"KODE PENALAREN ERREFORMA KONSTITUZIOAREN AURKA DOA"

  • gure galdegaian, Garbiñe Biurrun epailearengana joateko. Hona segidan, Demokraziarako Epaileak taldeko kide honekin landu ditugun hainbat auzi eta gaien berri.

2021eko uztailaren 15ean
Hondarribiko azken Alardearen auzian EAEko Justizia Auzitegi Gorenak Jaizkibel konpainiari arrazoia eman zion arren, Eusko Jaurlaritzako barne sailak ez zuen bermatu erabakia. Zer adierazten du horrek?
Hasteko, argitu nahi dut nik Alardean parte hartu izan dudala hiritar gisa. Aurtengoan ez, kanpoan nintzelako, baina iaz Hondarribian desfilatzen saiatu nintzen Jaizkibel konpainiako beste kideekin batera eta Er-tzaintzak ez zigun Alardean sartzen utzi. Bere egunean, Ertzaintza ez zela emakumeen eskubideak bermatzen ari esan nuen, edo ez behintzat beste eskubideak bermatzen dituen bezala. Aurten, berriz ere, Ertzaintzak Jaizkibel konpainiaren parte hartzea bermatu behar zuen eta ez zuen egin. Alegia, ez zituen bitarteko guztiak jarri hala izan zedin. Emakumeon eskubideak ez daude bermatuta, eta tresnak badaude horretarako. Honek borondate politiko gutxi dagoela, eta beharbada, politikoentzat Alardearen auzia kalkulu politikoetan ez dela errentagarria adierazten du. Areago, antza, kasu zenbaitetan alderdi politiko batzuen interesen kontra doa neurria. Hauen balorazioa politikoa da eta hauteskundeen errentagarritasunari begira egina. Finean, justiziak emandako epai bat ez da bete. Areago, Barne Sailak berak emandako agindua Ertzaintzak berak ez du bete.

Urriaren 28an Donostian izan zen desobedientziaren aldeko manifestaziora etortzeagatik, Auzitegi Goreneko Gobernu Aretoak Jaurlaritzako Giza-Eskubideen Batzordeko Martinez Leunda zuzendariaren partehartzea zentsuratu zuen. Demokraziarako Epaileak taldearen jarrera zehaztuko al zeniguke?
Guk erabakia baloratu genuen eta kontra egin genion. Alde batetik, Gobernu Aretoak holako erabakia ezin duela hartu esan dugu, epaileok lanean ari garenean debekatua dugulako. Gobernu Aretoak ezin die bere funtzioetatik beste boterei ez zorionak ez gaitzespenik luzatu. De-sobedientzia zibila salatzeko ezin dira halako argudioak erabili, funtsean, indarkeria erabiltzen dutenek ez baitute inolako aitzakiarik behar. Beraz, desobedientzia zibilarekin edo gabe, berdin jardun beharra dago. Deskalifikatu zena, ordea, Eusko Jaurlaritza osoa izan zen, eta aldi berean Aretoak eztabaida politikoan parte hartu zuen, gauza erabat desegokia gure ustez. Epaileok ez dugu eztabaida politikoan parte hartu behar. Gobernu Batzordea Euskadiko epaile guztien gobernu Aretoa da. Guk, gainera, desobedientzia zibilak bere alde onak dituela adierazi genuen.

Instituzioetako kargu batek parte hartzea kontraesankorra ere bada, ezta?
Bai, hori kontraesan bat iruditzen zait. Ezin da instituzio bat gobernatu eta desobedientzia zibilaren alde egon. Hiritar gisa egon zaitezke baina ez kargu politiko bezala. Esaterako, epaileok holako manifestazio batean egotea kontraesan bat litzateke. Azken funtsean, gu botere bat gara eta gure lana erabakiak hartzea eta berauek inposatzea ere bada. Bateon bati inposatu egiten zaio gure erabakia. Beraz, nola azaldu jendeari gure boteretik desobedientzia zibila bultza dezakegunik. Adibidez, nola ager dezake hori Eusko Jaurlaritzak? Nola beraren aurka izan daitekeen desobedientzia zibilaren bidezko ekimen bat? Haatik, Demokraziarako Epaileak EAEko Auzitegi Nagusiko Aretoak egindako kritikaren aurka azaldu da honen kritika ez zihoalako soilik hortik, askoz zabalago zelako baizik.

Garai beretsuan , Maria Jose Galindo epaileak ENAri buruzko epaia eman zuen Iñigo Fernandez de Martikorena hiritarraren auzian. Fiskalak berehala aurkeztu zuen helegitea. Zein da zure ikusmoldea?
Ni ez naiz arlo penalean ari, baina arlo honetan ari diren espezialistek Maria Jose Galindok emandako epaia ontzat eman dute. Alegia, Sevillan, Caceresen edo Lugon antzeko epaia emango zela diote adituek. Fiskaltzak helegitea jar-tzea normala da, bera zen salataria eta beste kasuetan bezala mantendu behar zuen bere jarrera. Cardenal Fiskal Nagusia asko inplikatu zen, hala ere. Fiskaltzak Cardenalen bitartez erakutsi duen jarrera publikoa zeharo okerra iruditzen zait. ENA edo euskal agiriari ezin zitzaiola balorerik eman esan zuen, baina Maria Jose Galindoren epaiak ez zuen hori esaten, baizik eta ENAk identifikatzeko tresna bezala balio dezakeela, futbol taldeko edo herri liburutegiko beste agiri batek balio dezakeen bezala. Jakina, agiri hauek ez dute balio ofizialik, ez baitira botere ahalmena duen instituzio batek emanak.

Epaile hau beldurrak eraginda aritu zela esan zen PP eta PSOEren inguruan?
Galindo epailea pertsona bezala erabilia izan da, eta oro har, justiziatik hartzen diren erabakiak ere politikoki erabili nahi izaten dira. Iritzi publikoari adierazi nahi zaio gehiengoak baduela nolabaiteko eskubidea gehiengoak nahi duen eskubidea bete dadin. Eta horrelako eskubiderik ez dago. Gehiengoak ez dauka horrelako eskubiderik, gehiengoak ez dauka zilegiak ez diren erabakiak hartzeko eskubiderik, gehiengo sozialak ezin du zilegia ez dena zilegi bihurtu. Alardearen auzian gertatzen da hau. Gehiengoak ez du halako Alarderik nahi, baina gehiengoak (oinarrizko eskubideak gehiengoaren aurka mantendu behar dira-eta) ezin du hori egin. Zaila bada ere gehiengoak ezin ditu gutxiengoaren eskubideak zapaldu. Gehiengoak ezin du zer den zilegia edo zuzena ebatzi. Kasu honetan, gehiengoak nahi ditu ENA erabiltzen dutenak zigortu. Oso erraza da hori egitea. PP eta PSOEri oso erraz egiten ahal zaie hori. PPk legea aldatuz, esaterako. Baina, beraiek egiten ausartzen ez badira epaileoi egitea eskatzea ere.

Zer ikuspuntu duzu desobedientzia zibilaz?
ETAk burutzen duen terrorismotik kanpo lantzen bada, etorkizuna ikusten diot ekimen honi. Desobedientzia zibila oso interesgarria da baldin arlo militarretik at lantzen bada, gizarte zibilak gizarte arazoei nahiz politikoei erantzun zibil bat emateko gaitasuna erakusten badu berez. Zoritxarrez, hemen ohituta gaude indarkeriaren bidez erantzuten. Mugimendu nuklearra lekuko. Nuklearrik ez! esaten zuen gizarteak. Indarkeria sartu zen eta mugimendu hura gutxiengo baten esku gelditu zen, ez zen inoiz gehiengoaren ordezkari bihurtu. Kasu honetan, berdin. Indarkeria tartean sartzen bada, akabo. Ez dut pentsatzen ere desobendientzia zibilaren bidez gauzak berehala konponduko direnik, baina are gutxiago indarkeriaren bitartez. Praktikoak izan behar dugu, zentzu honetan (erabilpen politikoa alde batera utzi behar baita) nik indarkeriari egiten diodan gaitzespenaren barruan praktikotasuna azken mailan jartzen dudalarik.

Orain gutxi, Aita Saintuaren eskaera tartean, PPko Gobernuak 1443 indulto eman ditu, Gomez de Liaño epailearena barne.
Demokraziarako Epaileak taldeak egindako balorazioarekin bat nator. Indultoa orokorra da eta Konstituzioak galeratzen ditu indulto orokorrak. Intsumisioen indultoa aitzakia izan da Gomez de Liaño indultatzeko. Intsumisoek ia-ia ez zuten indultoren beharrik, berehala indultatu behar baizituzten. Badirudi Gomez de Liañori zer edo zer ari zaiola ordaintzen. Epaile honi deliturik larriena leporatu zitzaion, prebarikazio delitua. Beraz, bere zigorra indultatzea bidegabekeria bat da. Are gehiago, epaiak Gomez de Liaño epaitegi batera itzultzea onar-tzen duela ikusita. Zigorra erabaki zuen epaiaren aurka doa indulto hau, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren aurka. Aita Saintua tartean agertzea lotsagarria izan da. Gobernu akonfesional batek erantzun oso erraza zeukan. Finean, Aita Saintuaren eskaera erabili izan dute indultoa apaintzeko.

Bestalde, zer iritzi duzu Adin Txikikoen legeari buruz?
Indarkeriaren aurka erantzun penala behar-beharrezkoa da. Hiltzen duenari erantzukizun penala eskatu behar zaio. Nolako erantzun penala, ordea? 1995ean, bai terrorismo delituei bai beste delituei erantzuteko egin zen demokraziarako kode penala ondo egina zela pentsatzen genuen. Orain, berriz, ematen du eran-tzun penal ezberdina eta gorragoa eman zaiola fenomeno terroristari. Haatik, eman nahi zaion erantzun berri honek bi arazo planteatzen dizkigu.
Bat: oso erantzun presazkoa da. Gobernuak arazoa politikoki errentagarria bihurtu nahi duela ematen du. Egia da, Espainiako iritzi publikoak eskatzen du erantzun penal gogorrago bat, baina iritzi publikoa ere berotu egiten da. Orain gutxi, "El Mundo" egunkariak aktualitateko ez zen heriotz zigorraren gaia eraman zuen bere editorialera. Aste bat pasa eta egunkari berak inkesta bat ekarri zuen jendeak gai horri buruz eskatzen zuena azalduz. Iritzi publikoa manipulatu eta bideratu egiten da. Gehiengo osoak duen gobernu batek iritzi publikoa erabili dezake, baina presazko eta gogoeta sakonik gabeko erabakiek porrot egiten dute. Erantzun penalek erantzun luzea behar dute. Adin txikikoak horrela tratatzeak jarraipen iraunkor bat eskatzen du, ez da gaurko edo biharko hartzen den erabaki bat. Erabaki horrek iraunkorra behar du izan, luzerako logika bat eskatzen du.
Bi: edukinaren aldetik gaizki eginda dago. Adin Txikikoen Legea oraindik egin ez den lege bat da. Aurreko legearen bidez Adin Txikikoen arazo larriari erantzun eta tratu sakon bat eman nahi zitzaion. Berean, bozkatzeko gai ez direnak zergatik ez ditugun penalki helduak bezala tratatu behar adierazten zen. Orain, bat-batean, terrorismoari lotutako delituak (nahiz adin txikikoen delituak izan) beste era batean tratatu nahi dituzte. Horrek porrot egingo du. Kode penalaren erreforma honek konstituzionaltasuna zalantzan jar-tzen du berdintasunaren aurka joan daitekeelako. Ez dut uste ezer onik ekarriko duenik. Nahiz eta delituak burutzen dituzten, esperientziaz badakigu euskal gazteen aurkako errepresio penala areagotzeak ez duela ezer onik ekarriko. Erreakzioak gogorragoak izango dira eta jendeak ez du ulertuko edukinontzi bat erretzeak zigortuago izan behar duela Bilbon Sevillan baino. Harritzekoa dena PSOE barruan egotea da, lehen indarrean zegoen kode penala eta Adin Txikikoentzako Legea defenditzen ari baikara .

JUSTIZIAREN IRAKASLEA
Bi semeren ama. Tolosarra. Bertan hasi zen epaile lanetan, nahiz epaile izatea ez omen zuen bizitzako lehen xedea. Demokraziarako Epaileak taldeko kidea da eta eleduna izana. Legez, unibertsitateko eta epaile lanak soilik burutu ditzake batera. Epaile ari da Bilbon eta Donostiako Ibaetako Zuzenbide Fakultatean lan eta gizarte segurantza erakusten ditu. Historia gai interesgarria erakutsi arren, motelak ikusten ditu egungo ikasleak.


Azkenak
Ekainak 7an Amnistia Egunera batzeko deia luzatu du Askek

Antolakunde "antierrepresiboak" ekainaren 7an Amnistia Eguna antolatu du Senperen. Eguna aldarriz josteko, egun osoko egitaraua antolatu dute. Nazioarteko beste erakunde batzuekin eta Aroztegiko Komitearekin mahai inguruak antolatu dituzte. 


2025-05-15 | ARGIA
Adimen artifizialean espezializatutako informatikaria behar du Ametzagaiña taldeak, euskara ardatz duten proiektuak bideratzeko

Ametzagaiña taldea ARGIAk, iAmetza komunikazio enpresak, Antza inprimategiak eta ADUR software kooperatibak osatzen dute.


2025-05-15 | ARGIA
Azokaroa
Maddi Sarasuaren “Biharraren egietan” liburua kari, poesia errezitaldia Urruñako Berttolin ostiralean

Ziburuko Azokaren karietara abiatu zen Azokaroak aurrera jarraitzen du Ipar Euskal Herrian eta ostiral honetan poema errezitaldi musikatuaz gozatu ahal izango dute Euskal Urruñako Berttoli kultur elkartean, 19:00etan: Maddi Sarasua itsasuarrak idatzitako Biharraren hegietan... [+]


2025-05-15 | ARGIA
Ilusioa berreskuratu nahi du abiatu berri den Euskaraldiak

Maiatzaren 15etik 25era izango da Euskaraldia. Laugarren edizioa da eta antolatzaileek aurtengoa “herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa” izatea dute helburu. Izan ere, hirugarren edizioan apalaldia sumatu zuten, pandemia garaiko Euskaralditik burua altxa ezinda. Ostegun... [+]


Sarek ‘Puzzlea osatu arte’ ekimena antolatu du, asteburuan zehar 29 herri zeharkatuko dituena

Ekimena larunbatean abiatuko da, Lesakatik, eta igandean amaituko da, Iruñean. Behin betiko konponbidea eskatzeko eta oraindik etxerako bidea egiteko duten presoen eskubideak aldarrikatzeko, orotara 544 kilometro egingo dituzte. Ekimena aurkezteko agerraldia... [+]


Aroztegia auziaren inguruko negoziazioak
Akusatuek ez dute Palacio de Arozteguiak eskatutako erantzukizun zibila onartu eta astelehenean epaiketa hasiko da

Hilabeteak dira jada fiskaltza, defentsa eta akusazio partikularra –Palacio de Arozteguia SM– epaiketa ez egiteko negoziatzen ari direla. Bazegoen oinarrizko akordio bat, baina Aroztegiko Elkartasun Komiteak prentsa ohar bidez iragarri du bertan behera gelditu dela.


Nakbaren 77. urteurrenean Israelek 74 palestinar hil ditu Gazan, horien artean kazetari bat

Israelgo Estatu sortu berriak Palestinaren %80 inguru indarrez okupatu zuenetik 77 urte igaro direla, Gazaren aurkako erasoetan 74 lagun hil ditu Tel Avivek asteazkenetik ostegunera bitartean. Hildakoen artean Hassan Samour kazetaria dago, 2023ko urriaz geroztik Israelek hil... [+]


2025-05-15 | Estitxu Eizagirre
Baserritarren Eguna
Gipuzkoako Aldundiak laborari ekologikoak diru-laguntza batetik kanpo utzi dituela salatzeko elkarretaratzea deitu du gaur Egurra Ta Kandelak

Gaur, maiatzak 15, San Ixidro da, Baserritarren Eguna. Egurra Ta Kandela baserritar ekintzak salatu du ekologikoan lan egiten duten laborariak landutako azalera handitzeko diru-laguntzatik kanpo utzi dituela Gipuzkoako Foru Aldundiak. Horregatik, 12:00etan Aldundiaren aurrean... [+]


San Ixidro

Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]


2025-05-15 | Gedar
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiako Estatuko musika-jaialdi gehienak bereganatu ditu

KKRk urtarrilean erosi zuen Superstruct sustatzailea, Sónar, Viña Rock edo Resurrection Fest jaialdiak sustatzen dituena besteren artean. Palestinaren kolonizazioari lotutako higiezin-jardueretan eta Israelgo sektore teknologikoan parte hartzeagatik seinalatu dute... [+]


Donostia tentsio handiko eremu izendatu du Eusko Jaurlaritzak

Uztailean argitaratuko da behin betiko Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE), eta Hego Euskal Herriko lehen hiriburua da izendapena lortzen.


2025-05-15 | ARGIA
Trebiñu Araban integratzearen aldeko mozio bat onartu du Arabako Batzar Nagusiak

Trebiñu eta Argantzu udalen Arabarako ​​integrazioa "mugagabean atzeratu ez dadin" galdetzeko mozioa adostu dute EAJk, EH Bilduk, PSEk eta Elkarrekinek.


LGTBIfobiaren Kontrako Eguna
“Ez utzi zirrikiturik diskurtso faxista kamuflatuen normalizazioari”

Maiatzaren 17an LGTBIQ+fobiaren Kontrako Eguna dela-eta, “bizi dugun oldarraldi atzerakoia” , “transfobiak hartu duen indarra” eta “instituzioen utzikeria” nabarmendu dituzte kolektiboaren bueltako elkarteek. Zenbait instituzioren kapitalismo... [+]


Konpromiso sindikala Donostiako Udalean
“Euskaraz lan egin eta bizitzeko aukera bermatu daiteke, borondatea baldin badago”

Donostiako Udaleko langileen batzordea osatzen duten bost sindikatuek (ELA, LAB, CCOO, Erne eta ESAN), akordioa egin dute, Euskaraldia dela-eta langileen parte hartze aktiboa sustatzeko eta euskaraz bizi eta lan egiteko aukerak bermatzeko. LABeko ordezkari Joseba Alvarezek... [+]


Klimaren eta Euskal Herriko biztanleen aldeko ituna sortu du Bizik, 2026ko bozei begira

Hemeretzi neurri ekologiko eta sozial barnebiltzen ditu, datorren urteko hauteskundeetako zerrendek ezarri ditzaten. Sei lan lerroren inguruan ardaztu ditu, eta herrien neurriaren arabera ezarri ahalko dira.


Eguneraketa berriak daude