Gizarte klase bereizkeria eskolan


2001eko uztailaren 08an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ikasturte amaierara iritsiak ziren ikasleak eta haien guraso zein irakasleak, eta Z. ARGIAri, gai horri heltzeko garaia zela iruditu zitzaion nonbait. Ez zeukan bere irakurleei azalkeriatan denbora galarazteko inongo asmorik, halere, eta heziketaren inguruko lan sakon baten atzetik ibiliko zen, ahalik eta Etxenikek izenpetutako "Irakaskintza arazoa" eskuratu zuen arte. Lan sakona ez ezik, hondoraino zihoan azterketa egina zuen Etxenikek, eskolan ikasleen artean egiten zen bereizkeria salatzen zuena gainera, esaten zuenagatik sor zitzakeen istiluak asko arduratu gabe, bere lanaren helburua horixe besterik ez zelako, ziur aski: alegia, benetan larria zen arazo baten aurrean kezka zabaltzea.


AZTERKETAREN ONDOREN, IRAKASKUNTZA AZTERGAI

"Bukatu da aurtengo ikastaroa. Guraso askoren galdera hau da: zer egin ote du gure mutikoak? Ondo aterako ote da gure neska? Datorren ikastaroan beste mallara pasako ote? Aurra, berriz, gehienetan beldurrez, zai dago notak azalduko. Ondo atera ez bada, etxean ez dira gustora izango eta aserre gogorren bat ere jasan beharko dualakoan dago".
Zertzelada hauexerekin laburbiltzen zuen idazleak "etxeko" giroa. Gurasoak urduri, eta ikaslea, hainbeste gorabehera eta estuasun jasan razi zizkioten azterketen ondorengoak itxaroten. Beldur, izuz, gehienetan, txarrenean gurasoek esan (edo egingo) zizkiotenaz jakitun. Gutxi gorabehera, honakoa esango baitzioten: "Alfer bat besterik ez aiz. Urte guzian jolasean ibiltzea besterik ez duk pentsatu. Aizea buruan eta ibilli mundan. Irekin etzegok ezer egiterik. Aurten lanean asi beharko duk. Orduan ikusiko duk ona zer dan". Ulertu, ulertzen zituen Etxenikek bere seme-alaben porrotaren aurrean horrela mintzatzen ziren gurasoak. Haatik ez zuen jarrera hori txalotzen, ezta gutxiagorik ere!
"Zenbat eta zenbat guraso, aurrak ikastolara bidali eta nahikoa egin dutela pentsatzen dutenak... Gero aurrari erritan egin eta beren burua zuritzen dute. Ez dira ohartzen eskolako eziketa etxeko eziketari oso lotua dagoela. Aurrak, nahiz eta azkarra izan etxean giro egokirik arkitzen ez badu, atzeraka dijoala gauza garbia da", adierazten zuen bipilki, zeren bere ustez "asieran, aur alferrik ez da. Denek dute ikasteko min bizia. Pixkanaka eta batipat giroaren eragiña dalata asten dira ikasketari uko egiten. Giroa esaterakoan familia giroa esan nahi dugu". Zoritxarrez, familia giro horretan utzikeria handia somatzen zuen: "Gurasoak urtearen zehar umeen eziketaz arduratzen diran ala ez jakiteko galde besterik ez dago zenbat aldiz gurasoek andereño edo maisuarekin elkar izketan jarduten duten. Asko ta asko urte guzian behin ere ez dira izan ikastoletan andereñoekin itzegiten. Horrela ezin diteke umea behar bezala ezi. Alferrikan gabiltz".


ERANTZUKIZUNAK ESKATZEKO ORDUA

Dena dela, Etxenikek ez zien gurasoei leporatzen haurraren porrot posiblearen arrazoi guztia. "Ez diezaizkigun erru guziak gurasoei erantsi" zioen, nabarmendu nahi zuena eriaz erakutsi aurretik: "Irakaskintzaren egitura barna aztertu behar da", eta ez hori bakarrik, "irakaskintzak gizarte batean duan eginkizuna" ere bai. Eta azterketa hori egiteari ekiten zion, besterik gabe: "Zein ume da atzera gelditzen dena? Zein ume da urtea berritu behar duena? Noren seme dira?". Antza denez, horrelako ikerketarik Euskal Herrian ez zen oraindik egin eta gure inguruko daturik ez zuten, baina "beste laterrietan" egindakoak garbi erakusten zutena kontuan harturik "zehatz eta mehatz ikusten da langille ta baserritarren semeak dirala atzean gelditzen diranak. Ta hori zergatik? Langillearen semea hain azkarra ez delako? Jainkoak doaiak desberdin zabaltzen dualako?".
Ah, baina Etxenikek bazekien hori ez zela horrela, Jainkoak ez duela inoren bereizkeriarik egiten! Horregatik, beste alde batera begira jartzen zen. "Langillearen semea gaizki ateratzen bada eskolak interes batzuk zaintzen ditualako da. Gaur eskola ez da denentzat berdin, eskolak ez ditu gizarteko diferentziak puskatzen". Areago, "gaur egun eskolak ez dio langillearen semeari aurrera ateratzen uzten. Eskolak gizartearen klase diferentziak zaintzen eta berritzen ditu. Begiratu besterik ez dago zenbat langilleren seme Unibersidade maillara iristen den. Baina hori bakarrik ez da. Egin dezagun langillearen semeek nahiko dirua dutela Unibersidadeko ikasketak egiteko. Ala ta guziz gure iritzia berdina izango litzake".
Zergatik hori? Honakoagatik: "Ikusi besterik ez dago zer kultura ematen dan eta nola ematen dan ere bai". Hor zegoen koska! Eta, jakina "honela langillearen semeak, danak aurka dauzka. Izugarrizko diferentzia dago bere kultura eta eskolako kulturaren artean".
Bukatzeko, ariketatxo bat proposatzen zion edonori udako "etxeko lan" gisa: "Ikastolak arazo hauei buruz nola dabiltza? Gure ikastolak bide al dira, euskal kultura zabalduaz diferentziak garaitzeko? Hau da gure galdera gogorra".
Nola erantzungo ote litzaioke, 2001. urteko uda honetan, Etxenikek 1971n egiten zuen galderatxo horri?

Ikastolaren besta haundia Arrangoitzen (Hendaiatik 20 kilometro)
Oroit gira zonbat jende bildu zen joan den urtean besta hortarako. Zer mundua elizan eta plazan! Zer bildutasuna eta kartsutasuna goizeko mezan, eliza jendez kokorreraino betea. Hura zen hura herri meza! Aurten ere berdin berdina hasiko da besta. Hor izanen ditugu bertsolariak Mattin, Ezponda eta Xanpun, bai eta ezpata dantzariak ere sagara denboran egiten diotela beren harrigarrizko agurra aldare gaineko Jainkoari. Mezatik lekora dantzariek emanen dute jende guziaren aitzinean aurresku bat alaia, eta gero ikusiko ditugu ikastolako haurrak beren kantu eta josteta hunkigarrietan. Gero eliza aldeko aterbe ederrean, egun hortarako dena xingola eta ikurrin estalia, mahainetan jarririk emana izanen da egunari doakon apairu nasaia. Zikiro alimale batzu ilarrekin bero beroa. Iratiko gasnatik ausarki. Arno gozoena (igazko hura bera!). Eta kafea nahi duenarentzat ondoko hautarekin (Izarra lehen, bixtan da!). Kafe denboran hasi eta ikusgari jarraiki baten gisa "spectacle permanent" moldean, izanen da soinu, kantu, dantza, ixtorio irringarri, eta bixtan da bazkaltiarren kantu eta irrintzina. Arratsaldeko besta hunen berri heldu den astean xehekiago emana izanen zaiku. Zer nahi gisaz, Lapurdi hegal huntan egun xoragarri baten mentura ederra dugu. Ez ahantz beraz egun hori. Ekainaren 27a, hilabeteko azken igandekari. Gora gure ikastolak!
(1971-VI-27)

Irun zarraren deia
Kanpantorrian/ Kanpaiak,/ Izagako/ Eliza zarrian/ Irungo Andra Mari ona/ Gora-goratzian./ Mendiak mendian/ Eta,/ Beiak ibarrian,/ Izagako kanpai-otsak/ Entzun diranian:/ Irun zarraren/ Deia/ Nire biotzian
(1971-VI-27)

Mozanbikeko «Aita zuriak»
Aita zuri izeneko berrogeita bost mixiolarik ihes egin dute Mozanbiketik, beren amar mixio-toki utzirik. Potugal-en maiztarra dugu Mozanbike. Portugalen mende dagoen Erria, alegia. Kristau eta katoliko ditugu izenez Portugaleko agintariak. Eta sasi ezkontza egiñik dadukate Mozanbikeko eliz agintariekin. Onela Eliza eta Estadua biak dira mozanbikearren zapaltzaille eta etsai. Biak zailtzen dute mozanbikearren askatasuna eta jasokuntza. "Zoritxarrez, Estaduaren neskame bihurtua dago Eliza gai askotan... Ebanjelioaren zenbait alderdi otsegitea debekatuta dago... Gizarteko zuzentasunaren alde lan egitea azpi lantzat artzen dute eta neke aundi, tratu txar eta kartzela askoren iturri da. Askotan eskatu diegu eliz agintariei jokabide garbia artzeko poliziaren zuzengabekeria eta basatikerien aurrean. Ez ditugu, isillik dauden Gotzaiekin batera, onelako Estadu baten okerrak gure gain artu nahi... Elizaren etsai dan Estaduaren barruan ongarri gerta diteke Eliza isilla, Eliza mutua. Baiña ez agirian katoliko eta Elizaren babes Estaduaren barruan...". Ona garbi esanda zergatik uzten duten Mozanbike. Ez dute uzten goitik babes goxorik eskeintzen etzaielako. Ezta jendez urri daudelako ere. Beren mixiolaritza mozanbikearrentzat kaltegari dalako baizik. (...) Ba ditugu guk ere egoera berdintsuko lurraldean, mixioak. Angolan ain zuzen ere. Batek baiño gehiagok galdetu zuten asieran nolatan ar zezakean Euskal Erriak mixiorik. Ez ote gera gu euskaldunok ere angolarrak zapaltzen ari? Ez ote ditezke kaltegarri gertatu guk Angolara bidaltzen ditugun mixiolari eta diruak? Dirua eskatzerakoan denonak badira euskal mixioak, gauza au aztertu eta erabakitzerakoan ere guzionak izan behar dutela uste dugu. (1971-VI-27)


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude