Nahiz eta esaera zaharra ezezkoan egon, alegia, balizko olak burdinarik ez duelakoan, mirariak ere badira gure mundu honetan, guk geuk egiten ditugunak, gainera, eta egoera batzuetan badirudi baietz, balizko ola batetik burdina atera daitekeela. Horretan zegoen, bederen, 1971ko martxoaren 28ko ZERUKO ARGIAren bihotza. Izan ere, ehun urte betetzen ziren orduantxe, hain zuzen, Pariseko Komuna sortu zenetik (eta suntsitu zutenetik, baina hori beranduxeago gertatu zen eta, gainera, nahiago dut ahaztu, ze demontre!).

Txorakeria dela nirea eta gertakizunak diren bezala gogoratzea komeni dela? Konforme. Baina ez da erraza, batzuetan behintzat... Gustura aldatuko genituzke, ezta? Haietatik ikasi behar omen dugu, ordea, eta horretarako beren bertuteak bezainbat izan zituzten akatsak ere kontuan eduki behar... Eta horretan saiatzen zen Luis Haranburu-Altuna, kasu, geure mitoak astindu nahian zeraman gudaldi partikularrean.
"Balizko iraultza" izenburua zeukan idazlan hartan, adibidez, Pariseko Komunaren atarikoak agertzen zituen aurretik. "Frantziarentzat, urte hartako negua, negu ospela izandu zen. Prusiari egin zion gerra, galdurik zuen. Prusiatarrak Parisko ateetan ziren. Gerla arlote haren ondoren, paristarrak sabelez huts eta buruz bero zebiltzen. Napoleon III-ak, 1789ko iraultza ahazturik, bakarkeria lotsagarrian zeraman bere agintea". Eta herri xehearen egoerari buruz, besteak beste, honakoak gogorarazten zituen: "Baporezko makina aurkitu zela eta, industrializazioak berebiziko bilakuntza ukan zuen, fenomeno honen ondorio bezala, hiriak ttipiegi gertatu ziren, zeren batetik demografiak sekulako aupada egin zuen eta bestetik nekazariek hirirat jo zuten. Lan saioak 14 eta 15 ordukoak ziren. Emakume eta umeek ere, abereak bezala lanean jardun behar zuten. Zazpi urte ezkero lantokira jotzen zuten haurrek. Lan-kontratarik etzen, ez eta seguro eta zahartzaroko saririk ere. Patroari zearo katigatuta arkitzen zen langilea".
Sindikatuen eta Lehengo Internazionalaren sorrera, Marx, Prudhon eta abar aitatzen zituen Luis Haranburu-Altunak, beharrez, Komuna zer izan zen azaldu baino lehen. Halako batean, haatik helmugara iristen zen.
"Jo dezagun histori datoetara. 1871-ko martxoaren hamazazpian, Parisko herriak, auteskunde demokratiko baten bidez Komuna osatu zuan. Hiru hilabeteko bizia izanen zuan experientzi honek, baina, aldi hestu honetan bederen, Parisko proletargoa bere buruaren nagusi izandu zen. Ikaskintza, Ekonomia, administrazioa eta politika-egiturak irauliak ziren, demokrazi ispirituari zegokionez. Benetan harrigarrizko gizarte bat sortu zuten; paradisuan zirela pentsa zezaketen".

Etsai asko zituen Pariseko Komunak, ordea. Demokrazia zuzenaren aurkako guztiak, hitz gutxitan esanda. Luis Haranburu-Altunarentzat, horregatik, galtzaile bilakatzeko arrazoien artean bazen beste zer edo zer ere, zuzenki Komuna osatzen zutenei egozten ziena, gainera: "Komundarrak alderdikeriari ekin zioten, zinezko aginterik etzuten lortu. Satorraren antzera, balizko (utopizko) anarki batek azpiak jan zizkion, matxinada jator hari". Bertan borrokatua zen Bakuninek irakurri izan balio...!
Dena den, aipatu Haranburu-Altunak hauxe ere bazioen: "Balizko ametsetan gelditu zen Parisko Komuna, baina, agian errealitateak ametsaren pausoak jarraitu ohi ditu; zaila zera da: gure ekintzetan ametsari heltzea, ametsak eztenkadaz esna arazi egin ohi gaitu. Agian 'Balizko olan burnia izanen da...'" eta bere lanaren ondorio gisa, honakoa idatzi zuen: "Parisko Komuna odolean itoa izandu zen. Milaka gizon-emakume hilak eta espetxeratuak, baina martiri haien odola ez da alferrikakoa izanen. Harrezkero Parisko udaberriak, halako zerbait berezia ba du".

Ehun urte ez dira egunero betetzen, eta Z. ARGIAk editoriala ere eskaintzen zion Pariseko Komunari, "Demokrazia" zeritzan editoriala, hain zuzen ere. Eta amaieran, Komuna osatu eta defendatu zuten haiengatik zioen: "Politikara oso osorik eman ziren. Emakumea etxetik plazara atera zan. Gauza au mingaiñez bederen normala izan behar lukeala esango genduke. Egitez etzaigu ain normala iruditzen. Ba dugu bai denok pundu onetan ere zer ikasia. Odol ixurketa batez, indarrez irentsi zuten Komunak badu zer erakutsia. Egoera arri eltzen jakin etziotela aitortzeak badu bere garrantzia. Baia gaur behintzat guretzat interesgarriena, bere esan nahia, aztertu nahi genduan. Bere demokrazi esan nahia".