AUTOMATIZAZIOA ETA INTERNET, ITZULPENGINTZAREN LAGUN


2002ko martxoaren 31n
Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) administrazioko eta lege esparruko hizkeran ohikoak diren esaldiez osatutako fitxategiak eskegi ditu Interneten, itzultzaileen lana errazteko. Itzulpengintzaren etengabeko automatizazioaren adibide dugu.

Bizitzako alor bakoitzak bere hizkera propioa du, eta hizkera bakoitzak behin eta berriz errepikatutako esaldiak. Corpus hiztegiak esaera horietaz osaturik daude. Administrazioak eta lege esparruak ere badute beren corpus hiztegi propioa, eta ordenagailuarekin lan egiterakoan erabilgarria izan dadin, itzulpen memoria sistematan sartzen dira. Jo dezagun itzultzaile bati gaztelaniazko testu bat euskaratzea egokitu zaiola, itzulpen memoria sistema duen ordenagailu batekin. Kasu honetan ordenagailuak euskaratutako esaerak memorian gordeko ditu, gaztelaniazko bere ordaineko esaldiekin parekatuta. Hortik aurrera itzultzaileari esaldi bera edo antzerako bat euskaratzea egokitzen bazaio ordenadoreak aurreko esaldia aurkeztuko dio. Hau da, itzultzaileak ez du esaldi bera berriro ere idatzi beharko, lana eta denbora aurreztuz. Dena den, sistema hauen erabiltzaileak du azken hitza: ordenagailuak aurkeztu dion proposamena edo itzulpena onar dezake edo ez. Itzulpen memoria sistema ezberdin asko daude, hala nola: Trados, Transit, Translat eta Wordfast.



MEMORIAK SAREAN.

Zentzu honetan, Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) orain gutxi Interneten eskegitako programa (http://www.eizie.org/euskara/tresnak/memoriak.htm) sistema horietara guztietara egokitzen da, betiere administrazioko corpus hiztegian ohikoak diren esaldiz osaturiko fitxategiak zabaltzeko asmoz. Bertako itzulpen memoria gaztelera-euskara da, eta beraz gaztelerazko testuen euskarazko itzulpenez osatuta dago. Hein handi batean, informazio iturriak Hego Euskal Herriko erakunde publiko nagusienen aldizkari ofizialetan agertutako itzulpenak dira. Memoriak guztira 87.000 itzulpen unitate edo esaera ditu, eta 36,3 Mb hartzen ditu.
Informazio kopuru handia denez EIZIEko kideek memoria hogei zatitan banaturik eskegi dute, eta nahi duen orok zati bakar bat, batzuk edo denak Internetetik jaitsi ditzake. Dena den, Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza jaso duen programa honek administrazioko itzulpengintza ogibide dutenei dago zuzenduta, oro har, beste langileei ez baitzaie erabilgarria izango.
EIZIEko kide eta Donostiako Udalean interprete Karlos Del Olmoren iritziz, "informatika sortzerakoan itzulpengintzak behar berri bat izan zuen" eta "itzulpengintzaren automatizazio prozesua aurrera doa etengabe". Itzulpengintzak Euskal Herrian fraka bete lan du, eta gero eta garrantzi gehiago du mundu zabalean. Hala, Europako Batasuneko erakundeen gastuen %40a itzulpengintzarekin zerikusia duten lanak aurrera eramateko bideratzen da.

Itzulpengintzaren arduraduN.

Orain hamalau urte sortua, Martutenen antolatu itzulpengintza eskola izan zuen iturburuetako bat EIZIEk. Elkarte profesionala den heinean, bertako bazkide izateko itzulpengintzarekin zerikusia duen ikasketaren bat egina izatea eta nolabaiteko eskarmentua izatea behar-beharrezkoa da.
Elkarteak ikastaroak antolatzen ditu, itzultzaileek beren eginbeharrei hobeto erantzuteko. Era berean, bazkideek aholkuak eta laguntza juridikoa jasotzen dute, tarifak zehazterakoan edo editorialekin negoziatzerakoan behar-beharrezkoak direnak.
EIZIEn badira Administrazioan eta beren kabuz lan egiten dutenak, nahiz eta hauetako batzuk Administraziorako zenbait lan egin. Karlos Del Olmok dio eguneroko babak eltzetik atera behar dituenak lan gehiago egingo duela elkarteak aurrera egin dezan.
Halaber, EIZIEk Kontseilua eta beste erakunde batzuekin elkarlanean dihardu, eta "Senez" urtekaria eta "Kera" barne buletina argitaratzen ditu, itzulpengintzaren eta elkarte beraren inguruko artikulu eta berriz osatutakoak. Itzultzaileen elkarteak badu bere web orria, eta bertan "Senez" aldizkariaren azken zenbakiak aurki daitezke

Itzulpengintzaren loraldia
Urtero kaleratzen diren publikazio askok itzulpengintza izan dute bitarteko eta, beraz, euskal letrak bizitzen ari diren loraldiak itzultzaileen ezinbesteko laguntza du. Karlos del Olmoren iritziz, "idazle ospetsuenek itzulpengintzari garrantzi handia aitortu diote, literatura unibertsala ezagutarazi duelako".

Zentzu horretan, euskal literaturaren mailak gora egin du beste herrialdeetako literatura berton ezagutarazi denean. Lan horretan dihardute EIZIE elkarteko kideek eta itzulpengintza sustatzeko dirua jarri duten zenbait erakundek. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioan ere euskarak gero eta presentzia handiagoa du, nahiz eta justizia alorrean "oraindik asko eta asko egiteke egon, baina euskarak, agian, ezin izango ditu inoiz hutsune guzti-guztiak bete" Del Olmoren ustez.
Era berean, itzulpengintzak badu lan egiteko esparru berririk, teknologia berriak eta, batez ere, Internet euskaraz erabili ahal izateko fraka bete lan dagoelako


Azkenak
Bizikleta martxa burutu dute Elizondon, osasun sistema publiko duinaren alde

Berrehun lagun hurbildu dira  Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.


Lan heriotzak salatzeko Jaurlaritzaren Bilboko ordezkaritza blokeatu du LABek

Aurreko astean lan istripuen ondorioz sei behargin hil zirela salatzeko, 60 bat lagunek Eusko Jaurlaritzak Bilbon duen egoitzako sarrera blokeatu dute. Ertzaintzak bertan zeuden pertsonak identifikatu ditu. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, dagoeneko 26 dira aurten... [+]


2025-06-05 | Sustatu
42: txat adimentsu harrigarriena, Nafarroan sortua nonbait

Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eraman ahal izatea onartu du Nafarroako Kontseiluak

Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]


Mario Lópezi ezarritako 13 urteko kartzela zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak

Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]


AEBetan sartzea debekatu edo mugatu die Trumpek hamabi herrialdetako pertsonei

"Atzerriko terroristengandik" babestea arrazoi bezala jarrita, Donald Trumpek dekretu bidez agindu du zazpi herrialdetako pertsona guztiei debekatzea AEBetara sarrera, eta beste bost herrialdetako herritarrei mugak jartzea. 


“Herri aktibazioa” bultzatu nahi du Gure Eskuk larunbateko mobilizazioarekin

Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.


Jende andana bildu da Gasteizko Korda espazioaren desalojoaren aurkako manifestazioan

Ehunka lagun mobilizatu dira asteazken arratsaldean Gasteizko Alde Zaharreko kaleetan barrena, Korda espazioaren desalojoaren aurka. Manifestazio amaierako hitzartzean, goizeko desalojoan ertzainek buruan zauritu duten Kordako kidea jada etxean eta "ondo" dagoela... [+]


2025-06-05 | ARGIA
Sorzabalen absoluzioari helegitea jarri dio fiskalak, eta bere kontrako epaiketa errepikatzea eskatu du

Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.


2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


Urgulleko ‘Jesusen Bihotza’ eskultura “erregimen frankista goraipatzeko” sinboloa dela ebatzi dute

Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.


Boubacar Diouf, Mbolo Moye Doole elkarteko kidea
“Eskubide berberak izan beharko genituzke, edozein dugula sorterria”

Boubacar Dioufek, Mbolo Moye Doole Bizkaiko manteroen eta kalez kaleko saltzaileen elkarteko kideak, Bilboko kaleetan arrazakeria eta abusu poliziala areagotu direla adierazi du.


Euskaraz bagarela aldarrikatzeko hitzordua: larunbatean Ziburun

Ziburuko Azokaren seigarren edizioa iraganen da larunbatean Ziburuko plazan. 33 argitaletxe, 10 diskoetxe, 39 idazle eta 111 berritasun, uzta ederra izanen dugu aurtengoan ere.


Eguneraketa berriak daude