Libera, 700 urteko moneta
«Zaldiaren txanpona» deituaren -libera alegia- alde batean erregea agertzen da zaldi batean, armadura batez jantzia eta buruan koro-kasketa bat daramala. "Johannes Dei Gratia Francorum Rex" testua idatzia dago. Hots, "Joanes frankoen erregea Jainkoari esker". Beste aldean, lorez apaindutako gurutze bat darama.
"Zaldiaren moneta" delakoa 1385. urtera arte jaulki zen. Karlos V.ren erregealdiaz geroztik, oinezko libera jaulki zen, balio berekoa. Karlos V. erregea zutik agertzen zen txanponean.
1575ean, Enrike III.k zilarrezko libera sortu zuen, 14 gramoko txanpona, oso astuna, libera tornesaren baliokidea. 1586an, erregeak zilarrezko moneta hau debekatu zuen, bere ertzak sarritan muxarratuak izaten baitziren. Edonola ere, 1642. urte arte libera erdiak eta laurdeneko liberak erabili ziren. Harrezkero, "franko" hitzaren erabilpena -liberaren sinonimoa edo baliokidea- zaharkitu zen edota erabiltzeari utzi zitzaion.
1795. urtean, libera terminoaren ordez "frankoa" izatea eta izendatzea erabaki zen Frantziako moneta bakar gisara. 1795eko abuztuaren 15ean jaulki zen; Frantziako egutegi errepublikarraren hirugarren urtean. Urte hartan, libera edo frankoa ehuneneko 10 zatitan jaulki zen, eta ehuneko zatia 10 zentimoetan.
1803. urtean, frankoa -edo libera bateko txanpona- "Franc Germinal" deitua zen. Egutegi errepublikarraren XI. urtean jaulkia, Luis de Germinal erregealdi garaian. Garai hartan, libera edo txanpon laurdena, erdia, batekoa, bikoa eta bostekoak zilarrezkoak izaten jarraitu zuten. 10 eta 20 liberako txanponak urrezkoak ziren, aldiz. "Franko Germinal" txaponaren alde batean Bonaparte I. Kontsula agertzen zen. Pierre-Joseph Tiolier irudigileak egina zen. Iruntzian, "Republique française, 1 franc dans" idatzia da, erramu koro batekin. Garai hartan jaulki zen monetak 1914. urte arte iraun zuen.
1958an Charles De Gaullek berritu zuen moneta sistema: 100 libera, libera bat izatera pasa zen. Libera berri bat = 100 libera zahar.
2002 urteko urtarrilean, euroak libera ordezkatuko du
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.
ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]
Asteazkenean lau foruzain, bi alkate ohi eta bi kazetari izan dira haien testigantzak ematen. Geroago, amaiera amaigabean, akusazio partikularraren 11 bideo eta albistegi ikusi eta itzuli dira gaztelerara: desobedientzia zibila begien aurrean. Oso luze joan da, luzeegi.
Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.
Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.
Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]
10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]
Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]
Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.
Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]
Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]
Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.
Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]