ARGIAKO EGUTEGIA ARGIAKO IKASLEENTZAT

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Urriaren 20a. Aurtengoa joan da, baina 2002.ari begira gaude dagoeneko. Igande horretan Ebro ibaiaren ondoko Tutera ko Argia ikastola izango da protagonista Nafarroa Oinez eguna antolatuko baitu. Lodosa eta Sartagudako Nafarroa Oinezen hotsak apaldu gabe daude oraindik, baina urriaren 20a segituan helduko da. Joan den astean bertan, azaroaren 22an, Nafarroa Oinez 2002ko logotipoa aurkeztu du Argia ikastolak.

Logoaren kolorerik gabe, baina ARGIAren egutegiari eta aldizkariari esker koloretsu, azaroaren 6an lehen aurkezpen bat izan zen Fontellas herrian, (herri honetan du eraikina Argia ikastolak). Han elkartu ziren Argia ikastolako irakasleak, gurasoak eta ikasleak eta ARGIA aldizkariko ordezkariak. Ez gaitu halabeharrak elkartu. Batetik, begi bistakoa da izen bera elkarbanatzen dugula, batak astekariari ematen dio izena eta besteak ikastolari. Eta bestetik, helburua elkarbanatzen dugu: euskara sustatzea. 1985ean sortu zen ikastola hazi eta hazi ari da ordea, eta Fontellaseko ikastola txikiegia egin zaie. 2002ko Nafarroa Oinez horretarako izango da, 240-250 ikasleek eta 20 irakasleek erakusteko zein ikasteko espazio nahikoa izan dezaten. ARGIA aldizkariak urtero moduan datorren urteko egutegia kalean du eta 365 orritxoko takoak zuzenean lagunduko dio Argia ikastolari. Egutegi tako bakoitzeko 100 pezeta izango dira Tuterako ikastolarentzat.
Baina zertarako behar du dirua Tuteratik 4 kilometrora dagoen Argia ikastolak? Kontxi Blanco gurasoen ordezkariak ez du asko pentsatu behar galdera horri erantzuteko.
Fontellaseko ikastolak jolas ordurako toki gutxi dauka eta kiroletarako gune berezirik ez dute. Kirolerako eta jolaserako tokia falta da, baina hemendik aurrera egoera ez da hobetuko. Zorionekoak Argia ikastolakoak espazio arazoa bada konpondu beharrekoa, ikasle kopurua gorantz doanaren seinale baita. 18 hilabeteko haurrak dituzte ikastolan eta 16 urtekoak dira zaharrenak. Azken mailetan 6-7-8 ikasletako gelak dituzte, baina maila baxuenetan 20 bat haur dute gela bakoitzean. Duela 16 urte Tuterako lagun elkarte bateko geletan ikastola hasi zenean bost ikasle zituzten. 1995ean Nafarroa Oinez antolatu behar izan zuten 100 ikasle inguruk eta 60 familiak ikastola sustengatzen zuelako eta behitegia izandako eraikinak ez zieten balio jada. 1995ean lortutako diruarekin orain Fontellas herrian duten ikastola eraiki zuten.
Argia ikastolako ikasleak ez dira Tuterakoak soilik, Erriberako inguruko herri ia guztietatik datoz: Cascante, Ablitas, Murchante, Fontellas, Cortes, Cintruenigo, Corella, Arguedas, Buñuel... Erriberatik ezezik Errioxako Alfaro herritik ere etortzen dira haurrak. Nafar hauei erakusteko 20 irakasle dituzte. Nafarroakoak badira (Iruñea, Tutera, Etxarri, Lakuntza) baina baita Laudio, Gasteiz, Mendaro, Azkoitia, Oñati eta Azpeitiakoak ere.
Luis Larrañaga ikastolako zuzendari azkoitiarrak esan digunez, laster erabaki beharko dute ikastolak espazio gehiago izan dezan zer egingo duten. Bitartean, 2002ko urriaren 20an Nafarroa Oinez Tuterako Argia ikastolak antolatuko duela inork ahaztu ez dezan, kosk egin 2002ko egutegi takoari

Egutegia 2002
Euroa eskuartean duzula abiaraziko dizu urte berria eta 2002ko azken egunean 2003koa salgai dela gogoraraziko dizu. Tarteko 363 egunetan azken hamar urteotan bezala egunero-egunero jakingarri ugari izango duzu irakurgai. Berritasunaren bila baldin bazabiltza begiratu aurrealdeetan, eta urteroko efemerideen ordez jakintsuen eta pertsonaia ospetsuen esaera xelebreak zein sakonak aurkituko dituzu. Atzealdean berriz, azken hamar urteotako bertso eder, Europako Batasunari buruzko jakingarri eta erdi galdutako Euskal Herriko benten orriak irakurtzeko zain dituzu

Euskaraz ez zekien albaitariaren ezina. (Tutera, 1535)
Pedro Lopiz Zamorako albaitaria 1535. urtean epaitu zuten Tuteran eta jasotako testigantzen ondorioz, orduan ere hiri horretako biztanleak euskaraz mintzatzen direla antzematen da.
Pedro Lopiz Tuteran hamar urtez bizi izan den Zamorako etorkina dugu, hau da, bera guregana iritsi zelarik guda amaiturik zegoen, eta Erriberako hiriburu historikoan finkatu zen, «Ebroko hiria» izenekoan, alegia. Albaitaria ogibidez, garrantzi handiko lanpostua betetzen zuen, zeren eta garai hartan, militar betebeharrez landa, garraioak zaldi eta, batez ere, mandoen bitartez eramaiten baitziren.
Pedrok, gaztelar agintarien artean lagun boteretsuez gozatzen zuen pertsona maltzurrak, Nafarroan albaitari batek eskuratzen ahal zuen kargurik preziatuena bereganatzeko oposizioa egin zuen. Baita irabazi ere, Carlos espainiar enperadorearen babespean izan arren. Eta auzitarat eraman zuten, kargua merezi ez zuelakoan.
Pedro Lopiz zenak bere aurka mintzatu zen lekuko anitzez defendatu behar izan zuen bere burua. Hauek dira lanpostu hartan ari zedin inongo gaitasunik ez zuela argudiatzeko erabili zen hainbat arrazoi: «Gonazale likitsa», «karta jokalari amorratua» eta «ez daki euskara».
Johan Guerrero, Pedro de Elizondo, Pedro de Caparroso eta Pedro de Petillas-en testigantzak jasota daude Lopizek euskaraz ez zekiela frogatzeko. Eta hara zer esan zuen Pitillaseko Pedro nekazariak: «Porque el propio Pedro Lopiz se lo ha oído decir, al explicarle que cuando algunos bascongados le van a casa para curar sus animales tiene mucho trabajo por no entenderles y que para entenderles suele buscar un intérprete y que por ello le vendría muy bien saber hablar vascuence para recibir a los que van a casa»


Azkenak
Fermin Leizaolaren mundu interesgarriak

Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.  

Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]


Lurra eta konpromisoa ardatz, Bizkaiko hamar emakume baserritarren historia kaleratu dute

Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.


2025-06-27 | Hala Bedi
Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote uztailaren lehenetik aurrera

Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.


LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Egunaren bezperan, “sexu askapena eta harrotasuna” aldarrikatu ditu EHGAMek

Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua". 


EHUn kitxuaz, komunitate indigenen erresistentzia aldarrikatzeko

María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]


'Missa Solemnis'
Bihotzetik zeruraino

Beethovenen 'Missa Solemnis'

  • Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
  • Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]

Baztango Udalak “euskal errepublikaren parte” dela erabaki du

Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.


'Artxibo biluzia'
Memoria indibiduala, memoria kolektiboa eraikitzeko

Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.

-------------------------------------------------------

Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]


Adin txikikoak dituzten Gasteizko bi familia kale egoeran geratzeko arriskuan daude

Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]


2025-06-27 | Xuban Zubiria
Bretoiera eta Bretainiako kultura sustatzen zuen Breizh kooperatiba itxi dute

Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.


Frantziako Estatuak EEPn 100.000 euro gehiago inbertituko ditu, baina helburuetatik urrun

Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]


Ed Rojas
“Trans legea onartu dute, baina zer gertatzen da identitate ez-bitarrekin?”

Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]


Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan

2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.


Espainiako Kongresuak gobernuari eskatu dio 78ko sanferminetako gertakariak “argitzeko” eta biktimei “aitortza” egiteko

1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.


2025-06-27 | Elhuyar
Adimen naturala

Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]


Eguneraketa berriak daude