HASERREN BELDUR GAIZTOZ EGINDAKO OSPAKETA

  • Azaroaren 1ean, ordura artekoak batuta, 400 ale betetzen zituen Z. ARGIAk... Izututa ageri zen ordea, euskaldunen batasun ezak, urtemuga zipriztindu baitzion.

2021eko uztailaren 15ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
ZERUKO ARGIAk bere 400. zenbakia kaleratzen zuen, alajaina! Bere arduradunek bazuten oroitzapen atsegin hura ospatzeko arrazoirik, hartaraino ailegatzea ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula, eta bere ohorez lau zero potoloz apaindu zuten 1970eko azaroaren bateko banakoa. Hala ere, alaitasun gutxi erakusten zuten zenbaki berrepikatuaren ondoan agertutako idazlanean


ELKARTASUNAK EMATEN DUEN INDARRA.

"Euskalerriaren zazpi alderdi" plazaratzeko gogoz ziren, itxura guztien arabera "elkartasunean euskaldunen indarra" biltzeko asmoarekin. Izan ere, euskaldunen artean ika-mika eta kalapita gehiegi sortua zen bazterretan, eta haserre horien guztien ondorioak jasanak zituen batek baino gehiagok, eta ZERUKO ARGIAk ere bai, jakina. Zerbaitengatik idatziko zuen Basarrik honoko hau bere sailean: "Lareungarren alea gaur "Zeruko Argia"k. Errez esaten da, enetxoak. Baiña, tarte ortan, zenbat burukomin, estuasun, estualdi, naigabe ta samiñaldi! Eztut neugatik esaten, asterokoaren zuzendaritza daramatenengatik baizik. Gaur gaur bezela, emengo giroa ezpaita egokienetakoa. Birekin asmatzen duzunerako utsegingo duzu laurekin. Minberatuak, erretxinduak, geure onetik atereak gabiltza. Ta, gure erruak asterokoak pagatu bear".

Euskara batua zela eta ez zela, sesio franko izana zen inguruetan. Eta horri ikuspegi politikoen bakoiztasuna gehitzen badiogu... begibistakoa da denekin ondo egoteko ur handi samarretan sartua zegoela gure aldizkaria. Hara zergatik ohartarazten zituen bere irakurleak gisa honetara: "Zeruko Argia euskal-asteroko bat besterik ez da. Ba-ditu, zorionean, beste senide gehiago ere. Aundiagoak ala txikiagoak? Zaharragoak ala gazteagoak? Mardulagoak ala kaxkarragoak?". Galdera horiek bakoitzak erantzun zitzala. ZERUKO ARGIAk "besteak bezalaxe al duan onena izaten ahalegiñak egiten ditu. Ez da gutxi", baina "eginahalak eginda ere ez da beti erraz, ona izaten. Diruz me, jendez urri, propagandaz motz, eta lege-esiz sendo" zebilenarentzat. Edonola ere, kontuan hartu beharrekoa hauxe zen: "Gure aldizkari au, zorionean edo zoritxarrean, eskola-bide motza izan zuten euskaldunekin lotua dago geienbat. Oiek ditu arpidedun eta irakurle batipat. Oiei erantzun behar die, beraz, dezakeneraiño. Ez da punta-puntan dabillen jendearen kezkeri erantzuteko" eta "orregatik ez da aldizkari onen asmoa sakabanatzen gaituzten alperrikako eta kaltegarrizko ika-mikei su ematea".

Honen guztiaren jakinaren gainean jarri nahi zituen irakurleak, zeren "desberdiñak gera zenbait gauzetan euskaldunok: siñestun eta siñesgabe, zuri, beltz eta gorriak, ezkertiar eta eskubitar, aurrerakoi eta atzerakoi, baserritar eta kaletar, jakitun eta ezjakin, zahar eta gazte, mugaz emengo eta mugaz andikako" baina "ba-gera zerbaitetan bat. Euskaldunak gera eta euskaldun menperatuak, gaiñera: gaitzetsiak, erkituak, minduak, erasotuak... urrituak..." eta "sakabanatzeak indarrak galdu erazten ditu". Adi denek, beraz, ZERUKO ARGIAk ez zeukan horretan laguntzeko asmorik eta: "Ez dezaizkiogula bata-besteari eman etsaiari eman behar dizkiogun muturrekoak. Orregatik ez luke euskal aldizkari batek senide arteko mutur-jokan parterik artu behar". Hori garbi utzi eta gero, aurrerako asmoak jakitera ematen zituen: "Gure Erria arazoz betea dago. Nola-alako iritziz eta jokabidez errendua. Aldizkari batek erri-iritzi hori eztenkatu, esnatu eta landu behar du. Iritzi zuzenen azia erein behar du" eta horretarako "irakurleekin artu-eman aundikoa" izan behar zuenez, "sarri jaso behar lituzke irakurleen iritzi, eskutitz, idazki eta eskabideak. Ea danon artean egiten dugun Z. A. Bizi, gaurko, ireki, esnatzaille eta euskalduna".


BATASUNAREN BEHARRA.

Aldizkariaren arduradunak ez ziren bakarrak elkarren arteko haserreaz kezkati egote horretan. Donato Unanuek antzeko zerbait esan nahi zuen "Sektakeria, Digmakeria" idazlanean eta Gaztañaga jaunak ere ez zituen denak berarekin "100-gn Kezkak. Erri bat bere barruan erdibitua" argitara ematerakoan. "Erdibiturik gabiltza euskaldunok. Nork uka dezake?", galdetzen zuen. "Igo... Igo egin bear genduke igo, gai eta arazo guzietan oso goruntz", baina "ez eta ez! 'Zu bota eta ni igoaz'... 'ni amildu eta zu igoaz' jarraituko dugu. Noiz arte?". Leize-zulo horretatik irteteko biderik izan bazen, ordea: "Batasuna! Or dago indar, batasunean dago poz, batasunean osasun, batasunean argi eta bizi, batasunean gure erriaren iraupen". Horrela bada, hauxe zen bere desirarik gartsuena: "Zeruko Argiari urrengo lareun aleetarako, erri-gintzan ari duen lanari jarraituz, euskal-biotzen batasun bidean oinkada aundiak eman ditzala opa diot nere leiotillatxo onetatik. Eta Jainkoak nai beza, guk besterik ez dezagula sekulan egin!".

AOZKO POESIA TA OLERKI UAIN BERRIA
Juan Mari Lekuona, 1970-XI-01
Gabriel ARESTI: Bere kezketan gaurkoa; ta bere tajukeran bertsolaritzaren eta kopla zaarren erabiltzaille trebea. Arnasi berriak euskera antziñatiarentzat. Erriaren aotik mintzo zaiguna: "Nire poesia oso merkea da,/ herriaren ahotik hartu nuen/ debalde,/ eta debalde ematen diot/ herriaren belarriari". Teknika eta egituran askotan bertso librea ba-du ere, beti bertsolari ta koplarien guna darabil bere esaunda guzietan. Gehiago oraindik: zenbaitetan erabat bertsolarien modura egiten ditu bere poesiak; zenbaitetan, berriz, koplarien modura, kopla legedi zaarrean tajutuak. Diodanaren adibide bezala, aukera egin bear ta, nere gustorako aipamen berezia diet "Egun da Santimamiñe" kopla berrieri.

Ta nola ez, "Astepeko Sekretarioaren bertso berriak" izeneko poesiari. (...) Xabier LETE: "gure poetarik gogorrena ta kezkatiena" Aizarnak esan izan zuan bezala. Pentsatzaille ta pentsarazlea, bere neurtitzik onenetakoak gizonaren oinarri-oinarriko kaietan dabillenean ematen dizkiguna. Ta aozko poesiari ba-gagozkio, indar berezia du bere esateko erak. Ba dirudi txikitandiko inguru giroz datorkiola bertsolaritzaren eta kopla zaaren giarra ta teknika. (...) J.A. ARTZE ("Harzabal"): Bere liburua aozko poesiaren kimu berritze bat dala esango nuke. Naiz apaindurizko poesiaren mentalidadea ta teknika erabiltzen dituala, naiz kopla zaarren egitura ta legeetan azaltzen dala, neurtitz errikoiak egin izana, ta aozko literatura maillan, au du bere meriturik aundiena. Era askotako aberastasuna du bere liburuak. Ez da egin orrelako poesisaiaketarik; eta ez derizkiot erraza danik berriz tajuz egiten. Itz jokuetan trebetasuna, azti mentalidade bat azalduaz; itzen soiñuz, besterik gabe, irudimen-relazio errikoiak sortzen dituala. Ta gero, txalapartaren ritmoa erakarriaz, itzen bidez zuraki tankaren ritmoa entzun arazten digu, sensazio berri batetan. Ikus bere poesi estilizatua: "makinalanatagizona/ gizonamakinatalana/ lanagizonatamakina...".

EUSKAL PINTURA GAUR ETA HEMEN...?
Edorta Kortadi, 1970-XI-01
Figura bidetik jo dutenek paisajea erabilli dute gehienbat beren pinturan. Figuralari hauetan ordea bi joera bereizi dezazkegu: inpresionista-berrien eta kubisten aldera jotzen dutenena bat (Tapia, Bizkarrondo, Montes Iturrioz, Eloy Erentxun...) eta poesiaz betetako, idealizatutako, bere-berea egindako paisajea darabiltenena bestea (Gonzalo Txillida, Rikardo Toja, Alvarez Velez, Mentxu Gal, Grazenea, Jesus Arozena, Montes Iturrioz). Orain berriz, entzun-ikusmenezko bide berrien laguntzat baliaturik, realismoaren barrutian irudi berrien bila ari dan talde berri bat ere ba dugu gazteagoen artean (Ortiz de Elgea, Ameztoy, Marta Cardenas, Zuriarrain). Eta realismoak eta expresionismoak gai berriak ditu sozial alorrean (Ibarrola, Karlos Sanz, Venancio Blanco, Rambie). Erretrato eta figura bidetik doazenak ere eraberritzen ari dira (Migel Anjel Alvarez, Arozena). Aldi berean, sortaldeko lehen ohiturak euskal bertsolaritzarekin eta gure herri kulturarekin uztartu nahiz lanean oso ondo ari den talde bat ere ba dugu, abstrakto eta informalismo bidetik jotzen duena: Ruiz Balerdi, Zumeta, Sistiaga, Amable Arias, Mª Paz Jimenez, Nestor Basterretxea (...)


Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude