egin dizkio harrezkero. ELAk burujabetzaren inguruan oraintsu egindako proposamen zehatzean bi kontsulta motaren aipamen zehatza egiten du eta galdetu beharrekoei ere modu argian heltzen die. Garai bateko etorkizun urrutiko gauza baino, epe labur edo ertainean gertatzeko moduko gertakizuna izan daiteke kontsultarena.

ARALAR alderdiak ekainaren 22 eta 23an egingo du bere kongresu eratzailea. Bertan, hiru ponentzia jorratuko dira: barne antolaketa, ideologia, eta ildo politikoa. Aralar 2000.ean sortu zen EH bideratzen ari zen Batasuna prozesuaren barruan eta 2001eko irailean alderdi gisa eratu zen.