USTE ONEZ ETORKIZUNA ISLATU NAHIZ

  • 401. alea bi erabakiz mintzo zen: Indira Ghandik Indiako pribilegioak ezabatzeko hartua bata eta Vatikanoak 53ko Konkordatuaren bidez Franco onartzeko bestea.

2000ko azaroaren 12an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Oso itxaropentsu ageri zen ZERUKO ARGIA 401. zenbakian. Batetik, "Euskaltzaindia Zuberoan" bildua zen, eta nahiz Matalasen herriko "benetako eskualdun" fier haien garaiko egoera ez izan pozez saltoka hastekoa, egun hartan bederen bozkarioa zabaldu zuten beraienganaino hurbildutako beste euskaldunen artean. Horrela zioen On Nemesio Etxanizek behintzat: "Mendebal aldeko euskaldunontzat, Zuberoa ames-leku biurtu da". Baina etxeko kontu horiez aparte, bazuen aldizkariak alai egoteko arrazoirik, "Indiako maraja-en bukaera", pentsa!


PRIBILEJIOAK AMAITUAK... INDIAN.

Hainbeste kasta, leinu, arraza eta batek daki zer dagoen India handian, bere biztanlegotik milioika pertsona mixeri gorrira zigortuak dauzkan estatu erraldoian, antza denez 279 maharaja" ere baziren -eta beldur naiz ez ote diren gaur ere han izango, patxada ederrean biziz, beraiek ez bada beren ondorengoak-. Baina, tira! Maharaja delako hauen eskubide eta indarrak "Europako zenbait erregerenak baiño aundiagoak ziran", aldizkariak zioenez. Halaz guztiz, gutxitzen hasiak ziren, kopuruari dagokionean behintzat, zeren beste garai batzuetan, "England-eko Victory erregiñaren denboretan" kasu, "benetako jaungoiko txiki"en gisara bizi ziren "500 maraja" ba omen zen. Mesedetxoren bat edo beste egingo zioten andre Victory-ri "Koroaren bitxia" berea izaten jarrai zezan, eta Ingalaterrako erregina esker onekoa izaki...
1949an, Indiak bere independentzia lortu zuenean, maharajak ez ziren ahatik desagertu, aipatu 279 horiek ez, behintzat. Urteak joan, urteak etorri, han jarraitu zuten beren pribilejio guztiekin, harik eta 1970eko "irailaren azkeneko egunetan, Indira Gandhi Lehendakariak, Nehru aundiaren alaba danak, erabaki zorrotza artu zuan" arte. Zein erabaki? Bada, "bat batean, Indian orain arte pribilejioz beteta bizi izandu diran 279 marajak, beste edozein erriko-seme bezala begiratuak izango dirala Gobernuarengandik". Eta hori eginez, Z. ARGIArentzat, "Indira Gandhik bere Erria justiziaruntz eramateko asmoa agertzen du, eta Indiako aro berezi bati bukaera ematen dio". Ai, ene! Hala izan balitz...!


ASKATASUN AMETSEN LILURA.

Gose denak, ogia amets... Txiroa, berriz, etorkizunaren itxaropen handikoa omen da... Garaiko giroari amore eman beharrean, gogor egin nahi ziotenen artean, askatasun ametsen lilura piztea ulergarria da. Alegia esperantzari leihoren bat ireki nahi izatea, aspaldiko kantuak zioen bezala. Gero gerokoak! Hori guztia lantxo hau izenpetzen duenaren interpretazioa baino ez da, jakina, besterik ere izan zitekeen arren: idazten zuena bere uste sendoa azaltzen saiatzen zen, eta kitto. Indira Gandhi eta bere herriko maharaja delakoen arteko afera horretan ziur horrela izan zela. Eta nago antzeko zerbait ez ote zen gertatu zur eta lur utzi nauen Felix Urdanpilletaren pasarte batekin. Aipatu Urdanpilletak "Euskalerritik begira" sailerako "Zertarako Konkordato apaiñak?" idatzi zuen (ikus Hemeroteka). Progresistatzat jo daiteke artikulua, baina hasi eta berehala egiten zuen baieztapen bat marka horretatik kanpo gelditzen dela iruditzen zait. Hau da, Francoren gobernuak eta Vaticanoak 1953an izenpetu zuten Konkordatuaz ari zela, hau adierazten zuenean: "Garai hartan, hamaika kristau amets-gozoetan asebeteta ikusi genuen". Horrela izango zen, berak hala bazioen, baina ez ote ziren gehiago izango, kristauak izanda ere, izenpetze hura goibeltasunez hartu zutenak? Izan ere, delako Konkordatu horrekin, Vaticanoko Estatuak (alegia Eliza katolikoak) Franco eta bereen agintaritza aintzatetsi zuen... Beste arazo bat: "amets-gozoetan asebeteta" ikusitako "kristau" horiek nahita ez katolikoak izan beharko zirela, protestante, ortodoxo eta beste kristau guztiak ez baitut uste oso pozarren izango zirenik, beren sinesmenen debekua tinkatu besterik egiten ez zuen agiriarekin. Gogora dezagun Francoren agindupean katoliko-apostoliko-erromatarra baino ezin zitekeela izan hiritarra, eta beraz, aipatu "beste kristau"ak, ateoak bezain gaizki ikusiak ez dut esango, baina hortxe-hortxe zeudela... Diodana oso eztabaidagarria dela? Konforme.

BATASUNA, GAI BERRIRIK EZ
Ormolamendi, 1970-IX-08
Zuek ondo dakizutenez Euskal-Errian ba dugu naiko aldizkari koxkor: ANAITASUNA, ARANZAZU, ZERUKO-ARGIA, PRINCIPE DE VIANA, HERRIA, OTOIZLARI... eta ez dakit zenbat gehiago. JAKIN alde batera uzten dut. Badakigu batasunak sortuko digula indarra. Bakoitzak bere aldetik jokatuz geiegi irixterik ez daukagula. Beraz zergaitik geiago itxoin. Aldizkaritxo bakoitza probintzi barruan gelditzen da, bere idazleek probintziko euskalkian idazten dute. Beti idazle ber-berak ditugu. Une larri onetan ez al legoke denak bildu ta ALDIZKARI bikain, sendo ta mamitsu bat ateratzerik, Euskal-Erri guztian zabaltzeko? (...)
ALDIZKARI onetan idatzitako erdia euskara batuan izango litzake, beste erdia euskalkietan, batasun osoa lortu arte. Euskera batuan idazteko gauzarik egokiena euskalkiak ezagutzea izango litzateke. (...)
Bestalde, asteroko aldizkari batekin ez dugu konformatu bear, ezta gutxiagorik ere, egunkari bat sortzea lortu bear dugu. Au guztion lana izango litzake. Beraz batu beharra dago,

ERRIGINTZA
Editoriala, 1970-XI-08
Joan dan asteko Z. Argia irakurriz gero, mikatz zaizkigun zenbait burutapen ere eldu zaizkigu. Argitaratu diren lanetan, gure Erriaren aztertzeko urrats moduko aberatsak eskeintzen ditu zenbaitek. Eta uste dugunez, aztertze-lan sakonagoari eltzeko asmoa ere adierazten du norbaitek. (...) Gure indarraren bateratzea konkretatu beharra dugu sail bakoitzean. Gure artistek elkartzen ikasi beharra dute bakar-lanean betirako ito ez ditezen; eskolak, lantokiak, azalketak egiteko aretoak eta beste zenbait gauza elkarrekin eratu, bakoitzak bere eskolatxoa, bere lantokitxoa eta bere abartxoak gaindituaz. Ez dugu onartzen noski estilo bakar baten monopolioa, totalitarismoak kalterako ditugunez. Baiña guretasunean bat izan gaitezen, naiz eta guretasuna estilo ezberdiñetan ageri. Eta beste zenbait alderdiri bagagozkio, zer esanik ez. Euskaldun irakasle eta ikasleak, zenbait idazkaritzaren premia daukate, textoak eta liburuak argitaratzeko lanean bakarka jardun ez ditezen (...) Euskal-alfabetatzeak, behar-beharrezkoa du bateratze lan bat. Eta aipatu ezin ditugun beste amaika abarretan orobat egin bide genduke. (...) Gaurdanik eta ari geran lanean billatu behar dugu batasun bidea. Gure errigintzan alderdi au ahaztuko bagenu, delako batasuna gure alferkeria eta setakeria justifikatzeko mito gerta dezaiguke. Amaitzeko, Xabier Lete-ren itzez bukatuko dugu: "Oraingoz orai pikotara joan ez gaitezen bide bakarra geratzen zaigu: beti gu eta beti hemen, lanean ahalik eta jatorren jarraitu"

ZERTARAKO KONKORDATO APAÑAK?
Felix Urdanpilleta, 1970-XI-08
Espaiñiako gobernuak eta Vaticanok izenpetu zuten Konkordatoa, 1953-ko abuztuaren 27-an azaldu zan. Garai hartan, hamaika kristau amets-gozoetan asebeteta ikusi genuen. Baiña Konziliotik honuntz, haize berriak esnatzen ari diran ezkero, orduko berotasunek koloka egin dute eta Elizaren zenbait ohiturak herdoi-karraska dakartela dirudi. (...) 1966. Isillunean zegoan kuestioa azaldu zan, hots, Estaduaren Buru egiten duanak Gotzaiak aukeratzeko eskubidea noiz arte euki? Ez al du bada Konzilioak eskatzen eskubide horiei amor-emateko? (...) Bide zuzenena, "Cuadernos para el Diálogo" deritzan aldizkarian irakurri genduan. Konkordatoa ez da, askok dioten bezala, pitin bat aldatu behar, zeharo berritu behar da baizik. Eta egin ere egin, Konzilioak agintzen duan gisan. Laister jakin genduan, Espaiñiako Gotzai-Batzar Nagusia, giro onean zegoala. Garai hartan egin zuten aitormenak, benetan poztu ginduen, Espaiñian Elizak zeuzkan erraztasun guztiak desegiteko prest zeudela aitortu bai zuten. (...) Une honetan, helburu nagusienek honela diote: Hobe genduke Konkordatorik gabe biziko bagiña. Utz ditzagun Konkordatoak museotarako (...)


Azkenak
2025-08-30 | Patxi Aznar
Beste urrats oker bat

Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]


2025-08-29 | Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu

Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.


Maila altua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]


Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute

Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]


Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da

Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]


Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan

600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.


2025-08-29 | Joan Mari Beloki
Trump bake bila?

Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]


Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago

Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]


Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute

Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.


Semaforo gorria

Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]


Kai Nakaik, Marenek eta Olatz Salvadorrek gezurtatu egin dute Bilboko Udalak esandakoa: ez zien beste eszenatoki bat eskaini

Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.


Bigarren aldiz moztu dute Espainiako Vuelta Israelen parte-hartzea salatzeko

Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.


“Bero jasangaitza” eta “arreta urria” salatu dute Nafarroako Ospitale Unibertsitarioan

Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.


Araba eta Nafarroa zeharkatzen zuten Forestaliaren bi autopista elektriko bertan behera geratu dira

Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.


Eguneraketa berriak daude