BI LETRAKO BIZKAIKO HERRIA...

  • Itzulpenak eta hizkuntz zerbitzuak eskaintzen dituen Luma enpresak izen bereko denbora-pasa eta hitz jokoen aldizkariaren lehen alea argitaratuko du egun gutxi barru. Hilabetero hitz gezidunak, hitz gurutzatuak, letra zopak, kontrapasak... izango dira 68 orrialdetan
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Gaur egun zakurrari ez diogu normalean or esaten. Baina hainbat euskal komunikabideetako denbora-pasak egiteko ohitura dutenek badakite garai batean horrela esaten zitzaiola. Badakite baita ere hiru letratako Gipuzkoako herriaz galdetuta, Aia ipini behar dutela eta Bizkaiko Ea ere ez zaie ezezagun. Izan ere 1991. urtean sortu zenetik, Luma enpresak ARGIA, «Euskaldunon Egunkaria», «Zabalik» eta hainbat aldizkarientzako denbora-pasak egin ditu. Baina Joxan Elosegi, Iñaki Agirresarobe eta Prexen Gastearenak aspaldi zuten denbora-pasen aldizkari berezi bat egiteko ideia. Elosegik berak eta Luis Manterolak «Enbido» izeneko aldizkariko bost zenbaki plazaratu zituzten 1987an.



68 orrialde hilabetero.

«Luma» aldizkari berria hilabetekaria izango da, urteko 12 zenbaki izango ditu beraz, horietako bi, uztailekoa eta abendukoa, bereziak. Bi hauek 100 orrialde izango dituzte eta gainerakoek 68. Hitz gezidunak, hitz gurutzatuak, hitz kateatuak, poema presoak, hieroglifikoak, letra zopak, zortziko txikian, zaldiko maldiko, goitibeherak, kontrapasak... Guztira 30 bat joko ezberdin eskainiko ditu «Luma»k. Ale bakoitzean 12 orrialde haurrei eskainiak izango dira.
Saltokietan 3 euro balioko du aldizkari bakoitzak eta harpidetuz gero, urteko 12 aleak 30 euroren truke jaso daitezke etxean.
Gai monografikoen inguruko zenbakiak prestatzeko asmoa ere badute (automozioa edo eraikuntza, esaterako), eta horietan hiztegitxo bat ere gehituko dute gaiaren inguruko lexikoa biltzen duena.

Zenbat salduko da?

Aldizkaria egiteko inguruko herrialdeetan egiten diren tankera honetako aldizkariak izan dituzte oinarri, Frantziakoak bereziki, euskaraz ez baitzegoen eredurik. Hortaz, zaila da jakiten nolako harrera izango duen merkatuan. Aurrekaririk ezean, azterketa zehatzik ezin egin. Hala ere, 6.000-8.000 ale saldu litezkeela uste dute. Egun gutxi barru 6.000 aleko tirada izango da kalean. Hasieran denak ez direla salduko pentsatzen dute aldizkariko arduradunek, apurka-apurka egingo dituztela harpideak. Izan ere, lehenik publikoak produktua ezagutu beharko du, eta berau ezagutaraztea, zabaltzea, izango da hemendik aurrerako lana. Urte amaierarako 3.000 harpidedun izatea da euren asmoa.
Lumako hiru kideek paperaren gainean eta eskuz prestatzen dituzte denbora-pasak, hots, buruz asmatzen dituzte. Paperean taula ipini eta hitz bat idazten dute, hitz horretatik abiatuta joaten dira taula pixkanaka osatzen. Gero, definizioak ipintzea besterik ez da geratzen.
Egun ez dago euskarazko programarik lan hori ordezkatuko duenik, baina horrek ez du esan nahi lumakoek teknologia berriei muzin egiten dietenik. Internet, esaterako, horrelako produktuentzako euskarri interesgarria da. Dagoeneko ARGIAk baditu Lumaren joko batzuk sarean eta teknologiak aukera zabaldu ahala eta «Luma» aldizkaria sendotzen hasten denean, euskarri horri helduko diote. Oraingoz euskarak hain beharrezkoa duen aisialdirako tresna berria paperean izango dute adin eta maila guztietako euskaldunek

Euskarazko denbora-pasen historia laburra
Euskarazko lehen joko idatziak 1883koak dira, «Euskal-Erria» aldizkarian argitartutakoak, hain zuzen. «Mutadi» edo «Isitza» zuten izena eta hieroglifikoen tankerakoak ziren. Gaur egun egin ohi den bezala, soluzioa edo «askantza» hurrengo alean argitaratzen zen. Lehen hitz gurutzatuak, aldiz, kartzelarekin dute lotura. Gerra Zibilaren ondorioz kartzelaratutako preso euskaldunek horrelako jokoak asmatzen ematen omen zuten denbora; 60ko hamarkadan hasi ziren halako denbora-pasa urri batzuk argitaratzen eta, geroago, 70ekoan jarduera honek indarra hartu zuen ZERUKO ARGIA eta «Anaitasuna» aldizkarietan. Hamarkada horretan bertan, 1977an «Deia» egunkaria gurutzegrama txiki bat argitaratzen hasi zen. 80ko hamarkadan aldiz, Luis Manterola eta Joxan Elosegik eman zioten bultzada jardun honi. Azken hamarkadan Luma enpresa izan da idatzizko komunikabideetan denbora-pasak prestatu dituena


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


Eguneraketa berriak daude