Gozoa zegoen giroa, 1972ko hasiera hartan! Garizumaren ateetan egoki, "Aste Santu aurreko berrogei egunak" zekartzan kontura Amatiñok "Zenbat gara 72" deitu bere sailean. Alegia "Kristok basamortuan iragan zituen berrogeiak". Eta dena, antza denez, ZERUKO ARGIAkoei Donostiako aldare batetik etorri zitzaien tentaldiagatik!

Arduratsu ageri zen Amatiño Garizuma kontu harekin. Zer zela-eta? Bada, honakoa: "Kristok tentaldiak jasan behar izan zituen harako lehen garizuman. Gu ere tentalditan hasiak gara honako garizuman. Tentaldiak aldare batetik etorri zaizkigu. Apaiz batek ez du ba esan ZERUKO ARGIA asteroko honek euskaldun batzuk besteen aurka jartzen ari dela, gorrotoa sortzen, alegia. Horra hor tentaldi lohigarria. Horra hor, hain zuzen, euskaldun batzuk besteen aurka jarriko dituen tentaldia".
Apaizaren erasoa, euskara batuaren auziagatik etorriko zen, ziur aski, zeren Amatiñok horrela jarraitzen zuen: "Nik neuk ezagutzen dut Donostiako apaiz hori. Duela bi urte mesedetxo bat egin zidan. Orain beste bat egin digu. Epelak eta linboan daudenak urrunerazi. Ez da guti. Garizuman gaudela diogu. Euskaldunon garizumak 365 egun irauntzen du. Aurten 366. Agian apaiz hori mintzatu zen eguna sobera genduen aurtengo egutegian. Inor ez bezain zuhurki jokatu beharra dugu. Zuhurki bezain kezkati eta arduratsu. Nork bere kriterio batez jabetu beharra du. Ez dizaiogun esaten diguten lehen lelokeriari jaramonik egin".

Apaiz horrek ere izango zuen zer edo zer bihotzean, ez da? Izan ere, makina bat sufritu du euskaldunak nor izaten jarraitzeko bidean! Gaitz erdi, Amatiñok aipatzen zuen aferari bakarrik aurre egin behar izan balio! (Euskaldungoaren gehiengoaz ari naiz, ustekoa baita apaizak bere lanbidea ondo ziurtaturik izango zuela-eta). Haatik, euskaldun gehientsuenak langile izaki, Gurutz Ansolak zenbaki berean agertzen zuen kontuari ere aurre egin behar izango zioten. Eta "Lan-ezaren beldurra, Mendebalean", ohartarazten zuen hark.
Arrazoiak, jarraian eskaintzen zuen lan sakonean. "Ehun urte hauetan, bistan dago, mendebaleko ekonomiaren hazkundea miragarria izan da. Hazkunde honen ‘eredua’ zein izan da?". Dirudienez, "lehen aldi batetan, familien dirua, ia guzia, hazkurritan eralgitzen zen".
Janaria, elikadura eta jazkeretan joaten zitzaiela dirua, alegia. "Bizi-mailla goragokoak, ordea, zera ekarri du, laborantzako emarietan gero eta, proporzioan, gutiago eralgitzea. Gaiñontzeko eros-ahala -hazkurria kendua eta gehiago irabazia-, nora iragan zen? Industriaren ekarriak erostera. Familien eskariaren aldaketa honek berealdiko bultzada eman zioen Mendebaleko ekonomiaren hazkundeari. Izan ere, laborantzaren emankortasuna eta nekazaritzaren ekoizpena ez zen handia, eta, orobat, goratzen ez zen erraza. Lur-landetako langilleak, bada, laborantza utzirik, industrietara iragaiten hasi zirenean, Herri-Errenta biziki goratzen hasi zen. Alde batetik, laborantzaren ekarria gutitu ez zelako, naiz lankideak urritu. Bestalde, eta nagusiki, industriaren emankortasuna bizkor altxatu zelako".

XX. mendeko azken 50 urteetan jendeak industriaren produktoak erosten omen zituen. "Berebillak direla, etxerako elektrika-tresnak direla, telebistak eta abar. Eskari zabal eta indartsu honi, erraz erantzun ahal izan dio industriak. Produzioera berriak erabilliaz, lankideak ugarituz, industriaren ekarria miragarria izan da. Gaiñera industria-jabeen irabaziak oparoak izan dira, eskari neurri gabeko horri nahi zuten prezioak kentzen bait zizkioten. Bestalde, kostuak altxatu gabe geldiaraztea lortu zezaketen, lanaren emankortasuna lansariaren gaiñetik edukiaz".
Azkarrak industriari horiek, eh! Baina, akabo bere garaia ere, Gurutz Ansolak zioenez. "Oraiñaldi honetan, ordea, familien eskaria berriro aldatzen hasia, bide, da". Norantz, hain zuzen? "Zerbitzuetara doa familien eskari berri gehiena". Ondorioz, "jendeak, beraz, bere dirutik gero eta areago eralgitzen du: a) nork bere burua osatzen, medikutan eta abar; b) hezieran eta kulturan; d) ibillaldi eta ikusmiratan. Lehen, gure gastu handiena, zuzen ezpa zeharka, industrietara zihoan bezala, orain zerbitzu-emailletara doa".
Bada, izorra dedila industria, esateko gogoa duzula? Oi irakurle, txanponak beti bi alde ditu ordea: "Zerbitzuen saillak ezin du bere emankortasuna handitu, industriak handitu zuen gisara. Beraz, prezioak gora doaz biziki zerbitzuetan eta, bidenabar, bizi-kostua garestitzera abiatzen da. Lansariak, hala beharrez, altxatzera datoz, eta industrietako lansariak ere bai, noski. Horrela, industria anitz egoera hestu batetan dago". Eta familientzat okerrago zena, "harritzekoa ahal da, herriaren baitan, lan-galtzearen beldur ikara ezurretaraño sarturik egotea?"
PILAR IPARRAGIRRE