Beti joan izan naiz Tourrera eta Girora etapak ikustera, eta jabetzen ginen hemengo txirrindulariek ez zeukatela irteerarik, afizionatu mailan gelditzen zirela. Hemengo lasterkarien parekorik Espainian bazegoen, Espainiako taldeek beti euren lasterkariak hartzen zituzten.
Horregatik jaio zen Euskadi Fundazioa. Agian ilusio gehiegirekin hasi ere. Pentsatzen nuen afiziorik onena genuela hemen, eta egia da; oinarririk onena genuela pentsatzen nuen, eta egia da; eta pentsatzen nuen laguntzarik onena edukiko genuela. Hori ez da izan egia. Sozioen kaptazioa egin eta esperantzagarriak izan ziren lehenengo berbak, 11.000 sozio edukitzeko modua ikusi genuelako. 11.000 horietatik sozio izateko modukoak azkenean 2.000 izan ziren. Hori oso hasiera gogorra izan zen, Diputazioek ere ez zutelako behar bezala erantzun. Bizkaikoak beti ondo erantzun du, baina Gipuzkoakoak proiektua ontzat joagatik ez du askorik eman, eta Arabakoak berdin.
Zabuka-zabuka, akaboan heldu ginen 1997ra. Une horretan ikusi genuen taldeak bide bi zituela, edo babesle ona topatu eta aurrera egin, edo osterantzean fundazio moduan talde txiki bat izan. Afizioari Tourrera joateko hitza eman zitzaion eta ilusioa piztu genien, baina gero dirurik ematea ez zaio inori gustatzen. Orduan ikusi genuen, taldeak babesle on bat topatzen ez bazuen ez zeukala zer eginik.

Afizio ona dago hemen, baina toki askotan gertatzen den bezala, agian afizioak uste du besteek egin behar dituztela lan guztiak. Orain ere ikusten da taldeak zer egin duen Tourrean eta gure herriko taldea da, baina afizioa hortxe mantentzen da, 3.100 lagunen bueltan. Horrek esan nahi du afizioak ez duela eskua poltsikora sartu gura. Alde batetik, ulertu behar dena da lasterketa bat ikusteko ez duzula ordaindu behar, hori egia da. Tira, dugunarekin aurrera egingo dugu, eta ez badator laguntza gehiagorik, pentsatu egin beharko da ondo. Une honetan, mundu mailan hamabosgarren lekuan dago gure taldea, eta aurrekontu honekin ezinezkoa da hor eustea.

Babesle ona topatzeak bere zailtasunak ditu, Euskadi bezala edonorekin ezin zarelako joan. Dagoen etxerik onena Eroski zela ikusi genuen. Eroskirekin bilerak egin genituen, baina azkenean eurek ezin zutela esan ziguten (gero begira non bukatu duten). Hori ikusita apurtxo bat nekatuta egon nintzen, dena uztekotan. Baina lagun onen bidez Euskaltel topatu genuen. Enpresa berri bat, hemengoa, bidean elkarrekin ondo joateko modukoa.

Ez, filosofian ez. Aldatu diren gauzak onerako izan dira. Euskalteli esker, bertan ateratako txirrindulariak hemen gelditzea lortu dugu. Lasterkari askok jaso dituzte eskaintza onak, baina hemen geratu dira, eta hemen geratzeko dirua eman behar izan zaie. Dirurik ezean, ezin zaio taldeari eutsi. Azkenean txirrindulariek bizitza profesional laburra dute, eta nahiz eta aberriaren koloreak barruan edo kanpoan eraman, behar dutena dirua da.

Egia esan, aldaketa hori gertatu zenean sozio askok alde egin ez, baina pena handia hartu zuten. Badakit oso polita litzatekeela, emozioz negar egiteko modukoa, gure koloreekin Tourrera joatea. Zaletuek bizi egiten dute Tourra, eta askok lantokian egunean ordu laurden bat gehiago sartzea eskatu du, hartara gero Tourra ikustera joateko tartetxo bat hartu ahal izateko. Baina zaletuek ulertu behar dute Euskaltelek diru mordo bat jartzen duela. Guk %30 jartzen dugu eta eurek jartzen dute %70a. Uste dut ulertzekoa dela Euskaltelek bere ordainak jaso nahi izatea.

Afizionatu eta jubenil mailako mutilekin, lanik gogorrena psikologia mailakoa da. Gazteek mentalizatu egin behar dute profesional mailara iristearekin ez ditezen obsesionatu. Txirrindularitzan ahalik eta gehien saiatu bai, baina zure ikasketak edo ofizioa atera behintzat. Txirrindulari bizitza azkar amaitzen da, eta diru iturria agortzean, gero dator datorrena! Berez motza bada bizitza profesionala, gainera arriskua dute gaztetan istripu bat izan eta oso urte gutxitan bizikleta gainean aritzekoa. Diru aldetik bakarrik ez, psikologikoki ere oso kolpe gogorra izaten da bat-batean txirrindularitza bukatu zaizula ikustea eta zertan hasi ez jakitea.
Etxean ere denek ez dute ulertzen semearen ikasketek zer garrantzia duten. Zoritxarrez, gurasoak dira askotan itsu-itsu sinesten dutenak euren semea txirrindulari izango dela.

Gure estatutuetan jarria dagoenez, txirrindulariak hemen jaioa izan behar du, edo hemen egina bestela. Hemen egina izateak zera esan nahi du: hasiberritatik, jubeniletatik, hemengo sarietan aritzea. Maila bera duten bi txirrindulariren artean, lehentasuna bertakoak du, baina osterantzean atzerrian jaioak onartzen dira.

Ez da gauza polita, ez ona, baina txirrindularitza mailan existitzen den matxismoa da azkenean. Emakumeen mailako txirrindulariek ez dute behar den moduko babesik, ez telebistan ez beste inon. Nik uste babesleei horregatik ez zaiela errentagarria iruditzen emakumeen taldean inbertitzea. Gainera beste arazo bat badago. Emakumeek denboraldia urte sasoi batean jokatuko balute, eta gizonezkoek beste urte sasoi batean, egoera ezberdina litzateke. Baina urte sasoi berean jokatzen dira biak, eta telebista eta bestelako komunikabide guztiak gizonezkoen maila erreparatzen dute.
Dena den, nik uste Joane Somarribak ate bat ireki duela. Kostata baina azkenik lortu du bertako babesle bat, eta beste pausoak ere etorriko dira. Baina jabetu zaitezte gauza batetaz, bai Euskal Herrian eta baita hemendik kanpora ere ez daude emakumezko txirrindulariak. Italiak apurtxo bat gaina hartu zuen, baina nik ez dakit zergatik behera etorri zen, eta egun ez dago askorik. Dauden txirrindulari onenak errusiarrak eta poloniarrak dira. Zergatik? Irteera bat ikusten zutelako kirol honetan eta bidea ireki dutelako. Gure kasuan, nik uste emakumeen falta bi gauzagatik dela: afiziorik ez dagoelako emakumeen mailan, eta ez dutelako biderik irekitzen, ez duelako amurik.

Gonbidatu egin gintuzten Tourrera, eta beraz talde italiar on asko gelditu ziren kanpoan, baita italiarrak ez zirenak ere. Nik uste, talde horiek euren figurak edukita, ez zutela ongi ikusi Euskadiko talde batek leku hori betetzea. Hortik etorri zela uste dut presioa. Hemen inor ez bazara, inor ez da zutaz kezkatzen. Baina gorantza zatozela ikusten badute, eta eurek kanpoan gelditu direla, orduan bai axola zaiela zer gertatzen zaizun. Eta gu azkenean jausi egin ginen. Halako talde batean positibo bat agertzen denean zarata gehiago ateratzen da beti. Guk eman genuen bezala beste talde askok eman zuen positibo, eta inor ez da ohartu. Interesak daude azkenean. Bestalde, Euskadiko talde bat Euskadiko txirrindulariekin Tourrera joatea Madrilen ez dute oso ondo hartzen.

Gure taldearen moduko bati min handia egin dakioke, beti azpimarratzen dutelako taldean positibo eman duena daukazula. Halere, irudiaren arazoaz gain, positibo eman zuen Txema del Olmok diru asko eskatu zuen eta ezin genion eman.
Talde nagusiek ere hor dituzte positiboa eman zutenak, Virenqueren Vuelta España ikusi bestela, eta Zülleren Vueltan berdin. Baina eurenak talde handiak direnez, hori ez da nabarmentzen.

Nik lehenengo mementotik jakin nuen Tourrean ez genuela arazorik izango, baina beti ikusten dituzu arriskuak. Lehenengo zigorra izan da, txirrindulari horrek Frantzian hiru urtean ez aritzea. Txemak taldea uzteko arrazoi bakarra ez da hori izan, baina horrek ere bere eragina izan du. Txemak bere bidea jarraitu du, talde onean dago, eta guk hara joan bitartean lagundu egin genion, eta oraindik ere, taldean gurekin ez dagoen arren, berari laguntzen diogu.

Nik uste taldea orokorrean ez dela jabetzen. Zaila da kirolari bat kontrolatzea. Lasterkariak taldeko medikuaz gain, bere prestatzailea izaten du, bere ingurua du eta hori dena taldearen eskutik kanpora geratzen da. Positibo ematen duenean, inork ez du "ni izan naiz" esaten, baina zure talde barruan eman du positibo, eta taldeak egin behar du ardura horren jabe.

Gure kezka eta helburua da iazko moduko denboraldia egitea, zeren eta egiten ez baduzu txarrera egin duzula azpimarratzen dizute, eta iazkoa adina egiten baduzu, "normala" dela esaten dute. Jakin behar duguna da noraino heltzeko modua dugun, eta gero gutxienez gure eskura dagoen hainako denboraldia egiten saiatu. Nik uste iaz haina egitea gure ahalmenen gainetik dagoela, baina tira, ea lortzen dugun.

Askotan. 1997ko udan, dena enbargatuta eduki nuen, etxebizitza, kontu korrontea... dena. Taldeak 414.698,35 eruroko zuloa zuen. Dirurik ez zetorren eta txirrindulariei ordaindu egin behar zitzaien. Bizkaiko Diputazioak eta BBK-k lagundu ziguten, eta gero Euskaltelekin irten ginen aurrera, baina uda oso gogorra izan zen. Afizionatu mailan sekula ez dut une txarrik pasa, baina profesionaletan bai, behin eta birritan. Nire ilusioa taldea Tourrean sartzea zen, eta hain egon nintzen nekatuta, Tourra bukatzean taldea uzteko ordua iritsi zitzaidala pentsatu nuela. Baina ezinezkoa izan nuen uztea. Nik utziz gero ez zutela dirurik jarriko esan zidaten, bazkideek ere berdin, eta segi egin behar. Baina ez dut umore onarekin segi. Memento honetan, hainbeste egur hartu dut, ez dudala ilusio askorik