"HEDONISMOAREN ALDEKO SERMOIA DA NOBELA"

  • Iñaki Mendiguren itzultzailearen "Ilunkerako xuxurlak" bigarren nobelak eraman du azken Irun Hiria saria. Honen inguruan solasean aritzeko hurbildu gara Ezkioko bere etxera eta nobelan agertzen den txakur berak, Orak, egin digu harrera zaunkaka.
Altzak badu bihotzik" lehen nobela 1990ean kaleratu zenuen. Bigarren hau, "Ilunkerako xuxurlak", hamar urte beranduago. Zergatik joan da hainbeste denbora batetik bestera?
Ez naizelako benetako idazlea. Egun osoa eta gauaren zati bat itzultzen ematen dut. Baina idatzi kapritxoz eta noizean behin egiten dut.

Lehen nobelak arrakasta handia izan du. Hamargarren edizioa dago kalean. Horrek ez al zaitu bultzatzen gehiago idaztera?
Horrek agian bigarren honetarako animatu ninduen. Baina hirugarren bat idazteko ez dut inolako presarik. Esan beharreko gauzak esan ditut, hustu naiz, eta biluztu, neurri batean.

Bi liburuetan homosexualitatearen gaia agertzen da. Zergatik egin duzu aukera hori?
Gaia normalizatua ez dagoen bitartean, sufrimendu gai izaten jarraitzen duen bitartean, eztabaidagai den bitartean, gatazka sortzen du eta hori behar du nobelak. Gainera, gizartearen dogmatismoaren eta ikuspegi estuen kritika egiten dut eta gizarte liberal eta toleranteago baten aldeko aldarrikapena. Hori nire obsesioetako bat da.

Azken nobelan, gatazka hori lortzeko bi pertsonaia antagoniko ipini dituzu aurrez-aurre: alaba lesbiana eta aita artzain protestantea. Bitxia egiten da, hemen apaiz protestantearen irudia ez baita oso ezaguna...
Niretzat bai. Ni protestantea naiz eta hemen deskribatzen dudan eliza, nik orain 20 edo 25 urte ezagutu nuen eliza da. Egia da gehienentzat mundu ezezaguna dela, baina Euskal Herrian badira komunitate protestante txikiak, Donostian, Bilbon... Liburuan deskribatzen dudana nik ezagutu nuena da %80an.

Horregatik esan duzu lehenago liburuan barruak hustu dituzula?
Niretzat arrotz diren gauza gutxi dago liburuan. Neurri batean autobiografikoa da, baina ez ehuneko ehunean. Pertsonaiak estereotipatu egin ditut. Nik Bilbon ezagutu nuen artzaina nobelakoa baino irekixeagoa zen.

Mundu horren gainbehera agertu duzu nobelan. Zein da protestantismoaren egungo egoera gurean?
Hor azaltzen den krisia oso erreala da. Gaur egun Estatu Batuetatik datozen misiolari neokontserbadore puritanoak daude modan. Baina gure elizak ez ziren horrelakoak. XVI. mendeko erreformatik etorritako protestantismo historikoaren bidea jarraitu zen hemen. Frankismoa oso garai gogorra izan zen. Gure elizak pisuetan izaten ziren, beti erdi klandestinitatean. Ghetto bizitza egiten zen komunitate hauetan, beti familiara, barrura begira. Nik familia ez nuen protestantea eta 18 urterekin sartu nintzen. Baina lagunartea bertakoa nuen eta emaztea ere bertan ezagutu nuen.Frankismoan erresistitzen jakin zuten, baina Franco hil eta gizartean zabaldu zen agnostizismo, sekularizazio eta askatasunaren aurrean protestantismoak ez du egokitzen asmatu. Gazteak urruntzen joan dira eta zaharrak hiltzen. Donostiako eliza itxi zen eta Bilbokoak jarraitzen du, baina oso urrituta.

Liburuko alabak hasiera batean artzain izateko bokazioa agertzen du.
Alabaren pertsonaiarekin eliza anglikanoan dagoen eztabaida ukitu nahi izan dut. Duela hiru bat urte emakumezko artzainak onartu zituen protestanteen artean tradizionalena den eliza anglikanoak. Baina egungo eztabaida beste bat da, homosexualena, hain zuzen. Egun gay izanik elizako partaide izan zaitezke, baina ez artzain.

Aita-alaben arteko harremanean bilakaera bat ikusten da, bien arteko hurbilketa.
Maitasunak arazoak gainditu ditzakeela itxaropena daukat. Hitz eginez hurbildu zaitezke urrun ikusten dituzun pertsona horiengana. Belaunaldi arteko borroka hauek oso errealak dira. Baina, azkenean, adinean aurrera goazen neurrian, jendea hobeto ezagutzeko ahalmena sortzen da.

Aita kontserbadorea hurbiltzen zaio alabari.
Alabak bizitzari eta kristautasunari buruz duen ikuspegia gizartean gailentzea nahi dut nik. Alabari indar ematen saiatu naiz eta hark aita erakar dezala. Aitak bizitza eta fedearen ikuspegi dogmatikoa du, Bibliaren interpretazio kontserbadorea, puritanoa, moralista, zurruna egiten du. Alabak ez du familiagatik ezagutu duen kristau mundu horrekin erabat eteten. Bibliako zitak ere egiten ditu berak. Baina, ikuspegi profanoa eta sekularra integratuta ditu bere bizitzan. Askoz ere hedonistagoa da. Hedonista, zentzu onean, noski.

Nobela guztia aita eta alabaren arteko gutunez osatua da. Zer dela eta aukeratu zenuen forma hau ematea?
Artzain protestanteek horrela hitz egiten dute, etengabe Bibliako zitak botaz. Baina aita-alabak haserre, aurrez aurre, elkarrizketa batean ipini izan banitu, batak besteari irainka hasiko lirateke. Zer formula erabili behar nuen nahi nuela lortzeko? Zita horiek gutuna ez den formula batean nahiko artifizial geratuko lirateke.Oso dialektika zuzena erabiltzeko aukera ere ematen du eskutitzak. Bataren argumentuei besteak erantzuteko aukera. Bien arteko sokatira baita nobela.

Biblia itzultzen ibilia zara. Itzulpenari esker ezagutzen duzu ala lehenago, protestante bezala, ikasia zenuen?
Pasarte asko aurretik, elizaren garaitik, ditut buruan. Gero itzulpenak ez dakit zenbat aldiz irakurtzera behartu ninduen. Bibliak 70 liburu inguru biltzen ditu. Badira batzuk irakurtzea merezi ez dutenak, erabat gogaikarriak. Baina beste batzuk oso politak dira. Erlijio kutsua duen guztia zaku berean sartu eta ignoratzeko gaur egungo joera horrengatik, liburu horiek ez dira irakurtzen eta jende askok ez daki hor daudenik ere. Eta liburu batzuk poesia hutsa dira. "Kantarik ederrena" adibidez: "Eman biezat musu, bere ezpainez musu! Zure maite laztanak ardoa baino gozoago...". Hau Biblian dago! Garai hartako filosofia eta pentsaera aldetik ere oso atseginak dira. Benetako altxorrak.

Bestelako zitak ere erabiltzen ditu alabak. Mitologiaren ingurukoak...
Erreferentzia mitologikoak hedonismoaren aldarrikapena dira nolabait. Kristautasunak 2000 urtetan plazerraren kontrako gurutzada burutu du. Sakrifizioak baloratu ditu. Gizakia errudun jaiotzen da, pekatari da eta penitentzia, sufrimendua dira askatzeko bide bakarrak. Plazerra adierazten duen guztia, gorputza bereziki, izan da gaitzetsia, kondenatua. Hori denok pairatu dugu orain arte, emakumeek batez ere. Liburu guztia horren aurkako sermoia da, hedonismoaren aldeko sermoia


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude