Nor da Billy Wilder?


2001eko irailaren 23an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Aski ezaguna da nazioartean Donostiako Zinemaldiak duen garrantzia, Bette Davisek glamour-a eman zion behin, beste hainbestek eman dioten bezala. Robert Aldrich zuzendari bikainak ordea, «Whatever happens to Baby Jane?» zintan, Davisen bestelako izaera biluztu zuen, zakarragoa, libreagoa, iraultza maitatzen zuena. Sail Ofizialean zeluloidezko bitxiak aurkitu ditzakegu, baina Donostiako Zinemaldiak badu bestelako izaerarik, ziztatzaileagoa dena, alegia.

Zizta egiten duenak Zabaltegi Saila izena darama, harro. Askatasuna du ezaugarri nagusitzat. Formatu, iraupen, estilo eta genero desberdinetako pelikulak programatzeko librea da. Zentzu orotan berriena den zinea ikusteko parada ematen die zinezaletuei. Dudarik gabe, ikusle bizienen eta kritikari zorrotzenen arreta erakartzen du. Horrelakoa da Zinemaldiaren aurpegi ezkutua, beste nazioarteko zinemaldietan aurrez aurkeztutako film onenak, zinegile berrien emaitza interesgarrienak eta epaimahai ofizialeko kideen azken lanak dira gozagai.


Freskotasunaren bila

Zabaltegi Sailaren barne, Zuzendari Berriak Sariak distira eta bereziki freskotasuna mantentzen du. Spielbergen Indianak galdutako kutxa bilatzea lortu bazuen, Zinemaldiko arduradunek beste hainbeste espero dute. Honetan, aurkeztutako lan guztiak egileek filmatutako lehenengo edo bigarren pelikulak behar dute izan. Aurten aurkeztutakoek badute oro har ezaugarri beretsurik, adibidez, hiri guztiz ezberdinetan baina funtsean oso antzeko arazoak dituztenetan, bizirik irauten saiatzen den jendearen erretratuak dira ikusgai. Generoko izenburuekin ere egiten dugu topo, badira zientzi fikziozko abenturak, epikoak, fantastikoak eta nola ez, zinema esperimentala. Espainiako zinemak garrantzizko presentzia du aurtengo lehiaketan, "Salvajes", "Stranded-Naufragos" eta "Un perro llamado dolor" elkarrekin lehiatuko dira; gainera, Espainia aurkeztuko diren beste bi filmetako ekoizkide ere bada: "El sueño del caimán" pelikularena Mexikorekin eta "Vidas privadas"ena Argentinarekin.

Zuzendari berriek ez dute Hollywood edota Cannesen onespenik espero, beraien lana ikusgai izatea da duten helburu bakarra. Ray Lawrence, Ineke Smits, Asif Kapadia, edota Srdan Golubovic, izen ezezagunak dira, baita "Autrement", "The Bank", "Last Ball" edota "Elling" filmak ere. Agian ez dira zinema areto askotan estreinatuko, Zinemaldia eta gero makina bat ahaztu egingo dira, baina ez dudarik izan gehienak, gure ahotan izango direla etorkizunean. Guztiok ezagutzen ditugu zinegile klasikoak, Kapra, Donnen, Ford, Ray, Hawks... miresten ditugu, baita aipatu lehiaketan parte hartzen dutenek ere. Callahan zuzendari ezezagun estatubatuarrak ordea ironiaz erantzungo lizuke galdetzen ausartzeaz gero... "Gu hemen gaude eta gure garaia da, nor da Billy Wilder?".

Ezezagun ezagunak

Zuzendari berriak ezezagunen askatasunaz baliatzen dira, independentziaz jokatzeko ez dute arazo handiegirik (diruaren eskasiarena alde batera utzita, noski) eta ekoiztetxeen tentakuluak saihesteko gai dira nahiz eta hauek, beraien bizkar zuri-garbiak zaintzeko prest agertu.
Hala ere, deitura ezezagun horien atzean badira ospeaz gozatzen dutenak, hauek aztertuko ditugu:

Christophe Otzenberger

Frantziako dokumentalista bikain eta konprometituaren lehenengo film luzea da «Autrement». Gizartearen aurrean mesfidati agertu izan da beti, bere esanetan, gizakien jokabidea ulertzea zaila egiten zaio. Hori horrela, 1999an "Fragments sur la misére" zinta apartekoa filmatu zuen, giza jokabideei kritika zorrotza eginez.
Droga edukitzeagatik atxilotuak izan diren hiru aktoreren istorioa kontatzen digu Otzenbergerrek bere azken lanean. Nekazari gune batean lan egitera behartuta, elkarren kontra dauden bi mundu ezberdin erakusten dira aipatu filman.

Robert Connolly

Australiako zine ekoizle ospetsuenetakoaren lehen lana zuzendari gisa. Ohikoa izaten da gidoilariak edota aktoreak zuzendaritzara jauzi egitea baina ez horrela ekoizleak. Thriller politikoa aukeratu du Connollyk bere lehen lanerako. ABC telebista kateko zenbait telesailetako zuzendari izandakoa, "The bank» pelikula, Arenafilm ekoiztetxearen laguntzaz filmatzea lortu du Melbournen. Lanerako grina erakusten du eta baikorra da erabat, filmaketan arazoak sortuz gero. Aktore eta talde teknikoak, lanerako giro aproposa sortzen duela diote.

Petr Vaclav

Vaclaven bigarren luzea da hau, «Paralelni Svety», orain bost urte egin baitzuen debuta "Marian" film txalotuarekin. 1999an "Praha Ocima" zuzendu zuen, 100 minutuko drama, aktore lanetan Lawrence Côte eta Karel Roden aritu ziren eta Vaclavekin batera, Martin Sulik eta Vladimir Michalek-ek filmatu zuten zinta. Ez zuen arrakastarik izan baina kalitatezko lana burutu zuen. Oraingo honetan, bi gazteren arteko maitasun harremana kontatzen du, bikotea beraien bizitzak apurka-apurka banatzen ari direla ohartzen da, nahiz eta elkar maitatzen jarraitzen duten.

Gizakien arteko harreman honekin Txekiako Pilsengo Zinemaldiko Sari Handia irabaztetik dator.

Tomas Gislason

Lars Von Trier zuzendari aski ezagunaren muntatzailea da Gislason. Berak idatzi, zuzendu eta muntatutako lan esperimentala da «Point of view». Dogmaren legeak ezarri zituen zuzendaria izan du lagun filmaketan eta elkarrekin lortutako emaitza, bikaina izan da oso. Kalifornian zehar egindako "road movie" gisa egituratua dago eta bertan, hiru pertsonaiaren istorioa kontatzen da. Bitarteko gutxirekin filmatu zuen Gislasonek hiru hilabetetan. Dogmaren menpekoa ote?

Luna

2025ean Martera egiten den bidaldia kontatzen du Lunak, «Naufragos» pelikulan. Aktore ezagun eta bikainak bildu ditu lan honetarako, besteak beste, Vincent Gallo, Maria de Medeiros eta Joaquim de Almeida ikus ditzakegu pantaila erraldoian. Espainiako zinemaren ustekabe atsegina izan da Lunaren azkena. Hollywood eta Lanzaroten ingelesez filmatuta dago, beraz, ekoizpen aldetik ahalegin berezia egin dutela nabaria da, horren ardura "Dolores Pictures" ekoiztetxeak hartu du.
Hauek lagin bat besterik ez dira, zinemak ezkutatu egin ditu bere zeluloidezko kamerinoen atzean, publikoarentzat ikustezin bihurtu dira eta nazkatuta erabat, erabaki irmoa hartu dute. Ez dira John Wayne-ren bizkarra miresten geldituko, agian ordua iritsi da cowboy zaharkituari aurre egin eta errebolberra ateratzeko. Tiro egiteko gai izango ote dira?
Berri aipatuenak
Donostiako Nazioarteko Zinemaldiaren 49. edizioan 19 film lehiatuko dira guztira, hiru Sail Ofizialean eta 16 Zabaltegin "Zuzendari Berriak" saria lortu asmoz. Sari nagusia, zinemaldi baten eskaintzen den dirutsuena da, hots, 25 milioi pezeta (150.000 euro) eskuratuko ditu garaileak.
Film aipagarrienak
SAIL OFIZIALA
- Lantana - Ray Lawrence (Australia)
- Magonia - Ineke Smits (Holanda)
- The warriors - Asif Kapadia (Britainia Handia)
ZABALTEGI
- Absolute hundred - Srdan Golubovic (Jugoslavia)
- The bank - Robert Connolly (Australia)
- Autrement - Christophe Otzenberger (Frantzia)
- Drift - Michael Van Jaarsveld (Holanda)
- Elling - Peter Naess (Norvegia)
- Paralelni Svety - Petr Vaclav (Txekiar Errepublika)
- (P.O.V.) - Tomas Gislason (Danimarka)
- Salvajes - Carlos Molinero (Espainia)
- Vidas privadas - Fito Paez (Argentina-Espainia)
- De la calle - Gerardo Tort (Mexiko)


Azkenak
Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


Eguneraketa berriak daude