MUGIMENDUA SENTIMENDU BIHURTZEN DUEN POETA


2001eko uztailaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ez dugu filma eszenifikatzen. Gidoi emozional bat da", dio Muñozek. Izan ere, hizkuntza desberdinak erabiltzen dituzte zinemak eta dantzak. "Hala ere, hasieran uste genuena baino gehiago geratu da pelikulatik koreografian. Pelikula ezagutzen ez duenak istorio bat ikusiko du, eta pelikula ezagutzen duenak erreferentzia asko identifikatuko ditu".

Bi aingeruk bere kargu dituzten lau gizon-emakumeren gorabeherak jarraitzen dituzte zerutik. Aingeruetako batek bere babestuarekin maitemindu eta zerutik lurrera jaistea erabakiko du. Aingeru izateari uko eginik gizaki arruntak bezala bizitzera jaitsiko da, bizitzaren miseria gorriei aurre eginez.
Giza harremanen konplexutasunak arduratzen du Damian Muñoz eta ikuskizun gogorra taularatu du hori islatuz. Protagonisten sentipen eta bizipen latzak zuzen zuzenean iristen zaizkio ikusleari. Istorioaren gordintasuna bete-betean sentitzen da eserlekutik eta protagonistek bizi duten deserosotasuna areto osora zabaltzen da. Heriotz batekin hasten da ikuskizuna eta bere buruaz beste egiten duenarekin bukatu.
Eusko Jaurlaritzaren «Dantzara» Plataformaren bidez babestuta estreinatu berri da Damian Muñozen azken lana Barakaldo antzokian. Erakundeen laguntza garrantzitsua da koreografoarentzat, baina dantzariek ausartak izan behar dutela defendatzen du. "Argi izan behar dugu ez dugula erakundetu, instituzionalizatu behar. Ez zait egokia iruditzen babesik ez badago, dantzarik ez dudala egingo esatea". Koreografo berrien erakusketak lehen urratsetan daudenei leihoa irekitzen laguntzen badie, «Dantzara» plataformak dagoeneko abiatuta dauden konpainien lanak Euskal Herrian ikusteko aukera eskaini nahi die. Honela bi egunetan A Deshoras, Ion Munduate, Nekane Santamaria eta Damian Muñoz Danzaren lanak ikusi ahal izan ziren Barakaldon uztaileko bigarren asteburuan.
Damian Muñozek aurkezpen txartel ikusgarria ekarri du oraingoan. Bartzelonako Grec jaialdiak koproduzitu du ikuskizuna. Uztailaren 25etik 29ra aurkeztuko da Gasteizko koreografoaren lana Grec jaialdian. Egitarauan, Damian Muñoz Danza konpainiaren ondoan egungo dantza konpainia entzutetsuenetako batzuek jardungo dute. Tartean Nederlands Dans Theatrek Jiri Kylian-en lanak aurkeztuz. Goi mailako jaialdia da, eta antolatzaileek Muñozen ikuskizunaren ekoizpenean parte hartu nahi izanak koreografoarengan ezarritako konfiantzaren neurria ematen du. Babes horiek dantza garaikidea pixka bat gehiago ezagutzera emateko balioko duten esperantza du Muñozek. "Dantza garaikidearen arazo nagusia ezagutzen ez dela da. Ezagutzen ez den produktua ez da erosten. Ezezagun handiak gara. Formazio eta publizitatean inbertsio handia egin beharra dago. Eta nik uste dut oso garrantzitsua dela telebistaren parte hartzea. Dantza gauza oso bisuala da, eta horren berri modu onean izateko modu bakarra telebista da. Eta egin diren gauzetan ikusi da funtzionatzen duela".
«Las mentiras del entusiasmo» koreografia sortzeko Virginia Garciaren laguntza izan du Muñozek. Bi horiekin batera Jorge Jauregi, Fernando Hurtado, Fernando Nicolás Pelliccioli eta Maria Rocak osatzen dute dantzari taldea. Orain arteko talde sendoena osatu du seikote horrekin. Dantzari indartsuak dira seiak, teknika desberdinak menperatzen dituzte eta ongi moldatzen dira Muñozek maite duen dantza erara. «Teknikoki oso irekia naiz eta saiatzen naiz ez geratzen teknika bakarrarekin. Nire formaziotik, gauza askotatik gustatzen joan zaidana hartzen eta nahasten joan naiz. Giza gorputzak eskaintzen dituen aukera guztiak baliatzea gustatzen zait". Dantzarien arteko kontaktu fisikoa atsegin du Damian Muñozek eta oraingoan bortxaz erabiltzen du ukimena. "Niretzat oso garrantzitsua da dantzarien arteko kontaktu lana, hori asko erabiltzen dut beti, eta orain ere horrekin jarraitzen dut". Adierazpen gaitasun handia du Muñozek darabilen lengoia koreografikoak. "Asko laburbildu beharra dago. Sentipen hau edo beste emozio hori adierazi nahi dudala erabaki eta mugimenduaren bidez hori lortzea da erronka. Noski, hau gauza konplexua da, emozioa gauza abstraktua baita, eta mugimendu fisiko baten bidez kontatzen saiatzea nahiko zaila da, baina horixe da erronka".
Damian Muñozen ikuskizunetan ohikoa den Borja Ramos arduratu da musika konposatzeaz eta Javi Ulla argiztapenaz. Bien artean eszena gaineko gertakizunei dagokien giro hotz eta gogorra ematen diete. Muñozen dantzak ez du gehienetan musikaren erritmo beharrik. Dantzak berak bere erritmoa izan ohi du eta gutxitan bilatzen du babesa musikan. Ohi bezala errekurtso eszeniko ugari erabili ditu oraingoan ere. Zerua eta lurraren arteko jokoak sabaitik taula gainera hamaika elementu erortzen uzteko bidea ematen dio. Horrek ikuskizunaren prestaketa lanak asko zaildu ditu baina emaitza oso zinematografikoa da. "Nik askotan nuen sentsazioa zen pelikula egiten ari ginela. Story board-a, eszenetaz hitz egiteko genuen modua... ‘hau pelikula bat da eta grabatu egin behar dugu’, sentsazio hori daukagu guztiok".
Ikuskizun bat estreinatu berritan, eta beste bi ditu martxan dagoeneko Damian Muñozek. Urte asko daramatza dantza munduan, baina orain gutxi arte ezin izan du dantzan erabat profesionalki jardun, eta aisialdiko jarduera izan da dantza Muñozentzat. «Horixe da modu bakarra. Artea ez dela erakundetu behar uste dut, eta beraz, aurrera egiteko modu bakarra goizetan lan eginez eta gauez eta asteburuetan dantzatuz izan da. Poliki-poliki, joan gara hazten, hobbya lanari nagusitu zaion arte eta bien arteko posizioak trukatu arte". Damian Muñozek ez du bide samurra izan bere gogoa betetzera iritsi arte. Dantzaren munduan bizitzeak dituen zailtasunak ondo ezagutzen ditu. "Oso gogorra da. Gainera, ez zoaz gauza on batetik hobeago batera. Eszenatoki gainera iritsi arte dagoen prosezu osoa, alor ekonomikoa, enpresa antolaketa, hori guztia oso konplikatua da. Horrez gain, elkarren aurka dauden bi gauza nahasten diharduzu: artea eta dirua".
Traspasos konpainian eman zituen lehen urratsak dantzari profesional gisa, eta ondoren Moaré eta Puertas Abiertas taldeekin jardun zuen. 1995ean sortu zuen bere konpainia, Damian Muñoz Danza. Urte berean Madrileko koreografia lehiaketan lehen saria eskuratu zuen «Cuando me des un respiro» lanarekin. Ordutik hamaika lan berri sortu du, tartean «Humedades», «Daño» eta «Asiré», eta nazioarteko hainbat jaialditara gonbidatu dute.
Bide sendoa egin du, eta azken bi-hiru urteotan dantzara bete-betean emateko aukera lortu du. Ongi landu eta izerditutako aukera izan da eta ez dago alferrik galtzen uzteko. Bi proiektu berri ditu esku artean dagoeneko. Lehenengoa «Tres tristes Striptease» izenekoa da eta zinemarekin duen lotura berretsiz, film labur bat grabatuko du koreografia horrekin. Tonu alaia, tragikomikoa izango omen du eta udaberrirako estreinatzeko asmoa du. Bestetik, irailean koreografia bat aurkeztuko du Bartzelonako Miro Fundazioan

Damian Muñoz
Damian Muñoz
Zure aurreko lanetan nabaria zen begirada zinematografikoa. Eta oraingoan zer eta film batean inspiratu zara...
Bai, nik uste dut zinemaren munduan bukatuko dudala. Gainera hurrengo proiektua zinean egiteko pentsatuta daukat dagoeneko, dantzako ikuskizuna izango da, baina prozesu osoa gero film labur bat egingo dela pentsatuz egiten ari da. Asko gustatzen zaidan mundua da, eta beraz, gustuko ditudan bi munduak nahasten ditut.
n Zergatik erakarri zintuen "El cielo sobre Berlin"ek?
Nigan eragin handiena izan duen disziplina zein den pentsatzen hasita, nabarmena da zinema dela. Egun osoa arte zinematografikoa ikusten gaude. Umetatik telebistarekin bizi naiz eta "La Guerra de las Galaxias"en belaunaldikoa naiz. Orduan pentsatu nuen pelikula batean inspiratu behar nintzela. "Zerua Berlinen gainean" asko gustatzen zait. Oso poetikoa da, pelikula bera poema da, eta horrek gure irudiak sortzen lagun gintzakeela iruditu zitzaidan. Bestetik, publizitate munduan eragin handia izan duen pelikula izan da. Irudi kontzeptuan, gauzak grabatzeko moduan, ikuspuntuak, kamara mugimenduak... Film honen arrastoak egunero ikusten ditugu publizitatean. Hogeitaka urte pasa diren arren, oso bizirik jarraitzen duen filma da.
n Zertaz hitz egiten du "Las mentiras del entusiasmo"k?
Gauza askotaz, filma desesperantza istorio multzo bat da, aingeru eta gizaki baten arteko maitasun istorio batek lotzen ditu denak. Horrela kontatuta gauza sinplea dirudi, baina mami askoko istorioa da. Sakonean norbere izatearen askatasun borrokari kantu bat da, izatea eta nahi duzuna maitatzea. Tendentzia sozial baten aurkako istorioa da baita ere, gizonak betidanik baitu dogma finkoetara jotzeko alferkeria mentala. Dena finkatzeko joera du, ekonomia, politika eta gizarte alorrean ere. Gogo alferkeria horrek gauzak zurrun egitera eramaten zaitu. Eta istorio honetan norbaitek, dena alde batera uzten du, bere bizitza, eternitatea uzten du, norbait maitatzeko. Eta mezu hori oso garrantzitsua iruditzen zait. Bizi-gogo hori nabarmendu nahi dut.
n Zure azken lan hau Bartzelonako Grec jaialdiak ere ekoiztu du. Zer esan nahi du honek zuentzat?
Oso gauza handia da. Itxura batean dirudiena baino askoz ere garrantzitsuagoa da. Lehenengo eta behin ez garelako konpainia kataluniarra, eta gero, Europako jaialdi garrantzitsuenetakoa delako. Jaialdi horretan dantza egiteko programatua izatea gauza garrantzitsua da, eta are gehiago, ekoiztu egin gaituztela. Horrek esan nahi du gugan konfiantza jarri dutela eta sentsazio arraroa da. Alde batetik orain arte egin dugun lanarekin harro sentiarazten gaituelako eta bestetik, beldurra ematen du, ardura oso handia delako, baina oso pozik, askotan gertatzen ez diren kontuak baitira


Azkenak
“Inoizko euskal zinemarik indartsuena” izango da 73. Zinemaldian

Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.


26 herrialde prest dira Ukrainan esku hartzeko, baina Putinek erantzun die helburutzat joko dituela

Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]


Hizkuntza bat gutxiago munduan: azken caddo hiztuna hil da

Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]


Asimilazioaren kontrako topagune izanen da Izpegi irailaren 19 eta 20an

Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.


Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


Eguneraketa berriak daude