Lehendabiziko Kilometroak-ek, gaur egun bezala, behar bati erantzuten zion. Beasain eta inguruko herrietan, (Lazkao, Idiazabal, Zegama...) ikastetxe berri bat behar genuen. Alkartasuna Lizeoa aspalditik geneukan, baina Lizeo handiago bat behar genuen. Ikastolatik sortzen ari zen jende multzoak hurrengo pauso bat behar zuen-eta. Garai hartan dirua ateratzeko bideek (tonbolak, zozketak, tabernak,...) ematen zutena ematen zuten, baina ez zentro bat eraikitzeko adina. Orduan, 1969an EEBBetan ikasten ari nintzela ikusi nuen dirua biltzeko erabiltzen zuten sistema gogoratu nuen eta sistema hori hemen egitea proposatu nuen. Hasiera batean, zalantzak egon ziren, baina zorionez, Lizeoan zegoen batzordea, oso serioa, sendoa eta profesionala zen eta aztertu ondoren, ideia bezala hartu zuten. Gure helburua bihurtu zen, eta Ikastolen Elkarteari eskaini genion, nolabait hori urtean behin egingo zen zerbait izan zedin, ikastetxe berri bat eraikitzen laguntzeko.

Norberak bere esponsorrak, bere babesleak bilatu behar zituen. Kilometroko hainbeste diru (5, 25, 1.000 pezeta...) ordainduko zuen babesleak. Denboraren poderioz hau dena galdu egin da. Hasiera hartan, norberak, bere inguruan bilatu behar zituen bere sosak eta kontzeptu horrek efektu biderkatzaile bat zuen. Hau da, egun kilometroetara 100.000 pertsona bagoaz, 100.000 partaide gara; beste sistema horrekin aldiz, 100.000 horiek bere inguruko beste hainbeste bilatzen dituzte. Orduan, partaidetza askoz ere handiagoa bihurtzen da sistema horrekin.

Helburua bera da: dirua ateratzea. Lizeoa eta Ikastolen Elkartearen artean adostu zen Kilometroak urtean behin egitea. Eta ikastola berri bat eraikitzen ari zen edo eraikiko zen herriari emango zitzaion antolatzeko aukera. Ikastola bakoitza bere kasa hau egiten hasten bazen, atomizatu egingo zela ikusi genuen.
Ikastolen Elkarteak dosifikatzen jakin izan du eta hori oso garrantzitsua izan da bere etorkizunerako. Kilometroentzat poza da hainbat seme edo anai-arreba izatea, (Ibilaldia, Nafarroa Oinez, Araba Euskaraz eta Herri Urrats…).
Helburua beraz berdina da, baina dirua lortzeko bidea egun ez da mantentzen. Esponsorizazioa askoz lan astunagoa da, baina nire ustez emaitza handiagoa lortzen da. Egun konzienteak gara dirua behar dela, baina... Kilometroak ez zen diseinatu bakarrik festa bat izateko. Han parte hartzen zuen bakoitzak, bere gorputzarekin esfortzu bat egingo zuen, izerdi tanta batzuk aterako zituen ikastolaren alde; ez bakarrik dirua emanez, baizik eta baita zerbait eginez ere…

6 edo 8 hilabetezz inguru aritu ginen . Oso jende profesionala eta serioa zegoen. Plangintza orokorra ardura ezberdinetan banatu genuen. Eta astero bilerak egiten genituen. Nolabaiteko jaialdiak prestatzen hasi ginen eta hilean behin ekintza desberdinak egiten genituen, era guztietakoak. Ekintza berriak, asmakizun ederrak sortu ziren zentzu horretan.
Ni oso pozik jartzen naiz gauza berri bat dagoela entzuten dudan bakoitzean. Azken finean denok, herri bakoitza ari da bere aportazioa egiten. Eta hori zen Kilometroetako oinarrizko filosofietako bat. Ez genuen nahi hori leku batean geratzea, baizik eta ibiltaria izatea. Honela, norberak bere kreatibitatea, bere aportazioa, bere indarra bertan jarriko zuen. Horregatik ez dira bi Kilometro berdinak izan.
Oso abentura polita izan zen. Zerbait berria zen, oso ezezaguna, eta izugarrizko zalantzak zeuden, baina han jarri zen ilusioa erabatekoa izan zen. Zorionez, orduan markatu zen bidea irizpide izan da beste batzuk egiteko.
Dena dela nik askotan esan dut: Kilometroak egunero izan beharko luke, ea lortzen dugun euskaraz bizitzea.

Nik luza dezakedan mezua itxaropentsua besterik ez da. Nik eta ni bezalako hainbatek euskaraz bizi nahi dugu. Eta dudarik gabe, ikastolak aurrera segitu behar du hori posible egin ahal izateko. Baina ikastola bakarrik ez. Eskola publikoa ere bai eta pribatua ere bai eta bestea ere bai. Denak. Eta gero hori kaleratu eta gure eguneroko bizitzara eraman behar da: gure lantokietara, gure enpresetara, eta leku guztietara. Ez da lan erraza baino egin beharra daukagu