AUTOMATIZAZIOA ETA INTERNET, ITZULPENGINTZAREN LAGUN


2007ko otsailaren 21ean
Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) administrazioko eta lege esparruko hizkeran ohikoak diren esaldiez osatutako fitxategiak eskegi ditu Interneten, itzultzaileen lana errazteko. Itzulpengintzaren etengabeko automatizazioaren adibide dugu.

Bizitzako alor bakoitzak bere hizkera propioa du, eta hizkera bakoitzak behin eta berriz errepikatutako esaldiak. Corpus hiztegiak esaera horietaz osaturik daude. Administrazioak eta lege esparruak ere badute beren corpus hiztegi propioa, eta ordenagailuarekin lan egiterakoan erabilgarria izan dadin, itzulpen memoria sistematan sartzen dira. Jo dezagun itzultzaile bati gaztelaniazko testu bat euskaratzea egokitu zaiola, itzulpen memoria sistema duen ordenagailu batekin. Kasu honetan ordenagailuak euskaratutako esaerak memorian gordeko ditu, gaztelaniazko bere ordaineko esaldiekin parekatuta. Hortik aurrera itzultzaileari esaldi bera edo antzerako bat euskaratzea egokitzen bazaio ordenadoreak aurreko esaldia aurkeztuko dio. Hau da, itzultzaileak ez du esaldi bera berriro ere idatzi beharko, lana eta denbora aurreztuz. Dena den, sistema hauen erabiltzaileak du azken hitza: ordenagailuak aurkeztu dion proposamena edo itzulpena onar dezake edo ez. Itzulpen memoria sistema ezberdin asko daude, hala nola: Trados, Transit, Translat eta Wordfast.



MEMORIAK SAREAN.

Zentzu honetan, Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) orain gutxi Interneten eskegitako programa (http://www.eizie.org/euskara/tresnak/memoriak.htm) sistema horietara guztietara egokitzen da, betiere administrazioko corpus hiztegian ohikoak diren esaldiz osaturiko fitxategiak zabaltzeko asmoz. Bertako itzulpen memoria gaztelera-euskara da, eta beraz gaztelerazko testuen euskarazko itzulpenez osatuta dago. Hein handi batean, informazio iturriak Hego Euskal Herriko erakunde publiko nagusienen aldizkari ofizialetan agertutako itzulpenak dira. Memoriak guztira 87.000 itzulpen unitate edo esaera ditu, eta 36,3 Mb hartzen ditu.
Informazio kopuru handia denez EIZIEko kideek memoria hogei zatitan banaturik eskegi dute, eta nahi duen orok zati bakar bat, batzuk edo denak Internetetik jaitsi ditzake. Dena den, Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza jaso duen programa honek administrazioko itzulpengintza ogibide dutenei dago zuzenduta, oro har, beste langileei ez baitzaie erabilgarria izango.
EIZIEko kide eta Donostiako Udalean interprete Karlos Del Olmoren iritziz, "informatika sortzerakoan itzulpengintzak behar berri bat izan zuen" eta "itzulpengintzaren automatizazio prozesua aurrera doa etengabe". Itzulpengintzak Euskal Herrian fraka bete lan du, eta gero eta garrantzi gehiago du mundu zabalean. Hala, Europako Batasuneko erakundeen gastuen %40a itzulpengintzarekin zerikusia duten lanak aurrera eramateko bideratzen da.

Itzulpengintzaren arduraduN.

Orain hamalau urte sortua, Martutenen antolatu itzulpengintza eskola izan zuen iturburuetako bat EIZIEk. Elkarte profesionala den heinean, bertako bazkide izateko itzulpengintzarekin zerikusia duen ikasketaren bat egina izatea eta nolabaiteko eskarmentua izatea behar-beharrezkoa da.
Elkarteak ikastaroak antolatzen ditu, itzultzaileek beren eginbeharrei hobeto erantzuteko. Era berean, bazkideek aholkuak eta laguntza juridikoa jasotzen dute, tarifak zehazterakoan edo editorialekin negoziatzerakoan behar-beharrezkoak direnak.
EIZIEn badira Administrazioan eta beren kabuz lan egiten dutenak, nahiz eta hauetako batzuk Administraziorako zenbait lan egin. Karlos Del Olmok dio eguneroko babak eltzetik atera behar dituenak lan gehiago egingo duela elkarteak aurrera egin dezan.
Halaber, EIZIEk Kontseilua eta beste erakunde batzuekin elkarlanean dihardu, eta "Senez" urtekaria eta "Kera" barne buletina argitaratzen ditu, itzulpengintzaren eta elkarte beraren inguruko artikulu eta berriz osatutakoak. Itzultzaileen elkarteak badu bere web orria, eta bertan "Senez" aldizkariaren azken zenbakiak aurki daitezke

Itzulpengintzaren loraldia
Urtero kaleratzen diren publikazio askok itzulpengintza izan dute bitarteko eta, beraz, euskal letrak bizitzen ari diren loraldiak itzultzaileen ezinbesteko laguntza du. Karlos del Olmoren iritziz, "idazle ospetsuenek itzulpengintzari garrantzi handia aitortu diote, literatura unibertsala ezagutarazi duelako".

Zentzu horretan, euskal literaturaren mailak gora egin du beste herrialdeetako literatura berton ezagutarazi denean. Lan horretan dihardute EIZIE elkarteko kideek eta itzulpengintza sustatzeko dirua jarri duten zenbait erakundek. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioan ere euskarak gero eta presentzia handiagoa du, nahiz eta justizia alorrean "oraindik asko eta asko egiteke egon, baina euskarak, agian, ezin izango ditu inoiz hutsune guzti-guztiak bete" Del Olmoren ustez.
Era berean, itzulpengintzak badu lan egiteko esparru berririk, teknologia berriak eta, batez ere, Internet euskaraz erabili ahal izateko fraka bete lan dagoelako


Azkenak
2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona


Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]


2024-09-20 | Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]


Sail Ofiziala. Irekierako filma
Apar gutxiko desioa


2024-09-20 | Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.


2024-09-20 | George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.


Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


2024-09-20 | Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak

2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]


Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik

"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.


Eguneraketa berriak daude