EUSKAL NOTAK MUNDUKO AHOTSETAN

  • Nazioarteko 32. Abesbatz Lehiaketa burutuko da egun hauetan Tolosan. Munduko abesbatzarik onenetarikoek hitzordua dute Leidor zinema aretoan datorren azaroaren lehenengora arte. Aurten Javier Bello-Portu zuzendari eta konposatzaile tolosarra omenduko dute.

2000ko urriaren 29an
Tolosako Abesbatz Lehiaketan abesten diren kantuen %15 gutxi gorabehera euskal konposatzaileen obrak dira. Kopuru hau urte batetik bestera asko alda daiteke. Lehiaketan parte hartzen duten euskal abesbatzen kopuruak eta obra behartuak hemengo konpositoreenak izateak eragiten dute kopuru horretan. Batetik, hemengo abesbatzek abesti libreetan euskal konposatzaileen kantuak hautatzen dituzte normalean. Bestetik, lehiaketan parte hartzen duten abesbatzek polifonia -eta folklore-obrak abestu behar dituzte. Folklorean bi obra behartu izaten dira: bata zehatza eta bestea aldez aurretik abesti anitzez osatutako sail batetik abesbatzek aukeratutakoa. Biak euskal konpositore batenak izaten dira eta euskaraz gainera. Aurten Javier Bello-Porturen "Une vielle chanson d'amour-Mendekoste phestetan" obra abestu beharko dute ahots nahasietako koruek.
Zortzi edo bederatzi hilabete izaten dituzte abesbatzek behartutako obrak prestatzeko. Partituraz gain grabazio bat bidaltzen zaie abestiaren ahoskerarekin. Lehiaketa amaitutakoan datorren urteko behartutako abestiak aukeratzen ditu Lehiaketako Batzorde Artistikoak. Enrike Azurza, Migel Amantegi, Jose Ignacio Sainz Alfaro, Javier Busto eta Jon Bagüesek osatzen dute batzorde hau.
Javier Bustoren "Ave Maria" obra izan da orain arte Tolosako lehiaketan obra behartuen artean oihartzun handiena izan duena. Hondarribiarrak obra aspalditik idatzia bazuen ere, Tolosan kantatuarazi zenetik ia koru guztiek abestu dute. "Sentimenduak ukitzen dituen obra da. Behartutako obra izan zen orain hamar urte Tolosako lehiaketan. Jendeak emozioz beterik negar egin zuen kantuagatik eta beharbada bizitzen ari ginen momentuagatik ere bai". Bustok hainbat abesbatza zuzentzeaz gain, abesbatzarako obrak konposatzen ditu. Bera da orain Euskal Herrian eta Europa osoan, konposatzaile ezagunena eta kantatuena.


MUNDUKO KORUAK EUSKARAZ.

Tolosako Ekinbide Etxeak bidaltzen dizkien partituretaz gain, Abesbatzen Elkarteak argitaratutako "Txio-txioka" eta "Euskal Herria kantari" liburuetatik eta Tolosan Abesbatz Lehiaketaren 10. urteurrenean kantatutako tolosar konpositoreen obren artetik hartzen dituzte abesbatzek obra libreak. Hemen eta kanpoan bizi diren euskal konpositoreei deialdia egin zien Abesbatzen Elkarteak beraien lanak argitara zitezen. Tolosako konpositoreen lanak sarritan entzun dira lehiaketan. Joakin Pildainenak; Javier Bello-Porturen "Un homenaje a Iparragirre", "Chori erresiñola" eta "Soule" esate baterako; Mocoroa anaien kantuen artetik Ignacioren "Errotazaia" eta "Neure maitena" abestiak entzun dira. Tomas Garbizu izan da behartutako beste konpositoreetako bat. Gehien kantatu dena Iparragirreren "Zugana Manuela" izan da. Pablo Sorozabalen "Maite" ere urte batzutan asko entzun da. Haur Abesbatzen Lehiaketan berriz, Jesus Egigurenenak izan dira gehien kantatu direnak.
Azken aldian enkarguz egindakoak izan dira behartutako obrak. Gogoan dute oraindik CITeko arduradunek Filipinaseko "The Philippines Madrigal Singers" taldeak "Enrike Ugarteren "Maritxu, nora zoaz?" kantatu zueneko hura, "euskaldunak izango balira bezala abestu zuten". Alemaniako Halenser Madrigalisten korua ere ez dute ahantzi. "Andreas Göpfert-en zuzendaritzapean Alberto Mitxelenaren 'Jaun handiak ikus zazue' obra maisutasun handiz eskaini zuten. Euskaldunen gisan ahoskatzeaz gainera, karakter polita eta egokia eman zioten kantuari" dio CITeko arduradunak.
Euskal konpositoreak indartzea eta beraien lanak bultzatzea da lehiaketako arduradunen helburua. Euskal obra hoberen interpretatzen duenarentzat sari berezia dago. CITeko arduradunaren esanetan, "orain dela urte batzuk abesbatzarako musika konposatzen zutenak gehiago ziren. Orain musika instrumentala gehiago lantzen da. Ahotsak mugak ditu, baxutik zein altutik. Musika tresna batek, ordea, edozein nota eman dezake. Egungo konposatzaileek obra konplexuagoak, disonanteagoak egiten dituzte".
Helduentzako musika konposizio lehiaketa egin zen hainbat urtetan Tolosan CITek antolatuta. Gerora, Abesbatzen Elkartea hasi zen Haur Abesbatzentzat Konposizio Lehiaketa egiten. Baina helduentzako Konposizio-Lehiaketa abian ipintzeko ideia buruan dauka elkarteak. Joxe Mari Aierdi Abesbatz Elkarteko lehendakariaren ustetan "Euskal konposizioaren mundua itxita dago, ez baitugu partitura originalekin lan egiteko ohiturarik. Horren ordez fotokopiak erabiltzen ditugu, eta konpositoreek motibazioa galtzen dute. Obrak konposatzen dituzte, baina askotan ez dira argitaratzen". Datorren urtean Tomas Garbizu jaio zela 100 urte beteko dira eta oraindik argitaratu gabe dauden bere obrak argitaratzeko asmoa du elkarteak. Konpositoreek obrak egin arren, sarri ez daude hemengo abesbatzen mailara egokituta. Aierdiren aburuz, musikak ez du izan behar artxiboan gordeta edukitzeko, kantatua izateko baizik.


AURTENGO LEHIAKETA.

Aurtengo Abesbatz Lehiaketak 60 milioiko aurrekontua du. Munduko abesbatzarik onenak ikus eta entzun ahal izango dira Tolosan Leidor zineman urteroko hitzorduan. Abesbatz gehienak Europako Ipar-Ekialdekoak dira. Asiako ordezkariak Japonia, Korea, Israel eta Filipinas izango dira. Kubako abestalde batek ordezkatuko du Amerika eta Hegoafrikatik etorritako neska-mutilak Haur Abesbatzen Lehiaketan entzun ahal izango ditugu. Guztiak abesti zehatz batzuk abestera behartuta daude. Aipatutako Javier Bello-Porturen abestiaz gain, Pau Casalsen "O vos omnes" obra kantatu beharko dute ahots nahasietako abeslariek polifonia sailean; Julio Dominguezen "Gabeko izar" folklorean eta Vytautas Miskinisen "Ave regina coelorum" polifonian ahots berdinetan; eta azkenik, David Azurza tolosarraren "Aiko Juaniko Olabarriko" kantua izango dute obra behartua haur abesbatzek. Bitxikeria gisa sei edo zazpi abesbatzek Javier Bustoren "Zutaz" abestia hautatu dute abesti libreen tartean.
Lehiaketatik at, aurten Kubako Vocal Sampling taldearen emanaldiaz gozatzeko aukera izango da. Urriaren 31n agertuko da jendaurrean seikotea. Kubako musika tradizionala, jazza, saltsa eta rapa bezalako musika estiloekin nahasian eskainiko dute. Ahotsaren bitartez musika-tresnen soinuak egitea da hauen ezaugarrietako bat .

BELLO-PORTURI BURUZ
Javier Bello-Portu zuzendari eta konposatzaile tolosarra omendu nahi izan du 32. edizioak San Frantzisko elizan egindako kontzertuaren bidez. Orain 80 urte jaio zen Tolosan Javier Bello-Portu. Filosofia eta Letrak ikasteak ez zion musikarako trabarik jarri. Ikasketak hobetzera Parisera joan zen Kontserbatorio Nazionalera. Han Felipe Gorriti Eskolania sortu eta Espainiako eta Frantziako Estatuetan barna ibili zen. Sienako Chigiana Akademian orkestra-zuzendariaren lehenengo saria irabazi zuen. 60ko hamarkadan Ginebran lehenbizi eta Salzburgen geroago Herbert von Karajan eta Leopold Hager-ekin aritu zen. Hainbat abesbatz eta orkestra zuzendu du, horien artean Baionako Euskal Herriko Abesbatza.


Azkenak
Inteligentzia Artifiziala
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da

Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.


Tortura zantzuak izan arren, Raul Fuentesen kasua ez duela ikertu gogorarazi diote NBEtik Espainiari

1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]


2025-05-30 | Sustatu
Euskaraldiak Artazu herritik dakarkigun harribitxia

Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]


Jaurlaritzari “kezka” sortu dio EHUko Medikuntza Fakultateko euskarazko plaza berrien kopurua %60 murrizteak

EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.


Donostiako Guardetxearen aldeko osoko bilkurako protestan gazte bat atxilotu du Udaltzaingoak

Tentsio uneak bizi ahal izan dira ostegun eguerdian Donostiako Udaletxeko udal batzar aretoan.


AEBek proposatutako su-eten akordioa “aztertzen” ari da Hamas

Proposamenak “hilketek eta goseteak” bere horretan jarraitzea bermatuko duela salatu du Hamasek, baina gehitu du zer erantzun aztertzen ari dela. Israelek proposamena onartu duela jakinarazi dute AEBek.


2025-05-30 | ARGIA
Gizon batek 13 urteko alaba hil du eta bere buruaz beste egin du ondoren, Bilbon

Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.


Herrietako farmaziak despopulatzearen kontrako tresna izan daitezkeela uste du COFNAk

Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.


Bunkerretik ihes egiteko manifestua

Heriotzak Eduardo du izena

  • Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
  • Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
  • Noiz: Maiatzaren 23an.

-------------------------------------------------------------

Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]


2025-05-30 | ARGIA
Kerik gabeko eremu gehiago ezarri nahi ditu Espainiako Gobernuak: markesinak, campusak, terrazak...

Espainiako Osasun Ministerioa kerik gabeko eremu berriak ezarriko lituzkeen lege aurreproiektua eratzen ari da eta Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izango luke eragina. Eremu berri horien artean, tabernetako terrazak, unibertsitateetako campusak edo autobus-markesinak ageri... [+]


Bizkaiko Aldundiak Jaurlaritzaren ardurapean utzi du Bilboko itsasadarraren azpiko metroaren lotura egiteko aukera

Bilboko itsasadarraren ertz biak lotzeko ibilgailuentzako tunelaren proiektuagaz batera, Areeta eta Sestao lotuko zituen anezka-tren bat ere iragarri zuen Bizkaiko Foru Aldundiak 2022an. Orain, proiektua gauzatzeko ardura Eusko Jaurlaritzaren mendeko Euskal Trenbide Sareari... [+]


Atxondon hildako langilea “diru-gosearen” biktima izan dela salatu du AHT Gelditu!-k

AHT Gelditu elkartearen esanetan, AHTren obretan asteartean izandako heriotza bezalakoen atzean "esklabotza-baldintzak" eta "tratu arrazista umiliagarri eta iraingarriak" baino ez daude. Atxondoko Udalak gertatutakoa ikertu eta argitzeko eskatu du. AHTko obretan... [+]


2025-05-29 | ARGIA
Segregazioa hezkuntza
Ikastolen Elkartea: “Matrikulazioren kudeaketak ez du segregazioa bukatzeko balio”

Euskal hezkuntza sisteman haur zaurgarriak ondo integratzeko dekretua egin zuen Eusko Jaurlaritza Hezkuntza Sailak 2023ko maiatzean eta gaur haren balorazio oso kritikoa egiten du Ikastolen elkarteak: hark ez du balio izan segregazioa amaitzeko. Hainbat proposamen ere egin... [+]


Eguneraketa berriak daude