Zer da zornea?


2001eko abenduaren 23an
Itxura horixka eta opakoa duen isurkari bat da, zaurietan, abszesuetan eta ultzera infektatu edo handitu gaiztotuetan agertzen den likido-modukoa. Euskaraz baditu beste izen batzuk ere, materia edo hiroa ere esaten baitzaio euskalki desberdinetan. Eta zerk osatzen du zornea? Edo bestela esanda, zein da bere osagaia? Esan daiteke zornea odol-sueroz, sistema immunologikoko zelula hil eta biziz, eta zorne-jario edo supurazioaren erantzuleak diren bakterioez dagoela osatua.

Zehazkiago esateko, zornea ez da kanpotik gure gorputzari erasotzen dion agente patogeno baten eta linfozito edo globulu zurien arteko borroka gogorraren ondorio edo emaitza besterik. Gure defentsa-sistemak (horri immunitatea esaten zaio) gorputzean arrotza edo kanpokoa den zerbait atzematen duenean, esaterako bakterio bat edo birus bat, zelula immunologikoen armada kontraerasorako prestatzen da. Eta bataila edo guduaren lekura agertzen diren linfozitoen artean neutrofiloak eta makrofagoak aipatu behar dira batik bat, horiek erasotzailearen kontra zuzenean aritzen direlako. Eta kontraeraso horri nola ekiten diote? Bada, agente patogenoa irensten dute. Borroka horren ondorioz defentsako zelularik gehienak hil egiten direnez, handik egun batzuetara "hilotz" edo "gorpuak", ehun nekrotikoak eta baita likido ugari biltzen dituen ehun-hantura edo inflamazioa agertzen da, erdian zulo edo hutsune batekin. Infekzioa desagertzearekin batera, zornea autosuntsitu egiten da


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude