Nafarroa Beherea Nafarren arteko zubia
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Baigorri, kondairek diotenez Nafarroako Errege-Erreginen sorterriaz gain, gaur egun bi zatien arteko loturak agerrarazten dituen Nafarroaren Eguna antolatzen duen herri dotorea da. Baigorriko kale bakarra zeharkatu ostean, Aldude bailaran sartuko gara.
Lehen herria Banka da, bere antzinako meategiek ospetsu bihurtu zutena. Bidean antzinako burdinoletako hondakinak eta arranaztegi modernoak ikusiko ditugu. Bitxikeri gisa, herritxo honen frontoiaren ezker pareta etxe batena da, eta goian hurrengo bertsoa dator:
zeren den ederrena joko guztietan".
Gure ibilbidea 4 kilometro aurrerago amaituko dugu, Izpura igaro ostean, Donazaharren, hain zuzen ere. Donazaharre Santiagorako erromesen etapa zen, hiriburua bera baino garrantzitsuagoa. Elizak adibidez, priore etxe eta ospitalel funtzioak betetzen zituen, Garazi herriko delegatuen batzarleku izateaz gain. Kale Nagusia etxe ederrek eta frontoira zuzentzen den plaza batek janzten dute. Plazak harrizko gurutze interesgarri bat du.
Puntu honetan pixka bat atzera egin eta Rue Michelene 2. mailako kalea hartuz, zubi zahar honetara iritsiko gara (beste aldetik ere bai noski). Hemen ohar zaitezte zubiaren harri handiek eta atzean dugun baserriak sortzen duten kontrastean. Ibilbide honen lehen orrialdean erakusten dizuegun hau Baigorriko beste "postal" tipikoetako bat da.
XI. mendeko jauregi dotore hau izen bereko bizkondeena zen. Bertrand Etxauzkoa Baionako gotzaina izan zen, hain zuzen, Pierre de Lancre kontseilaria bere postutik bota zuena, sorgin-ehizan egindako gehiegikeriengatik.
Pertsonaia berbera Jeanne de Albret eta kalbinisten aurkako erlijio-gudetan katolikotasunaren defendatzaile sutsua izan zen. Baita ere, Axular Sarako erretore izan zedin eragin zuen. XVI. mendeko erlijio gerretan gaztelua erre egin zen. Geroago berriztatua, ezkontzagatik Jean Isidore Harizperen eskuetan geratu zen, Napoleon III.aren garaian mariskal izatera iritsi zena. Bitxikeri gisa, bertan ostatu hartu duen beste pertsonaia ospetsuetako bat Charlie Chaplin dugu.
Erdi Aroko bi dorre dituen kanpoalde karratu eta zuriari (jauregi batean ez oso ohikoa) barrualdeko arma-gela bat, Erdi Aroko egundoko eskailera bat eta bestelako gelak gehitzen badizkiogu arkitekturaren harribitxi bat geratzen zaigu, 1997ko Frantziako Jauregi Zaharren Saria merezi izan zuena. Zabalik: martxotik azarora, astelehenetan ezik, 10:00etatik 12:00etara eta 14:00etatik 17:30etara. Sarrera helduentzat 35 libera.
Hirugarren zubia igarota Saint Etienneren elizara iritsiko gara. Estilo erromanikoko lau habe eta kapitel gordetzen ditu, eta baita abside gotikoa ere. Barrualdea barneluzego bakarreko tunel moduko bat da. Bertan XVIII. mendean hispaniar erara urreztaturiko erretaula barrokoa eta zurezko sabai polikromatua azpimarratuko ditugu. Bertan, Lapurdin ohikoak diren (Nafarroa Beherean aldiz, salbuespen) gizonezkoentzako galeriak ere baditugu.
Azkenik, kale nagusitik berriz ere plazaraino itzul gaitezke, tartean baserri eder gehiago ikusiz. Dena den, ezin dugu Baigorriri buruzko informazioa Nafarroaren Eguna aipatu barik bukatu. Nafarroa bien arteko anaikidetasuna azpimarratzen duen jai koloretsu honetan, alde bateko zein besteko taldeek dantza eta musikarekin baliatuz, kaleak animatzen dituzte, hau guztia apirilaren azkenetan.
Donibane Garazi Euskal Herriko hiribururik txikiena (Nafarroa Beherekoa) baina era berean herririk politenetakoa da, Ipar Euskal Herrian gune turistiko oso garrantzitsua izanez.
XVI. mendean espainiarrek eta nafarrek hiria "txandaka" hartu zuten. Bake garaian harresietatik kanpo garatu eta gotorlekua eraiki zuten, aurreko gazteluaren ordez. Dena den, Erdi Aroko itxurako hiria izaten jarraitzen du.
Errobi ibairantz hurbilduz, zubian geldituko gara, hiri honetako "postal"ik ezagunena ikusteko, zintzilik dauden egurrezko balkoi luzeko etxe zaharrak, zubi zaharra, eliza eta gotorlekuko mendixka. Bertan dagoen Nafarroako Atea igaroz harresiak zeharkatuko ditugu; nahi badugu harresien gainetik ere ibil gaitezke, igotzeko eskailerak daudelako.
Aurrean Notre Dame du Bout du Pont eliza dugu, baina horren aurretik Xabierko San Frantziskoren arbasoen jauregia, besteak beste. Elizaren lehen aulkiak antzinako elizari dagozkio, Navas de Tolosa-ko garaipena ospatzeko Antso Indartsuak eraikia. Barneluzego bakarrekoa, beirategietan eta aldarean Nafarroako kateak aurkituko ditugu. Notre Dame Atea zeharkatuz, erromesen bidetik, gotorlekuko karrikatik igotzen hasiko gara, aldapa gogorreko kale harritsuan gora.
32. zenbakian Donibaneko etxerik zaharrena, 1510ekoa, 39an Apezpikuen Etxea, eta 1541ean XIII. mendeko Apezpikuen Presondegia. Bertan gelak ikus daitezke, eta beheko solairuan presoak lotuta edukitzeko iduneko eta zirgilo beldurgarriak. Zabalik dago apiriletik azaroaren15a arte 9:30etatik 19:00ak arte.
Etxe interesgarrien artean igotzen segituz Saint-Jacques Atea harrapatzen dugu, erromesak sartzen zireneko atea. Hemendik igoera txikia geratzen zaigu XVII.eko gotorlekuraino. Aldapak Erregearen Ateraino eramango gaitu. Gero, zubi altxagarriaren ostean Gobernatzaileen Pabilioia dago, kanpandorre polit batekin. Barrualdea ezin da bisitatu, lizeo bat dagoelako, baina begiratokia konparaezina da. Kale harritsu beretik jaisten, erdialdean eskuinera karrika bat aterako zaigu, Frantziako Atera eta plaza nagusira daramana. Ateak harresietara igotzeko beste eskailera bat du. Guk gotorlekuko karrika segituko dugu, ibaia zeharkatu eta Espainiako kalea hasi arte. Hau merkatal kale oso animatua da, oroigarriren bat erosteko aproposa. Errobi ibaiaren ur garbietara itzuliz, honekiko paraleloki doan bide bat ikusiko dugu. Bide honetatik eskailera luze batek berriz ere gotorlekuraino eraman gaitzake, edo bestela, egurrezko zubitxo polit bat zeharkatuz, udal kanpinera eta pilotalekura. Harantzago, "zubi erromatarra" dugu, Erdi Arokoa, noski, ingurune arbolatsu oso polit batean.
Turismo Bulegoa: Elizako Plazan. (0)5 59 37 47 28.
Herriko Etxea: (0)5 59 37 40 80.
Botikak:
Berteretche- R. Mairie. (0)5 59 37 41 92.
Liet- R. Poste. (0)5 59 37 41 25.
Bankua: Crédit Agricole- Erdigunea.
Jan eta lo egiteko:
***Hôtel-Restaurant Arcé- Elizaldean. (0)5 59 37 40 14. Logela bikoitza 350-750 libera.
**Hôtel-Restaurant Manechenia- Arrosarako bideko desbideraketa batean (Urdos auzoan). (0)5 59 37 41 68. Logela bikoitza 250 libera.
**Hôtel-Restaurant Izarra- Errepide be-rean. (0)5 59 37 41 77. Logelak 180-265 libera.
**Hôtel Juantorena- Baigorri. (0)5 59 37 40 78. Logela bikoitza 240 libera.
Irouleguy Udal kanpina- Ibai ondoan. (0)5 59 37 43 96.
BANKA
Jan eta lo egiteko:
Hôtel-Jatetxe Erreguina- Eliza gainean. (0)5 59 37 40 37. Logela 145-300.
ALDUDE
Gendarmetegia: (0)5 59 37 57 03.
Kotxe-Taillerra: Garage Uhalde- (0)5 59 37 57 66.
Jan eta lo egiteko:
**Hôtel St. Sylvestre- Elizako Plazan. (0)5 59 37 58 13. Logela 200 lib.
UREPEL
Hôtel-Jatetxea Etchechuria- Zentruan. (0)5 59 37 57 90.
DONIBANE GARAZI
Gendarmetegia: (0)5 59 37 00 36.
Botikak: Marc Etcheberts- Marché Plaza. (0)5 59 37 01 36.
Bankua: Crédit Agricole- R. Ste. Eulalie.
Kotxe-Tailerrak:
Garage Garazi- Baionara bidean (0)5 59 37 06 62.
Garage Arrayet-Renault- Baionara bidean. (0)5 59 37 00 57.
Jatorduan:
Du Coeur Jatetxea- Jai Alai Karrika 6.
Chocolainia Jatetxea- Pl. du Trinquet 1.
Realis de la Nive Jatetxea- Pl. de Gaulle.
Chez Arbillaga Jatetxea- R. de l'Eglise 8.
Jan eta lo egiteko:
***Hôtel des Pyrénnées (Chez Arranbide jatetxea)- De Gaulle Plaza 19. (0)5 59 37 01 01. Logela 580-950 libera.
**Hôtel Central- De Gaulle Plaza 1. (0)5 59 37 00 22.
**Hôtel Etche Ona- Pl. Floquet 15. (0)5 59 37 01 14. Logela 250-350.
**Hôtel Ramuntcho- Rue france 1. (0)5 59 37 03 91. Logela 265-360.
**Hôtel Les Remparts- Pl. Floquet 16. (0)5 59 37 13 79. Logela 225-265.
Lo egiteko:
***Hôtel Continental- Av. Renaud 3. (0)5 59 37 00 25.
Etchegoien Aterpetxea- Uharte Garaziko Bidea 9. (0)5 59 37 12 08.
**Camping de l'Arradoy- Chemin de Zalicarte 4. (0)5 59 37 11 75.
*Plaza Berri Udal Kanpina- Av. du Fronton. (0)5 59 37 11 19.
UHARTE-GARAZI
Hôtel Camou- Baigorri-Donibane Garazi errepidean. (0)5 59 37 02 78. Logela bikoitza 210-280 libera.
DONAZAHARRE
**Hôtel-Camping-Restaurant Mendy- (0)5 59 37 11 81. Logela 200-270.
**Camping a la ferme Asoritzia- Donibane Garazirako bidean. (0)5 59 37 04 16.
Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]
Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.
Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.
Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]