Euskaltzaletasuna integrista?


2001eko uztailaren 29an
Badirudi ez dela oraingoa euskaldunoi inon diren gaitzizen mingarrienekin"oparitzeko" moda hori. Okerrena, ordea, baliteke ez izatea kanpotik datorkigun erasoa bera, "barrukook" horren plagiatzaile bilakatzea baizik… Hara Gurutz Ansolak 1971ko uztailaren 25eko Z. ARGIAn jasotzen zuen galdera: "Euskaltzaletasuna ez al da, gero, integrismo bihurtu?". Gaderatxoa euskaldun batek egina zion, "emakume prestu batek" zehatzago esateko, eta Gurutz Ansola nahikoa kezkaturik utzi zuen, jakina.


ERANTZUN EGOKIAREN BILA

"Bat-batean eman nioen erantzuna ez dakit zeharo egokia izan zenentz. Holako arazo larri batek patxada eta astia eskatzen du, ahal den alde eta sahiets gehienetatik, arloari atxekitu eta eztabaidatzeko. Egokiera hori ez genduen, orduan, izan, eta gaiak dadukan garrantziagatik, heldu diot".
Behin erabakia hartuta, zailena egina zegoela zirudien. "Gaur ez da iñor `euskaltzaletasun integrista' bat ba dela ukatzen duenik", aitortzen zion "emakume prestuari", ondorengo zehaztasunarekin: "Kontzientzia makur hori, `euskaltzaletasuna ez ahal da atzerakoikeria billakatu', galdetzen edo jaurtikitzen duen sendimendu larri hori, ez dela dirudi gertakizun edo fenomeno zaharra. Esango nuke, 1960-ko udaberritik honuntz gorpuztera heldu den gertakizun soziologikoa dela, nahiz azken lau ezpa bost urtetan eman beren frutuak, duela hamarren bat urte erein eta aldatu ziren hazi eta landareek".
Eta nor ote landatzailea? Bada, "sozial-inperialismoa", antza denez! "Sozial-inperialismoak erdietsi du zalantzarik gabe ezarri zuen xedea: euskal kultura barrutian nabarmen zeuden kontradiziorik bizienak jorratu eta sakabanaketa, nahaspilla, kinka eta gogogaltzea sortu euskal kultura barrutiko lankideen artean", baieztatzen zuen Gurutz Ansolak behintzat.


OKERRENAK, ERIAZ ERAKUSTEN

Ezin okerrago dabilena izan ohi da sarritan kritikatzailerik handiena, eta kasu honetan ere bai, dirudienez: "Baiña iñor baldin bada munduan euskal kulturaren kontradizioak garaitu ez ditzakeena eta euskal kulturaren gidaritza bere eskuetan har ez dezakeena, 'iñor' hori sozial-inperialismoa da".
Behin arerio zital horrena garbi utzita, euskalzaletasunaren panorama azaltzeari ekiten zion gizonak. Horrela ei zegoen banatua: "Integrismoan edo tradiziozkoan, alde batetik, eta aurrelarian edo kultura eta gizarte osoa batzen eta elkartzen dituen olde berrian, beste aldetik. Euskaltzaletasun aurrelaria non dago, bada? Langilleengan eta langilleriaren alde dagoen gogoetalariagan. Integrismo jokaerak, aldiz, duela berrogei urteko gizarte tradiziozkoari atxekiturik dauden euskaltzale zintzoetan nabarmendu dira. Ez haiengan, ez hauengan ez dago Kontzientzia makurrik, ez gogo-galdurik. Baiña bereiztasun sakona ba dago bi motariko euskaltzale hauen artean».
Zena zela, horren arrazoiak bilatu behar ziren. «Euskal integrismoaren gaur eguneko naturaleza ez dago konprenitzerik, haren aurrez aurre eta kontra, beste integrismo deseuskaldun bat parekatzen ez bada. Integrismo desuskaldun hau, gure kulturaren bi hauzitan, larru gorri agertu da, hots, hizkuntzaren eta erlijioaren gauregungo liskarretan. Nork uka dezake, bai hizkuntzan eta bai erlijioan hauzi eta hautsi sakonak dituela euskal kulturak? Sozial-inperialismoak, ordea, dogmakeriaren eta desdemokraziaren kotsuz kotsatu nahi izan ditu arazo bi larri horiek. Etzeukan, ez, horretarako bide egokiagorik, elkarrizketarako zubiak hautsi, eta, ideologia dogmatiko eta jokaera ez demokrata baten bitartez, euskal kulturako kontradizio horiek antagonista bihurtzen saiatzea baiño». Eta «hemen datza gure `integrista' direlakoen errua, hots, sozial-inperialismoari, harek aukeratu duen plazan eta borrokan oldartzea».

Itxura guztien arabera, ahaztu zitzaien zitalkeriak beti galbidera eramaten duela... Zorionez, ez denei: «Putzu horretan ez dira erori, ez, langille euskaltzaleak eta langilleriaren aldeko gogoetalariak. Garbi ikusi bait dute hauek, arerio horri, euskaldungoaren sail eta arlo orotan, egin behar zaiola borroka. Izan ere,inperialismo horren gatazka maltzurra hontara bait dago zuzendua, hots, euskaldungoaren eta euskal kulturaren desegitera, suntsitzera».
Gauzak horrela, defentsa prestatu beharra zegoen. Nola, ordea? Garbi zeukan Gurutz Ansolak: «Beraz, `atzerakoitasunaren kontzientzia' makurrak ausikitzen zaituen andre jator hori! Esan nizunez, berriro esan, euskaltzaletasunaren aurrerakoitasunak ukatzen du eta garaitzen, beldurtzen zaituen integrismo hori. Langille euskaldunen enborrean errotu behar dugu, zuk eta nik, gure herritasunaren nahi, gogo, bizitza. Gehiago esango dizut, ez dago beste biderik gure integrismoa garaitzeko, `integrismo deseuskalduna' borrokatzea baizik. Borroka hau, ordea, ez da sozial-inperialismoak muntatu nahi duen plazan emango, ez herrikideen artekoa izango. Ekintza eta lehiaketa hori, euskal kulturaren alor zabalean eta osoan mugituko da, eta oiñarri hauek izango ditu beti: euskaltzaleen elkartasuna, euskal kulturaren mugimendua herrikoi, gizartekoi eta demokratiko billakatzera hel dadin, lankidegoaren bidetan"

Danetik zerbait
Berrogei urte paseak euskerarekin uztartuta. Irakurriaz, itzegiñaz, idatziaz. Beste edozein izkuntzetan baiño naiago euskeraz. Geien landu dugun izkuntza izaki. Eragozpenik ez du izan guretzat euskerak, euskal senakiko seme batek itzegiña edo idatzia izan danean. Gipuzkoera, bizkaiera, lapurdiera... zer ajola! (Aitortzen dugu Zuberoako mintzoa nekegarriago zaigula). Gaur bertan, Baionako "Herria" irakurri, Belok-eko "Otoizlari" irakurri, edo Bizkakiko "Agur" irakurri, berdintsu guretzat. "Zeruko Argia"n, ordea, artikulu bati iru ekiñaldi eman dizkiogu. Ezin jabetu ondo bere esanaiaz. Gure aldetik bazuen bere interesa. Uka eziñeko interesa. Bestela ez genduen alako lanik artuko. "Tecnologiaren" aldian gaude. Ez dago lengo konturik. Dana aldatu da, ta... oraindik aldatu bear duena! Izkuntzarik ez da aldatu ordea. Ondo, oso ondo gaurko pentsamoldea agertzea. Baita lengo okerrak zigortzea ere. Oso ondo, gizarte gaiak, ekonomi gaiak, edo filosofi gaiak erabiltzea. Zenbat eta geiago obe. Baiña (au gogoan izan), konprenditzeko moduan idatzia izan dedilla, eta ez iñor aspertzeko ta gogaitzeko moduan (...) (1971-VII-25)

Eibar
Amatiño, 1971-VII-25

Lehenagoko batetan irakur ahal izan genduen funeraria delako batetan: "Cerrado los sábados por la tarde". Hildakoei ere berrogeita lau orduko astea ote? Eliza batetako atarian ordea: "Prohibido entrar en ‘short’ o cualquier otra prenda inmoral". Beraz... ‘short’? "Seguridad Social" delakoak urtean mila milioi peseta biltzen omen ditu subnormal edo mokoloentzat. Gure mokolo aberatsak... edo-ta, gure aberats mokoloak...? Errerako jaiak direla eta, inongo erdal aldizkari batetan irakurri ez dugun propaganda era berezi bat irakurri berri dugu, hots,"Utsune au ordainduta dago, naiz eta bere jabeak izena argitaratu nai ez izan". Hona hemen Luis Haranburu-Altunaren "Euskal Mitologia" sortarako gai aukerakoa

Gure ikasleen jatortasuna
Joxe Mari Aranalde, 1971-VII-25

Urbasa'n izanak gera berrogei lagun. Bi lo egin ditugu an eta bi gauren arteko eguna. Iru, irakasleak giñan, eta gaiñerakoak ikasleak ziran, irugarren eta laugarren batxillerrekoak. Eta denok, Santo Tomas Lizeoan gabiltzanak. Guk ez dezakegu esan arako kantu arek bezela "Aizkorrira joanda damututa etorri". Guk ez daukagu Urbasan izandako damurik. Ez arranopola! Gozo ibilliak gera. Baiña ez pentsa gure gozotasuna an izan ditugun erosotasuneri zor zaienik. (...) Ogeina pezetaren gastua egin genduen guzira eta an ere diru orrekin ez dago gauza aundirik eskuratzerik. (...) Zergatik, beraz, gertatu zaigun ain atsegiña Urbasako egonaldia? Gure ikasleen jatortasunagatik. Bai, arranoak ez palu! jator ibilliak dira gure nexka-mutillak. (...) Badakit, ama batek bere semeari, menditik etorri zanean, zera galdetzen ziola: "Baiña, zuzendariak ere zuekin egin al du lo?". "Bai, ama". Denok egin genduen lo gela berean eta saillean gure lo-zorrotan sartuta. Zuzendariak gauza bat bakarrik egin zuen besteak egin etzutena: Errita. Bestela zeñek lo artu an? Ama orren arrimena, noski, denok batera lo egin genduela semeak esa zionean! Nik esaten diot ama orri, bere semearen izenean, ez arritzeko. Bere seme-alabak, beren kideko nexka-mutillekin batera dabiltzelako, ez direla deabruago, aingeruago baiño, alkar-bizitzak alkarrentzat txahartu ez baiña, ondu egiten dituela, oiek batera jaten duten bezelaxe egin zutela batera lo; egin genduela


Azkenak
Ostiralean hasi eta urte bukaera arte iraungo du Arestiren ekarria ezagutarazteko Bilboko egitarau oparoak

Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez,  Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]


Energia berriztagarrien arloko kooperatiben europar federazioko Kontseilu Errektoreko kide bihurtu da Goiener

Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta  "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

https://www.argia.eus/albistea/estatu-terrorismoa-harro-babestu-du-barrionuevo-barne-ministro-ohiakDatorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria,... [+]


Iruñeko espetxeko presoek tratu txarrak, birgizarteratzeko baliabide falta eta generoaren araberako desorekak sufritzen dituztela dio Salhaketak

Nafarroako espetxean dauden pertsonen bizi baldintzak aztertu ditu elkarteak. Ondorioztatu du Nafarroako Gobernua kartzelaren kudeaketaz arduratu beharko litzatekeela.


Bizikleta martxa burutu dute Elizondon, osasun sistema publiko duinaren alde

Berrehun lagun hurbildu dira  Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.


Lan heriotzak salatzeko Jaurlaritzaren Bilboko ordezkaritza blokeatu du LABek

Aurreko astean lan istripuen ondorioz sei behargin hil zirela salatzeko, 60 bat lagunek Eusko Jaurlaritzak Bilbon duen egoitzako sarrera blokeatu dute. Ertzaintzak bertan zeuden pertsonak identifikatu ditu. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, dagoeneko 26 dira aurten... [+]


2025-06-05 | Sustatu
42: txat adimentsu harrigarriena, Nafarroan sortua nonbait

Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eraman ahal izatea onartu du Nafarroako Kontseiluak

Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]


Mario Lópezi ezarritako 13 urteko kartzela zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak

Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]


AEBetan sartzea debekatu edo mugatu die Trumpek hamabi herrialdetako pertsonei

"Atzerriko terroristengandik" babestea arrazoi bezala jarrita, Donald Trumpek dekretu bidez agindu du zazpi herrialdetako pertsona guztiei debekatzea AEBetara sarrera, eta beste bost herrialdetako herritarrei mugak jartzea. 


“Herri aktibazioa” bultzatu nahi du Gure Eskuk larunbateko mobilizazioarekin

Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.


Jende andana bildu da Gasteizko Korda espazioaren desalojoaren aurkako manifestazioan

Ehunka lagun mobilizatu dira asteazken arratsaldean Gasteizko Alde Zaharreko kaleetan barrena, Korda espazioaren desalojoaren aurka. Manifestazio amaierako hitzartzean, goizeko desalojoan ertzainek buruan zauritu duten Kordako kidea jada etxean eta "ondo" dagoela... [+]


2025-06-05 | ARGIA
Sorzabalen absoluzioari helegitea jarri dio fiskalak, eta bere kontrako epaiketa errepikatzea eskatu du

Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.


2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


Eguneraketa berriak daude