TXIROEK ABERATSARI JIPOIA EMAN ZIOTENEKOA

  • Estatu Batuen eta Vietnamen arteko gerran herri ahul batek boteretsuenari aurre egiteko ahalmen sinesgaitzaz eta erabilitako armamentuaz ziharduen aleak.

2001eko apirilaren 15ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nazioarteko gorabeherak zekartzan bere lehen orrialdera ZERUKO ARGIAk 1971. urtearen laugarren hilaren lehenbiziko astean. Eta ez zen gutxiagorako. Hasteko, eta gertuen egokitzen zitzaion lekua aipatzeagatik, Europa batua eta demokratikoa izan beharrekoaren hiriburu birtuala bilakaturik zen Bruselan, "Bi ildako eta 140-ren bat pertsona, zaurituak" gertatuak ziren nekazariek aurrera eramaniko manifestaldi baten ondorioz. Argentinan, berriz, Lanusse militarrak Levingston militarra agintetik kanpora bota berria zuen (aldaera gutxi, bada, argentinarrentzat, agintari militarren menpe egoteaz ohiturik ordurako; etsipenean jarraitzerik baino ez zuketen izango, ekonomiko eta sozial egoera larriak bere horretan jarraituko zuelako kezkaturik ez baleude). Hirugarren izenburua, ordea, "Sinestekoa!" zen. Edonor harriturik uzteko moduko berria bazen, behintzat, herri xehe batek munduko Estaturik handienari ostiko galanta emana ziolako, batik bat.


HO-TXI-MIN BIDEA

"Berriz ere bai! (norbaitek esango du). Bai, berriz ere aipatu beharrean gaude nahiz eta gauzak zehatz ez jakin, azken egun hauetan Ho-Txi-Min bidean zer gertatu den", azaltzen zuen aldizkariak artikulu hasieran. Dena den, zehaztasunak alde batera utzi beharrean bazen ere, zer edo zer txundigarriaren berri izan zuela erabat agerian gelditzen zen hurrengo lerroan. "Gauza bat behintzat garbi dago: Ipar-Amerikarrek eta Ipar-Vietnamdarrek (sic) jipoi ederra hartu dutela. Nola? Hori inork explika ezin lezakeana da".
Eta horrela izaki, zinez! Hura uler zezakeen amaren seme-alabarik jaio gabea behar zuen. Nola har zezaketen jipoia, aldi berean, estatubatuarren indarrek eta ahal zuten era guztietan bere aurka zihardutenek? Oi inprenta-hutsak, iparra eta hegoa alai asko nahasten duten horiek! Eskerrak irakurlea holakoetara ohiturik dugun... Izan ere, artikuluarekin jarraitzea besterik ez zegoen, hura akats borobil bat baino ez zela izan ohartu ahal izateko.
"Ipar-Amerikarrek 1967-garren urtetik asita elektronikazko aurrerapen izugarriak darabilzkite. Hara adibide batzuk. Ho-Txi-Min bidean, Ipar-Vietnamiarrek egiten dituzten mugimenduen berri jakiteko ba dute Ipar-Amerikarrek tresna berri-berririk. Elektronika tresna hauetatik batzuk lurpean sartzen dira, besteak berriz zuhaitzetako adarretan ixikita gelditzen dira inork ez ikusteko moduan. Abioietatik botatako tresna hauek 'bide' guztia daukate artuta. Beraz tresna hauek mugimendu txikienen ere berri ematen dute. Nori ematen diote berri? Aseran, hortarako prestatutako abioiei. Gaur berriz ez. Badute satelite antzeko bat, gizonaren beharrik ez duana, ortzean oso goi ibiltzen dena. Satelite antzeko honek artzen ditu behetik tresna txiki horiek bidaltzen dizkion berriak. Bere aldetik, satelite honek Tailandian Ipar-Amerikarrek duten 'basera' bidaltzen ditu berriak. Basean berriz IBM batzuk medio direla berri horiek aztertzen dira. Abioien zuzendariak jakinaren gainean jartzen dira eta hor dijoaz mugimendua izan dan tokira beren bonbak jaurtitzera".


HERRI TXIKI IZATEZ HANDIA

Estatubatuarrek ipar vietnamdarrak kontrolatuta eduki ahal izateko zeuzkaten aurrerabideen berri gehiago eskaintzen zen aipatu artikuluan, jakina, baina ezin hemen argibide guztiak jaso. Beraz, hobe dugu azalpen horren guztiaren ondorioarekin gelditzea. Eta hauxe besterik ez zen: "Ipar-Vietnamiarren mugimendu guztiak kontrola ditzakete". Gauzak horrela, ezin esan, bada, neurriz kanpokoa zenik Z. ARGIAn artikulu hau argitara emandakoaren harridura: "Orduan nola arraio explika diteke illean 2.500 kamioi gutxienez ertze batetik bestera pasatzea? Nola explika daiteke Ego-Vietnamiarrek artu duten egurra? Gau bakoitzean, Ipar-Vietnamiarren kamioiak ez omen dauka 30 kilometro baino gehiago egiterik. Gau bakoitzean esan dut, egunez gehienetan geldirik egoten direlako. Benetan ondo gordea eta zaitua eduki behar bide hori. Ego-Vietnamen borrokan ari diranei, bide hortatik datorkie laguntzarik andiena. Beraz erraz da konprenitzen Ipar-Amerikar eta bere lakaio direnek bide hori moztu nahi izatea. Baina ez alferrik! Erri txiki batek, erri behartsu batek, erri atzeratu batek, palaz eta pikatxoiz mendi zuloak, izkuta lekuak egiten dituan erri txiroak nola dezaioke aurka egin munduan aberatsena den Estadu bati? Aurka bakarrik ez, nola dezake holako erri batek azken egun hauetan eman duan egurra eman! Hori da nik ulertu ezin dezakedana".
Ez dakit zuek, baina nik, zer edo zer emango nuke artikulugilearen aurpegia ikusteagatik, herri txiki horrek munduan aberatsen den herriari garaitu zionean!

IPARRALDEKO HAIZEAK: INDUSTRIA GAINBEHERA
R. Camblong, 1971-IV-04
Berrogei ta hamar lantegik leher egin dute Ipar Euskal Herrian 1965 urteaz geroz. Denetarat, hemen ez dugu 400 industriako lantegi baino gehiago. Irakurleak aisa ikus dezake, beraz, oso kinka txarrean dela industria eskualde honetan. Hetsi zaukun azken lantegia "Biarritz Shoes" zapateria famatua izan da. Hemengo lantegi gotorrenetatik bat zen: 859 langile ari ziren lanean lantegi hortan. Izan da anitz mugimendu Baionako karriketan 859 lantoki horien salbatzeko. CFDT eta CGT sindikatek muntatu dituzte manifestazione asko otsaileko hilabate guztian (...) Baina orainokoan alferretan izan dira arrabots hoiek guztiak. Promesa anitz eta egintza guti ikusi dute euskal langileek. Europako Merkatuko bihotzetik urruti gelditzen omen da Ipar Euskal Herria. Urtero 2.000 gazte joaiten zaizkigu lan bila. Hemen gelditzen dira buraso zaharrak, bere begiak dituztela bakarrik nigar egiteko. Gero ta gehiago, langileak berak ere, Hego aldera so jartzen dira. Ikusten baitute mugaren bestaldean badagoela industri asko eta lantoki asko. Noiz bada ikusiko dugu hori gure eskualde hontara zabaltzen?

BAIGORRI, POZGARRI
Astez aste, 1971-IV-04
Pozez beterik jakin degu pazko aldean Baxenabarreko Baigorrin erriko gazteek antzerti bat emango dutela. Ori ez ezik, apirillaren 18-an kantu-aldi eder bat eskeintzekoak dira, "pop" eran, adierazi digutenez. Kantu zahar eta kantu berri, molde berriekin, kantari auek emanak: Xabier Lete, Lurdes Iriondo, Mikel Laboa, Joxe Migel Zabala (gitarra eta txirula jotzaille), Eñaut Larralde, Beñat Borda. Txalaparta eta tobera ere joko omen dituzte Artze anaiak.

GAZTEAK BEAR DITUGU
Basarri, 1971-IV-04
Egundo sekula etzan izango Euskalerrian orain ainbateko bertsolari talderik. Asko ta onak ditugu, zorionez, gure egunetan. Ez dit onetxek poz makala ematen. (...) Baiña, zer gerta bear dik bihar edo etzi? Ba al zetorrek segira emateko ondorengorik? (...) Bertsolariak jaio egin bear dik; bere seillu berezia bear dik. Seillu ori ezpadu, berezko ori ez padu, alper-alperrik alegintzea duk. Bost xentimo ez ditek balio munduko maixu danak. Artarakoa ez danarekin bertsolari bat egingo duen maixurik ez duk jaio oraindik. Gero ere ez duk jaioko. Gazteen artean neurketak antolatzea komeni duk: oieri ateak zabaltzea, luzitzeko aukera ematea. Sari onak banatu beren artean: poztu ditezela, indartu ditezela. Agian, iru edo lau urtean ez duk sortuko balio duen bat, baiña bosgarren urtean baletxeikek danok arrituta utziko gaituzten norbaitzuk agertzea. Askotxok esaten zian euskal sagardotegien eriotzak bertsolarien eriotza adieraziko zuela. Etziteken asmatu zorionez, ala mintzatu ziranak. Il ituan sagardotegiak baiña bizi dituk bertsolariak. (...)
Dana aldatzen ziak urtetik urtera, egunetik egunera. Seminario batean egon litxeikek bertsolari bat; baita Unibersidade batean ere. Ezagutzen dizkiagu alakoak. Bizkaitar bi ba-dituk ur oietan paseak eta bertsolari bikain diranak. Hamazazpi-emezortzi urteko gazteak bear dizkiagu utsuneak beteaz joateko. Ez ote dituk sortuko? Ni baietzean negok.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude