Euskaltzaletasuna integrista?


2001eko uztailaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Badirudi ez dela oraingoa euskaldunoi inon diren gaitzizen mingarrienekin"oparitzeko" moda hori. Okerrena, ordea, baliteke ez izatea kanpotik datorkigun erasoa bera, "barrukook" horren plagiatzaile bilakatzea baizik… Hara Gurutz Ansolak 1971ko uztailaren 25eko Z. ARGIAn jasotzen zuen galdera: "Euskaltzaletasuna ez al da, gero, integrismo bihurtu?". Gaderatxoa euskaldun batek egina zion, "emakume prestu batek" zehatzago esateko, eta Gurutz Ansola nahikoa kezkaturik utzi zuen, jakina.


ERANTZUN EGOKIAREN BILA

"Bat-batean eman nioen erantzuna ez dakit zeharo egokia izan zenentz. Holako arazo larri batek patxada eta astia eskatzen du, ahal den alde eta sahiets gehienetatik, arloari atxekitu eta eztabaidatzeko. Egokiera hori ez genduen, orduan, izan, eta gaiak dadukan garrantziagatik, heldu diot".
Behin erabakia hartuta, zailena egina zegoela zirudien. "Gaur ez da iñor `euskaltzaletasun integrista' bat ba dela ukatzen duenik", aitortzen zion "emakume prestuari", ondorengo zehaztasunarekin: "Kontzientzia makur hori, `euskaltzaletasuna ez ahal da atzerakoikeria billakatu', galdetzen edo jaurtikitzen duen sendimendu larri hori, ez dela dirudi gertakizun edo fenomeno zaharra. Esango nuke, 1960-ko udaberritik honuntz gorpuztera heldu den gertakizun soziologikoa dela, nahiz azken lau ezpa bost urtetan eman beren frutuak, duela hamarren bat urte erein eta aldatu ziren hazi eta landareek".
Eta nor ote landatzailea? Bada, "sozial-inperialismoa", antza denez! "Sozial-inperialismoak erdietsi du zalantzarik gabe ezarri zuen xedea: euskal kultura barrutian nabarmen zeuden kontradiziorik bizienak jorratu eta sakabanaketa, nahaspilla, kinka eta gogogaltzea sortu euskal kultura barrutiko lankideen artean", baieztatzen zuen Gurutz Ansolak behintzat.


OKERRENAK, ERIAZ ERAKUSTEN

Ezin okerrago dabilena izan ohi da sarritan kritikatzailerik handiena, eta kasu honetan ere bai, dirudienez: "Baiña iñor baldin bada munduan euskal kulturaren kontradizioak garaitu ez ditzakeena eta euskal kulturaren gidaritza bere eskuetan har ez dezakeena, 'iñor' hori sozial-inperialismoa da".
Behin arerio zital horrena garbi utzita, euskalzaletasunaren panorama azaltzeari ekiten zion gizonak. Horrela ei zegoen banatua: "Integrismoan edo tradiziozkoan, alde batetik, eta aurrelarian edo kultura eta gizarte osoa batzen eta elkartzen dituen olde berrian, beste aldetik. Euskaltzaletasun aurrelaria non dago, bada? Langilleengan eta langilleriaren alde dagoen gogoetalariagan. Integrismo jokaerak, aldiz, duela berrogei urteko gizarte tradiziozkoari atxekiturik dauden euskaltzale zintzoetan nabarmendu dira. Ez haiengan, ez hauengan ez dago Kontzientzia makurrik, ez gogo-galdurik. Baiña bereiztasun sakona ba dago bi motariko euskaltzale hauen artean».
Zena zela, horren arrazoiak bilatu behar ziren. «Euskal integrismoaren gaur eguneko naturaleza ez dago konprenitzerik, haren aurrez aurre eta kontra, beste integrismo deseuskaldun bat parekatzen ez bada. Integrismo desuskaldun hau, gure kulturaren bi hauzitan, larru gorri agertu da, hots, hizkuntzaren eta erlijioaren gauregungo liskarretan. Nork uka dezake, bai hizkuntzan eta bai erlijioan hauzi eta hautsi sakonak dituela euskal kulturak? Sozial-inperialismoak, ordea, dogmakeriaren eta desdemokraziaren kotsuz kotsatu nahi izan ditu arazo bi larri horiek. Etzeukan, ez, horretarako bide egokiagorik, elkarrizketarako zubiak hautsi, eta, ideologia dogmatiko eta jokaera ez demokrata baten bitartez, euskal kulturako kontradizio horiek antagonista bihurtzen saiatzea baiño». Eta «hemen datza gure `integrista' direlakoen errua, hots, sozial-inperialismoari, harek aukeratu duen plazan eta borrokan oldartzea».

Itxura guztien arabera, ahaztu zitzaien zitalkeriak beti galbidera eramaten duela... Zorionez, ez denei: «Putzu horretan ez dira erori, ez, langille euskaltzaleak eta langilleriaren aldeko gogoetalariak. Garbi ikusi bait dute hauek, arerio horri, euskaldungoaren sail eta arlo orotan, egin behar zaiola borroka. Izan ere,inperialismo horren gatazka maltzurra hontara bait dago zuzendua, hots, euskaldungoaren eta euskal kulturaren desegitera, suntsitzera».
Gauzak horrela, defentsa prestatu beharra zegoen. Nola, ordea? Garbi zeukan Gurutz Ansolak: «Beraz, `atzerakoitasunaren kontzientzia' makurrak ausikitzen zaituen andre jator hori! Esan nizunez, berriro esan, euskaltzaletasunaren aurrerakoitasunak ukatzen du eta garaitzen, beldurtzen zaituen integrismo hori. Langille euskaldunen enborrean errotu behar dugu, zuk eta nik, gure herritasunaren nahi, gogo, bizitza. Gehiago esango dizut, ez dago beste biderik gure integrismoa garaitzeko, `integrismo deseuskalduna' borrokatzea baizik. Borroka hau, ordea, ez da sozial-inperialismoak muntatu nahi duen plazan emango, ez herrikideen artekoa izango. Ekintza eta lehiaketa hori, euskal kulturaren alor zabalean eta osoan mugituko da, eta oiñarri hauek izango ditu beti: euskaltzaleen elkartasuna, euskal kulturaren mugimendua herrikoi, gizartekoi eta demokratiko billakatzera hel dadin, lankidegoaren bidetan"

Danetik zerbait
Berrogei urte paseak euskerarekin uztartuta. Irakurriaz, itzegiñaz, idatziaz. Beste edozein izkuntzetan baiño naiago euskeraz. Geien landu dugun izkuntza izaki. Eragozpenik ez du izan guretzat euskerak, euskal senakiko seme batek itzegiña edo idatzia izan danean. Gipuzkoera, bizkaiera, lapurdiera... zer ajola! (Aitortzen dugu Zuberoako mintzoa nekegarriago zaigula). Gaur bertan, Baionako "Herria" irakurri, Belok-eko "Otoizlari" irakurri, edo Bizkakiko "Agur" irakurri, berdintsu guretzat. "Zeruko Argia"n, ordea, artikulu bati iru ekiñaldi eman dizkiogu. Ezin jabetu ondo bere esanaiaz. Gure aldetik bazuen bere interesa. Uka eziñeko interesa. Bestela ez genduen alako lanik artuko. "Tecnologiaren" aldian gaude. Ez dago lengo konturik. Dana aldatu da, ta... oraindik aldatu bear duena! Izkuntzarik ez da aldatu ordea. Ondo, oso ondo gaurko pentsamoldea agertzea. Baita lengo okerrak zigortzea ere. Oso ondo, gizarte gaiak, ekonomi gaiak, edo filosofi gaiak erabiltzea. Zenbat eta geiago obe. Baiña (au gogoan izan), konprenditzeko moduan idatzia izan dedilla, eta ez iñor aspertzeko ta gogaitzeko moduan (...) (1971-VII-25)

Eibar
Amatiño, 1971-VII-25

Lehenagoko batetan irakur ahal izan genduen funeraria delako batetan: "Cerrado los sábados por la tarde". Hildakoei ere berrogeita lau orduko astea ote? Eliza batetako atarian ordea: "Prohibido entrar en ‘short’ o cualquier otra prenda inmoral". Beraz... ‘short’? "Seguridad Social" delakoak urtean mila milioi peseta biltzen omen ditu subnormal edo mokoloentzat. Gure mokolo aberatsak... edo-ta, gure aberats mokoloak...? Errerako jaiak direla eta, inongo erdal aldizkari batetan irakurri ez dugun propaganda era berezi bat irakurri berri dugu, hots,"Utsune au ordainduta dago, naiz eta bere jabeak izena argitaratu nai ez izan". Hona hemen Luis Haranburu-Altunaren "Euskal Mitologia" sortarako gai aukerakoa

Gure ikasleen jatortasuna
Joxe Mari Aranalde, 1971-VII-25

Urbasa'n izanak gera berrogei lagun. Bi lo egin ditugu an eta bi gauren arteko eguna. Iru, irakasleak giñan, eta gaiñerakoak ikasleak ziran, irugarren eta laugarren batxillerrekoak. Eta denok, Santo Tomas Lizeoan gabiltzanak. Guk ez dezakegu esan arako kantu arek bezela "Aizkorrira joanda damututa etorri". Guk ez daukagu Urbasan izandako damurik. Ez arranopola! Gozo ibilliak gera. Baiña ez pentsa gure gozotasuna an izan ditugun erosotasuneri zor zaienik. (...) Ogeina pezetaren gastua egin genduen guzira eta an ere diru orrekin ez dago gauza aundirik eskuratzerik. (...) Zergatik, beraz, gertatu zaigun ain atsegiña Urbasako egonaldia? Gure ikasleen jatortasunagatik. Bai, arranoak ez palu! jator ibilliak dira gure nexka-mutillak. (...) Badakit, ama batek bere semeari, menditik etorri zanean, zera galdetzen ziola: "Baiña, zuzendariak ere zuekin egin al du lo?". "Bai, ama". Denok egin genduen lo gela berean eta saillean gure lo-zorrotan sartuta. Zuzendariak gauza bat bakarrik egin zuen besteak egin etzutena: Errita. Bestela zeñek lo artu an? Ama orren arrimena, noski, denok batera lo egin genduela semeak esa zionean! Nik esaten diot ama orri, bere semearen izenean, ez arritzeko. Bere seme-alabak, beren kideko nexka-mutillekin batera dabiltzelako, ez direla deabruago, aingeruago baiño, alkar-bizitzak alkarrentzat txahartu ez baiña, ondu egiten dituela, oiek batera jaten duten bezelaxe egin zutela batera lo; egin genduela


Azkenak
2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Netanyahuk Gaza osoa okupatzea erabaki du, armada aurka agertu arren

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin bilduko da asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei "atseden hartzeko tartea" ematea... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


Requiem batekin abiatzea?

Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]


Eguneraketa berriak daude