Gaur egun inoiz baino gehiago hitz egiten da depresioari buruz, eta askok jaio berri den mende honetako gaitza izango dela pronostikatu dute, baina horrek ez du gaixotasunaz beraz lehen baino askoz gehiago dakigunik esan nahi eta ezta ere, oraindik tristezia arrunta eta gaixotasun baten artean ezberdintzen ikasi dugunik. Aspalditik datorkigun gaia denez, bere atzetik mendetan garatutako mito eta usteak dakartza, askotan medikuntzarekin zerikusi gutxi dutenak.

Lehenbizi gauza bat argi utzi behar dugu, hots, adituentzat depresioaz hitz egiten dugunean "depresio klinikoa" delakoaz ari garela, hau da, laguntza klinikoa behar duen gaixotasun zehatz batetaz. Ez da norbait edo zerbait galdu ostean sentitzen dugun oinazea, ezta bizitzaren beheranzko ziklo bat, bizitza igoera zein jaitsiera ugarik osatzen baitute. Maite dugun norbait galtzean goibel sentitzen gara, baina ez diogu eguneroko gauzak egiteari uzten; depresioaren eraginez askotan bai.
Aditu hauen esanetan, depresioa gorputz osoari, gogo-aldarteari eta pentsamenduei eragiten dien gaixotasuna da, norberak jaten edota lo egiten duen moduari, desio sexualari, norberari buruzko iritziari edota orokorrean bizitza kontzeptuari. Gainera, malenkoniak gizartea eta gaixoaren arteko harresi bat ezartzen du, bigarrena isolamendu-egoeran barneratuz.
Beste alde batetik, gaixotasuna denez geroztik, psikiatrek oraindik ez dute zehatz-mehatz zerk eta nola eragiten duen ezagutzen, gai horretan askotxo falta baita ikertzeko.

Nahiz eta gaur egun inoiz baino gehiago hitz egin arazoari buruz, ezin dugu gaixotasun hau berria denik pentsatu, depresioa gizatasuna bezain zaharra baita. Esaterako, Kristo aurreko 1990. urtean idatzitako olerki batek "Bizitzeaz nekaturik zegoen gizona" zuen izenburu. Hala ere, hainbat mendetan zehar kutsu erromantikoa gorde izan du, nahiz eta gaixotasun oso zabala izan medikuek ez ziotelako osabiderik aurkitzen. Ondorioz, orduko filosofo eta olerkariek bizitzan zehar beharrezko garaitzat jotzea erabaki zuten.
Hainbat artista eta intelektualek tratatzeari uko egiten zioten, beren sortzeko sentiberatasuna galtzeko beldur. Honekin lotuta, denok entzun dugu noizbait horrelako kasuren bat, "jenio" baten lanik kotizatuenak bere garai pertsonalik ilunenean sortutakoak izan omen direla, batzuetan droga eta bestelakoen bidez apropos bilatutako garai ilunenetan, alegia.

Gure gizartean hain zabala den ideiaren aurka (depresioa eragile sozialek sortzen dutela) gaixotasun honetarantz eraman dezakeen arrazoirik garrantzitsuena eta oinarrizkoena deprimituarengan berarengan bilatu behar da, genetika ala heredentzia arazoak direla-eta. Alvaro Iruinek, Donostiako Ospitale Psikiatrikoko gerenteak aipatzen digun bezala: "Gizarteari denaren errua bota baino lehen komeniko litzateke gaixoaren historial familiarrari begirada bat eskaintzea, gizartearen eragina baino sendi-heredentziaren eragina -bai genetikoki etorria zein etxean ikasitakoa- frogatuagoa dagoelako".
Beraz, guregandik kanpoko faktoreek muga bateraino eragiten gaituzte soilik: "Zuk eta biok ikusten ditugun gizarte eta giza-estereotipo berberak ikusten dituzten pertsona batzuk deprimitu egiten dira, baina beste asko ez; arazoa zera da, gure gizartean depresioa tristeziaz nahasten dela, eta eragile sozialak garrantzitsuenak iruditzen bazaizkigu zeragatik da, depresiotzat depresio ez dena katalogatu dugulako; ez banago pozik ez nago pozik eta kito, baina horrek ez du esan nahi deprimitua nagoenik" jarraitzen du Iruin sendagileak askoren usteak ezeztatuz.
Gainera, normalean gero eta gaixotasun larriagoa izan orduan eta heredentziaren erru handiagoa izan ohi da. Hori bai, heredentzia ez da automatikoa, eta seme-alaba gaixo eta osasuntsuen arteko konbinaketak infinitoak dira, aurrekoak ez baitu esan nahi guraso depresiboengandiko seme-alaba guztiak deprimitu behar direnik, ezta gutxiagorik ere.
Beste alde batetik, heredentziaren garrantzia hau hasieratik argi utzirik, eta beti gaixotasuna garatzeko oinarri genetiko ala ikasi bat behar dugula izan kontuan hartuz, jadanik egoera depresibo arinetaz aritu gaitezke, gizartean "depresio"tzat hartzen den horretaz, alegia. Gure jarrera eta portaerak eragiten dituzten estereotipoz inguratuta bizi gara, lehiakortasuna eta perfekzioaren idealak hala nola eta ondorioz, pertsona askok ez dio bizitzari benetako arrazoirik aurkitzen, artifizialegia iruditzen zaio.
Maria Jesus Soriano psikologoak "Depresioaren Garaia" artikuluan aipatzen duen moduan, "Emakume eta gizon osasuntsuak emakume eta gizon askeak dira, direna direla onartzeko ausardia erakusten dutenez gero. Horixe da beren koalitatea, eta horrelakoak ez izatea beren defektu eta gaixotasun bakarra litzateke. Depresioa, beraz, 'izan'aren gaixotasuna da".
Gauzak horrela, lehenbizi goibeltasunera eta gero -agian- depresiora bultza dezaketen zenbait eragile sozial, (beti ere kontuan hartu azken arrazoia pertsonarengan berarengan dagoela eta honako hauek adibide sinpleak besterik ez direla) eremu hauetan aurki genitzake: lan-mundua (lehiakortasun eta borroka gero eta sutsuagoak), perfekzioaren ideia (estetikaren estereotipoak kasu), kontsumo-gizartea (etengabe besteak duena desiratzea, dena nahi izatea), emakumetasuna (andre izateagatik gizartean bete beharreko bigarren mailako rola), bizitza-etapak (bizitzan heltzen joan beharrean gaztaro mentalean geratu).

Arrazoi hauen guztien eraginez, kanpotik ikusita behintzat (gaixoa ez baita askotan konturatzen), deprimituek beren esperientziak deformatzen dituzte, gertaera zehatz ala garrantzia gutxikoak porrot ala errefusatze pertsonala bihurtuz. Edozein egoera, exageratu edo orokor bihurtzen dute, dena euren aurka dagoela ikusten dute eta gertaera positiboak kontuan hartzeari uko egiten diote.
Prozesu hau hobeto ulertzeko, Albert Ellis-ek ABD eskemaren bidez azaldu zuen, hainbat adibideren bitartez azal daitekeena:
A. 40 urte bete behar ditut (gertaera).
B. Zahartzen ari naiz, ez dut ezertarako denborarik, ez dut ezer garrantzitsurik egin, sexualki huts egingo dut... (gertaerari buruzko pentsamendua).
D. Depresioa, ezinegona, isolamendua, bikote-aldaketa, angustia... (ondorioa).
Albert Ellisen esanetan, jendeak uste du D A-ren ondorioa dela, baina ez da horrela, B-ren ondorio delako, hots, depresioa ez da gertaeren errua, gertaerei buruzko gure pentsamendu negatiboen errua baizik; gertaera berari buruzko pentsamendua baikorra izanez gero depresioak ez du zereginik.
Horrela, Alvaro Iruinen esanetan, "B edo gertaerari buruzko pentsamenduak horretan gera daitezke, besterik gabe, eta ez depresioan bukatu, prozesua ez delako batere automatikoa; edota, beste aukera batean, baliteke pentsamendu txar horiek dituzunerako, dagoeneko, deprimitua izatea eta horrenbestez, prozesuari itzulia ematea". Beraz, hemen ere ez dago beti orokortzerik, esan ohi den moduan "pertsona bakoitza mundu bat" delako