HAURRA NOLAKOA, JOSTAILUA HALAKOA


2021eko uztailaren 15ean
Paseak ziren, dirudienez, intxaurrak neska-mutikoen jostailu ia bakar ziren garaiak. 1971ko Eguberrien atarian, ZERUKO ARGIAk ere bazekien janari-edariak, etxebizitzak eta abar oso garesti egon arren, bere irakurleen gehiena etxeko txikienei zer edo zer oparitzekotan zebilela. Horregatik eskaintzen zion bere lehen orrialdea jostailuaren gaiari. Eta "Aurrari zer jostailu eman?" galdetzen zion Errialdek bere buruari. Dena den, horren erantzuna ere bazuen, horregatik. "Galdera zorrotza. Zorrotza bezain beharrezkoa. Eguberri. Urteberri. Errege eguna. Noizpait behar eta jostailuen garaia! Inoiz ez da saltzen ainbeste jostailu. Urte osoan saltzen den % 80 jostailu, urte aro onetan saltzen da. Denok dakizkigun arrazoiengatik -konsumo gizartea dela kausa- jostailu-erosketa orduan ez dugu gurasook zuzen jokatzen. Noren kaltetan? Aurraren kaltetan".


EROSI AURRETIK, HAUSNARKETA

Guraso bakar batek ere ez ziola bere umeei apropos gaitzik egin nahi emanda, ezer erosten hasi aurretik, honoko galdera hauei erantzutea proposatzen zien Errialdek:
"Jostailu au bai, ori ez, zergatik erosi dut? Zer komeni zaio aurrari? Aurraren onari baino gehiago ez ote nago neure gustoari begira? Jostailu onetaz baliatzeko eta txukun gordetzeko, aurra konpon ote liteke? Jostailuaren beharrik bai ote du nere umeak? Jostailutan onenbeste txanpon botatzea, gisa ote da?".
Izan ere, Errialderen aburuz, gurasoek ez ei zuten jostailu kontuetan oso zentzuz jokatzen. Arrazoiak? Izan, baziren. Hauexek, adibidez:
"Bada zenbait, gehienetan etxetik kanpo bizi direlako eta diruz ondotxo dabiltzalako, beren aurrei jostailu gehiegi ematen dionik. Profesio aldetik pozik bizi denari, au sarri askotan gertatzen zaio: agian aurtzaroan ez zuen jostailu gehiegi eduki, eta orain, frustazio artaz oroiturik, frustazio ori berori aurrak zer-nahi jostailuz inguraturik eta beterik, ase nahi du. Bere aurtzaro triste ura berritu nahi luke, oroitzapenaren tristura momentu alaiez eta zoriontsuez ezabatuz. Bada, aurrei jostailuak emateko orduaren zai dagoenik ere. Ordu orren zai daude... aurraren begitarte pozkariozkoa ikusi nahi dute, eta orretxek eraginik erosiko dituzte jostailuak. Aurraren onari ez baina momentu artan sentituko duten pozari daude".


UTIKAN ARDURAGABEAK!

Adi, beraz, horrelako gurasoak. Gainera, Errialdek zioenez, "jostailu gehiegi kaltegarri da". Haur gutxik onartuko zion axioma hori bota eta gero, beste gogoeta hau luzatzen zien ordurako erabat kezkati behar zuten guraso-erosleei: "Aurraren Gabonak eta opariak eskutik datoz, eta Errialdek jostailuen haritik hausnarketa bat luzatzen zien gurasoei urte amaierako ale hartan:Haurrari zer jostailu eman?
Haurra nolakoa, jostailua halakoa
behar bati erantzun, ori da jostailuen egitekoa eta elburua. Aurraren behar natural bati erantzuten zaiolarik, aurrari azten laguntzen zaio. Demagun jostailuz inguraturik dagoen aur bat. Zaletasuna galdu du, ez da ezertaz arritzen, ez zaio ikasteko gogorik sortzen. Kaltegarri zaizkio, beraz".
Are gehiago. "Jostailua jostailu delako bakarrak ez du aurra zoriontsu egingo. Gustokoak eta egokiak zaizkiolako bai ordea".
Jostailuren bat edo beste onartzeko prest zegoela, antza. Baina "nolako jostailuak?" galdetzen zuen gero. Eta erantzunak bazituen, ez pentsa: "Urte batekoari", kasu, "animalia iledunak" oparitu behar zitzaizkion. Zergatik? Hona arrazoia: "Oraintsu arte gomazkoak bezala, orain iledunak maite ditu. Ez eman burniazko eskeletoa duen jostailurik, are gutxiago erdoitzen denik. Lehenbiziko panpiña edo anderea eskuartean artzeko garaia etorri zaio. Oihalezkoa, ahal delarik".
Urte eta erdikoa izanik, berriz, "abilidade eta maiña piska bat artzen asi zaigu aurra" eta "zuloan sartzeko txotxak, giltzaz irekitzen diren kutxatilak: ari eta oni gauzak lotzeko eta eransteko garaia etorri zaio. Kamioi aundi bat ere egoki etor lekioke. Osorik egon dadila kamioia eta ez puskabanatuta, eta ahal dela material biguñez egina. Orri bakoitz, marrazki edo dibujo bat duen liburuxka edo ipuia ere gustatuko zaio. Soka bati lotu, eta eraginerazi diezaiokeen jostailua ere, berdin".
Bi urtekoen txanda. "Balantzaka ibili ohi diren animaliak ditu maiteenik. Animalia aundi badira, obe, gainera igo baititeke. Ezi-jostailu errazenen garaia da. Besterik gabe zulotan sar ditezkeen txotxak eta puskak, mailu txikiz sar daitezkeenak... eta orrelakoxeak".
Ondoren, "iru urtetik zazpitara gabe denari" oparitu beharrekoak. "Sikologoek iru zatitan banatzen dute aro au. Iru-lau urte dituen aurrari, jostailuak bereak direla, ez beste inorenak iruditzen zaio. Jostailuen nagusi dela konturatzen da, eta ez dizkio inori utziko. Den-denak ezkutatzen, erabiltzen eta ukitzen ditu". Lau-bost urte bete dituenean, ordea, "batetik bestera mugitzeko premia senti du. Lagungoa maite du, besteez arremanetan artzea: itzeginaz, marrazki-dibujoak eginaz, idatziaz, irakurriaz. Ahal dudarik besteak imita". Eta sei-zazpi urtekoentzat "ibiltzen, korri egiten, igotzen, pedalei eragiten lagunduko diotenak" gomendatzen zituen. Zazpi urtetik aurrerakoentzat ere bazituen aukeratuak, baina guri ez zaizkigu kabitzen. Hala ere, esanak esan, bukaeran honoko gomendioa ematen zuen.
"Zerbait erosi baino lehen gurasoek gauza bat egin behar dute: zeri elduko dioten ondo pentsatu. Eta ori dena, gainera, seme-alabei erosi dien jostailua errita-bide gerta ez dakien! Entzutekoak entzuten baitira eta ikustekoak ikusten: Puskatu egingo duzula! Ai ama, puskatu egin duzu! Zaude geldi, ume mukizu! Ixo! Au da otsa eta abarrotsa! Jainko maitea... ume purtzilok! Eta aurrak: Ortarako ez eta zertarako ekarri dizkidazue bada?"

GAUZAK GORA
Ala dira otsak. "Dana gora, dana gora doa" esanaz ateratzen da jendea denda guztietatik. (…) Ehuneko amairu-ta erdi igo dira esnekiak. Ehuneko amaika aragia. Ehuneko amairu janari-edari eta gantzukiak. Ehuneko bost autoak. Gasolina eta tabakoa ere igoko ote diran zurrumurroak ba dira. Eta bideetako ibilliak besterik gabe. (...) Ongi daki saltzailleak eroslearen berri. Au da illik onena gauzak garestitzeko. Eta gehiago ez da izanen il onik merkatzeko. Urtero agindu da Eguberriak igarotakoan gauzak merkatuko direla. Ez dira, ordea, sekulan lehenera bihurtu. Eta jakiña, lehenera bihurtuko direlakoan egingo dituzte nagusi-langilleak lan eta soldata tratuak. Gora igoko dira soldatak, noski. Baiña soldata eta erosi behar diran gauzen tartea gero eta aundiagoa izango da zalantzarik gabe (...) (1971-XII-19)

"EIBARTARRA"RI GUTUN AGIRIA
Agur aberkide ezezagun hori: Zure artikulu mamitsua irakurri dut Z. ARGIAn (1971-XI-28); eta zure kezkak noraino ulertzen ditudan azaldu beharrik ez dago. Zure kezkak, "Eibartarra", eneak dira; eta, sinetsita egon, euskaldun bihotza dugun guzion kezkak dira. Utz dezagun alde batera Eibarko euskera jatorra den ala ez den, eta sasi-problema horiek. Eibarko euskera oso jatorra da, euskalki guziak bezala (zure artikulua lekuko); (…) Euskerarik txarrena (txarra den bakarra hobe) ERDARA da: hauxe da oraindik euskaldunok sinetsi nahi ez dugun egia garbia. Bestek hunkitu nau halere zure artikuluan. Eibarko haur-jolasak aipatzen dituzularik, hau diozu: "Orduango gaztiak euskeraz bizi giñan". Hauxe da, ene ustez, zure artikuluan oharrik gogoangarriena. Egia latza bait da! 1940ren inguruan, "juan dan gerra ingurutxuan bertan" zuk diozunez, Eibarko haurrak euskaraz egiten zituzten beren jolasak. Eta gaur ez. Harrez gero 30 urte pasa dira. Eta zure hitzak gogoraraziz, "ni eta neure sasoikuak izan gariala euskeraz azkenengo jolasak egin ditutxugunak kalian". Karkulu txiki bat eginez, hau da ondorioa: 40 urtetik gorako eibartarrak direla euskeraz jostatu diren azkenengoak. Hau, ordea, ez da Eibarren bakarrik gertatu. Aldaketa berbera ikusia dut Donostian bertan, Antiguako hauzoan (...) (1971-XI-28)

EUSKAL MEZA
Aita Barturen-ek atera du espero genduen diskoa. Oso osorik adituz gero... zer? Nahaspilla ugari. Ene ustez, meza batek, nahiz eta diskoan grabatzeko izan, lehenbizi meza izan behar du eta ez musika-tresna pilla baten erakusgarri, folklore mota guztien agerketa. Presentazioa, oso ona da -ogeita lau orrialde, ogeita zortzi argazki-. Meza bera, konziertu bezala eskasa eta rito bezala, erlijiotasunik gabe (...) Ala ere, argazki ederrak ikusi eta txalaparta, dultzaina, panderu, txistu; bertsolari, koro, ume kantari, apaiz-irakurle eta abarrak entzuteko gogoa izanez gero, ordubetetxo pasatzeko era. (1971-XII-19)


Azkenak
2025-04-30 | Bertsozale.eus
Babes Kutxa: urrats txiki bat sortzaileen baldintzak duintzeko bidean
Administrazio publikoak baditu mekanismoak soldatapeko langileen ezintasun puntual edota behin-behinekoen aurrean erantzuteko. Kultur sortzaileen kasuan, ez. Babes Kutxarekin egoera horri erantzun nahi dio Bertsozale Elkarteak.

Aisialdia, kirola eta kultura, mugikorrik gabeko arnasgune Urretxun

Herriko kirolgune, liburutegi, gazteleku, kulturgune, eskola inguru eta abarrek bereizgarria gehitu dute sarreran, jendeari eskatuz mugikorra bazter utz dezala. “Kalitatezko aisialdiaz gozatzea da helburua, arreta horretara jarrita, mugikorrak ekarri ohi duen distrakzioa... [+]


“Planeta suntsitzen duen su turistikoarekin amaitzeko” manifestaziora deitu dute Europako hainbat eragilek

Manifestazioaren iragarpena Turistifikazioaren aurkako Europa Hegoaldeko sareak (TEH) Bartzelonan antolatutako topaketen harira egin dute. "Turismo-monolaborantzaren aurka" deitu dute eta Europa Hegoaldeko hamabost eragile inguru batu zaizkie. 


Antton Valverdek jasoko du Adarra saria

Ekainaren 21ean jasoko du saria artista donostiarrak, Viktoria Eugenia antzokian, eta kontzertua emango du jarraian.


Itzalaldiaren jatorria: instalazio fotovoltaikoak, arloko enpresa pribatuak eta azpiegitura elektrikoaren gabeziak?

Red Eléctrica de Españak zibererasoaren aukera erabat baztertu du, eta bi instalazio fotovoltaikoetan jarri du begirada. “Operadore pribatuei erantzukizunak eskatuko dizkiegu eta berriro ez gertatzeko beharrezko neurriak aktibatuko ditugu”, adierazi du... [+]


Aurreikuspenak beteta, liberalek irabazi dituzte Kanadako hauteskundeak

Botoen %99 zenbatuta, Mark Caney egungo lehen ministroa buru duen alderdiak 168 aulki lortuko lituzke Komunen Ganberan, eta lau gehiagorekin osatuko luke gehiengoa. Alderdi Kontserbadorea izan da bigarren bozetan, 144 eserleku lortuta. Duela lau urteko hauteskundeetan baino... [+]


Eskola inguruetako aire kutsadurarik handiena atzeman dute Donostiako hiru ikastetxetan eta Bilboko bitan

Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira karbono dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]


Itzalaldiak agerian utzi duena

Hedabideetan nahiko aipatu dira asteleheneko itzalaldiak gizartean eragin dituen ondorioak, baina nahikoa aipatu al da gertakari horrek agerian uzten duena? Besteak beste, bi auzi nagusi: bizirauteko energiarekiko dugun menpekotasuna eta azken urteetan gertatzen ari den zerbitzu... [+]


2025-04-29 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Soldadu ipar korearrak Europan: zergatian datza koska

Zer lor nahi zezakeen Ipar Koreako erregimenak Errusiaren gerrarako egindako odol-ekarpenarekin? Batetik, eskarmentua; bestetik, elkarrekikotasuna.


Patronalari absentismoaren “iruzurra” aurpegiratu eta lan istripuak prebenitzeko eskatu diote Hego Euskal Herriko sindikatuek

Sindikatuek agerraldi eta salaketa publikoak egin dituzte astelehenean, Nazioarteko Lan Osasunaren Egunean. Hego Euskal Herrian iaz zenbatu zituzten 64 hildakoen gorpuak irudikatu dituzte LABek, ESK-k, STEILASek, EHNEk, Etxaldek eta CGTk Iruñean eta Donostian.


“Energiaren %60 galdu dugu bost segundoan, ez dakigu zergatik”

Egunak argitzerako itzuli da argindarra ia-ia leku guztietara. Euskal Herrian baino atzeratuago egin du Espainiako Estatuko lekurik gehienetan, baita Portugalen ere. Normaltasun itxura gaur Euskal Herrian, baina goizeko lehen orduan ez dira funtzionatzen ari aldirietako trenak... [+]


2025-04-29 | Antxeta Irratia
Lakaxita: beste Irun posible baten erresistentzia 20 urtez

Beste bizi eredu  baten alde eginez, hainbat belaunaldik ikasteko, antolatzeko, esperimentatzeko eta trebatzeko aukera izan dute Lakaxitan bi hamarkada hauetan zehar. Gazte belaunaldi anitz ikusi ditu gaztetxeak, eta Jaion bestan, oraingo gazte mugimenduko kideak ez... [+]


Igor Peñalver (ELA Volkswagen): “Jarritako garraiatzaileekin osasun arazoak sor daitezke”

ELA, LAB eta CGT sindikatuek ibilgailu elektrikoak egiteko elektrifikazio prozesuan instalatutako olagarro edo garraiatzaile berria kentzeko eskatu diote Nafarroako Volkswageni. Elkarretaratzea egin zuten ostegunean eta atzorako greba eguna deitu zuten lantokian: 13:15etatik... [+]


Yemenen 68 hildako eragin ditu AEBen bonbardaketa batek

Petrolio-portu bateko sarraskia gertatu eta hamar egunera izan da erasoa. AEBek erasoak abiarazi zituztenetik 250 pertsona baino gehiago hil dira Yemenen. Oraingoan 68 pertsona hil eta 47 zauritu izan dira. Orain arteko bonbardaketa lazgarrienetakoa da.


Eguneraketa berriak daude