Garai guztietako auzia dugu, antza denez. Adinean sartutakoek jende gazteagoari mesfidantzaz begiratzeko joera hori, alegia. Gaur bezala, 1972an ere gertatzen zen, Z. ARGIAk plazaratutako "Bidea irekia utzi gazteei" editorialak agerian uzten duenez. Gaztetan, haritzak eta pagoak babesa nahi omen dute, baina bi oinen gainean zuzen ibiltzen ikasitakoek ez dute hainbeste eskertzen. Edo batzuetan bai eta askotan ez, haien urratsak zuzentzeko irrikitan dauden bolondres amorosentzat txundigarriago dena. Hortik dator komedia ugari. Hortik, eta garai bakoitzak dakarren ohitura aldaketatik, jakina.

Zahartzarora heldu den guztiak bere gaztaroa izan du, bistan da. Beraz, itxura batean ondo baino hobeto daki zer den gazte izatea. Haatik, bere mutil edo neska denborako uste, iritzi eta sinisteak ez daukate, derrigor, bere ondorengoko gazteek dituztenen pareko izan beharrik… Behintzat badirudi, 1972ko gazteen eta beren aurrekoen ohituren artean bazegoela aldea, eta ez makala!
Horrela zegoen auzia, Z. ARGIAren ikuspegiz: "Iñoiz baiño gehiago itzegiten da gazteriaz. Batzuk diotenez kaskariñak, zentzugabeak eta erantzunkizunik gabeak ditugu. Eta onen errua gurasoek eta ezitzaillek omen dute, ez omen dituzte bide latzean ezi eta. Ezin uka arinkeria asko duten gazteek badaudela gure artean. Jana, edana eta jolasa beste ametsik ez duten gazteak. Baiña bestelakorik franko ere bada, zalantzarik gabe".
Arazoa konpondu beharra zegoen, nola edo hala, eta helduenen bihotz barrunbeetara ailegatzeko zailtasunak ikusiz-edo, haien buruak zentzatzen saiatzen zen editorialgilea.
"Denok jabetu gara gazteriak duen indarrez. Onen eskuetan dago etorkizuna. Eta denok gure esku eta gure alde nahi genduke indar au. Eta denok ari gera losintxa edo iritzi aurrerakoiz edo maltzurkeriaz gazteria gureganatu nahian".

Erasoaren ondoren, barealdia, grina hori aspalditik zetorrela azaltzen zuen segidan: "Aurreko gizaldian ere izan ziran gazteen ardura zutenak. Don Bosko esate baterako. Gure artean bertan gazte talde osoak eduki ditugu gure esku 'Luistar' eta 'Mariaren alaba' izeneko lagundietan. Baiña orduan ez zuen gazteriak gaur duen garrantzi eta indarrik. Oso garaiz uzten zuten eskola eta berealaxe sartzen ziran gizon elduen artean lantokietan. Gizon elduen iritzi, jokabide eta moldeak, gazte auek ere gizon elduen antzeko bihurtzen zituen".
Harrigarria! Frankismoak eta Elizak bere menpean zeuzkaten guztiei ezarritako lege zorrotzak hartan guztian zuen zerikusia aipatzea ahaztu bide zitzaion editorialaren egileari. Tira, aurrera lehengo eta 70eko gazteen artean zeuden aldeekin: "Gaur ez da onela gertatzen. Ikasten jarduten dute luzaroan. Indarrean datoz. Orregatik gabiltz denok gazteen atzetik. Politikariak batez ere".
Behin hori esan, eta badaezpada-edo, urrutira begira jartzen zen editorialgilea. "'Konsomol' izeneko elkartea sortu zen Errusian gazteak eskuratzeko. Emezortzi urtetatik hogei-ta zortziraiñoikoak biltzen zituzten. Gaztetxoak, berriz, 'Zveno' izenekoan artzen zituzten. Zortzi urtetatik hogei-ta bat arte bitartekoak faszismoan ezitzen zituzten Italian. Alemanian, berriz, 'Hitler Jugend' sortu zen gazteak eskolatzeko. Toki guztietan daude gazteak zaitzeko, ezitzeko eta eskuratzeko elkarteak".
Zergatik ote? Hura guztia idatzi zuenak argi zeukan: "Oien eskuetan dago guk amesten dugun geroa. Oien bidez egin nahi genduke guk nahi eta ezin dugun mundu berria. Baiña ona emen gidari edo maixu ustekoan errua, pekatu zaharra. Ez diegu egiaz askatasunik eta nortasunik opa gazteei. Guk ipiñitako bidetik joatea nahi genduke. Argi egin eta eragin gazteei, baiña ez beraiek aukeratzen duten bidetik joan ditezen, guk ezartzen diegun bidetik baizik. Eta orixe da ain zuzen lehengoek egiten zuten eta guk ere egiten dugun pekatu zaharra: gazteak zapaldu, gazteak menderatu".
Gogorregi ari zela? Bada, erantzun ziezaiotela zintzoki bere galderei. "Ez al da, bada, egia talde bakoitzak bere ikuspegi eta leihotil txikitik ematen diela gizartearen berri? Ez al da egia ahal denik eta azkarren egi-zati batzuk buruan sartu nahi dizkiegula? Ez al gara 'buru garbitze' bat egiten ari ausnartzeko eta barruan egosteko betarik eta askatasunik eman gabe? Ez ote dizkiegu alderdi batzuk bakarrik erakusten? Ez ote gera itxumen batzuk kendu eta beste batzuk jartzen ari?".
Esanak esan, jabetzen zen jende helduaren arazoaz, ez pentsa: "Bai zailla dela garbi jokatzen! Bai zailla gazteei aukera ematen! Egia utsaren eta arrazoi soillaren janariz bakarrik gereganatzen!", zioen mantsoki… azkenengo makilkadaren aurretik. "Baiña orixe da bide bakarra. Beste guztiak, zapaltzaille, itsutzaille eta uztartzaille dira". Eta kitto