Garapen ekonomikoa eta teknologikoa handia izan da sistema produktiboan eta ondorioz, langileriaren kokapena eta klase borrokaren kontzeptua aldatu dira. Langileriaren atomizazioa gertatu da. Garai hartan langile kontzeptua eta klase borroka bakarrak ziren. Egun, errealitate konplexu batekin aurkitzen gara, non klase kontzeptu hori zatituta dagoen: langile finkoak, behin-behinekoak, langabetuak, autonomoak, jubilatuak eta abar daude. Sindikalismoa egoera honetara egokitu behar izan da, sindikalismoak langile guztien aldeko politika eta errebindikazioak egin behar dituelako klase borroka horren baitan.

Ezker esparruan aldaketa ugari eman da azken urteetan. Gure jerga analitikoan zeuden termino batzuk krisian sartu dira, kapitalismoak aurrerapauso nabariak eman dituelako eta ezkertiarren alternatibak krisialdian daudelako. Ezin dugu hori tragediatzat hartu, egokitzapen logiko gisa baizik. Klase borroka testuinguru eta garai bakoitzera egokitu behar dugu, gure eraginkortasuna ahalik eta handiena izateko.

Balorazio oso positiboa egiten dugu. Lehen aldiz euskal sindikalismoaren historian, sindikalismo abertzaleak gehiengoa lortu du. Orain arte Euskal Herrian sindikatu nagusienak beste mota bateko sindikatuak izan dira. Horrez gain, politikan ere, ELA eta LABen arteko elkarlana erreferentea izan da azken hilabeteetako gertakariak gauzatzeko. Abertzaleen artean elkarlana posible dela erakutsi dugu, autonomismoa gaindituta dagoelako abertzaleok beste fase bat hasi behar dugula, eta beste eszenatoki batzuetara joateko aukera eta indarra dugula. ELAk eta LABek testuinguru politiko hau lortzeko, nahiz eta orain zailtasunak egon, sherpa ren funtzioa egin dugu. Gure elkarlana ez dago planteatuta ikuspegi koiuntural batetik baizik eta ikuspegi estrategikotik. Ikuspegi hori gorpuzteko esparru guztietan sakondu behar da batasun sindikala.

Hori ikuspegi dinamiko batetik aztertu behar da. Duela bost urte goitik bultzatutako bidea hasi genuen, gero hori txertatzeko ahaleginak eginez. Guretzat garrantzitsua da elkarlana ez planteatzea bakarrik gatazka politikoari eta egoera globalari begira. Azken bizpahiru urtetan elkarlan hori arlo sindikalera eraman dugu: lehen aldiz sindikalismo abertzalea 35 orduen alde eta soldata sozialaren alde jarri da; lehen aldiz sindikalismo abertzalea ez da egon CCOO eta UGTren menpe, Madrildik zetorrenaren menpe, gure autonomia propioarekin gure errebindikazioak mahai gainean jarri eta greba orokor bat egin genuen. Dena den, bi sindikatuok historia eta kultura ezberdinak dauzkagu. Enpresetan askotan kontraesanak gertatzen dira. Apustua estrategikoa bada ordea, eta elkarlanari eraikuntza nazionala eta sindikalaren ikuspuntutik heltzeko borondatea badugu, arazo horiek gaindituko dira.

Martxoaren 11n zegoen egoera eta 13an zegoena berdina da. ELA eta LABen ustez, hemengo markoa agortua dago eta beste eszenatoki bat marraztu behar da. Eszenatoki berri horretara jotzean, beti planteatzen dugu lan harremanen euskal esparrrua ezinbestekoa dela. Nahitanahiezkoa da ez bakarrik abertzaleak garelako, baizik eta uste dugulako edozein langileren eskubideak Euskal Herritik hobeto defendituko ditugula, lan harremanetarako euskal esparruaren baitan. Sindikalismo abertzaleak lan pedagogiko handia egin behar du horretarako, argi dugulako prozesu suberanista ezinezkoa dela ez badu langileriak bultzatzen, eta horretarako ikusi behar du prozesuak etekinak ekarriko dizkiola. Hori lortzeko eredu sozial aurrerakoia landu behar da, abertzalea denak eta ez denak ikusi dezan subiranotasuna positiboa dela. Hori da Kongresurako txostenean dioguna: subiranotasuna ez doala inoren aurka. Ideia hori langilerian txertatu behar dugu.

Maiatzaren 21ean jauzi handia egin zen eta desilusionatutako zenbait sektorerengan ilusioa sortu zen. Baina, ia urtebete pasatu denean, ikusten dugu greba horren jarraipena sektorialki, enpresetan eta globalki, konfederalki, ez dela behar bezala landu. Ez da norbaiti kritika egiteagatik, gu ere autokritikoak gara geure buruarekin. Hausnarketa horren atzean ez dago pazientzia eza edo iraunkortasun eza, hori gauza objetiboa da.

LABen burokratizazioa ez da existitzen. Sindikatu honetan daudenak militanteak dira, bai liberatuak eta baita liberatuak ez direnak ere. Gu ez gaude LABen kontraprestazio bat jasotzeagatik, lan militante bat egiteagatik baino. Batzuetan planteatu da sindikatuak oso korporatibistak direla, baina 35 orduko grebaren planteamentua ez da egiten lana dutenentzat, kalean daudenentzat baizik; eta soldata sozialaren aldeko apustua egitean ez dugu egiten bizimodu zehatz bat dutenentzat, egoera txar batean daudenentzat baino. Ezkerreko esparru batzuetatik era errazegian sortu ohi dira horrelako topikoak. Baina aztertu behar da ezkertiarron egoera, munduan zehar kapitalismoa eta neolibelarismoarekin zer gertatzen ari den eta kritikak modu eraikitzailean egin.

Guk egin beharrekoa euskal sozialismoa da. Erreferenteek ez dute balio gure errealitaterako. Onak dira teoria eta praktika mailan zer gertatu den ikusteko, baina guk euskal sozialismoa landu behar dugu. Kongresu honetan gure oinarriak garatu nahi izan ditugu: izaera independentista, adibidez. Independentzia faktore positiboa izango baita aldaketa sozialerako, eredu sozial alternatibo baterako, klase elkartasuna lantzeko. Abertzaleok, nazionalismo tradizionalak hala esan digulako, beti lotu dugu independentzia lurraldea, kultura eta euskararekin. Independentzia, ordea, aldaketa sozialerako aktiboa ere bada. Egia da ezkertiarren esparruan egoera kritikoan gaudela, baina neoliberalismoaren aurkako borroka hor dago, badaude alternatiba eta teoria nahiko apurka euskal sozialismoaren eredu propioa sortzeko.

Lau puntu azpimarratu behar dira zentzu honetan: bat, abertzale guztiok, eta ezker abertzaleak ere bai, azken urteetan izan ez dugun estrategia nazional bat sortu behar dugu, gure herria anitza da, baina estrategia nazionala ezin dugu hiru zatitan landu: baskongadetan, Iparraldean eta Nafarroan. Bi, Iparraldeko instituzio ezaren eta Hegoaldeko marko agortuaren aurrean, proposamen zehatzak jarri behar dira mahai gainean. Hiru, gu klase sindikatua gara, hala ere, ezinbestekoa da elkarlan interklasista eta sektoreen arteko elkarlana bultzatzea. Eta lau, sindikatuok lan itzela dugu subiranotasun prozesua egituratzen, eta langileen gehiengoak prozesu horri eman behar dion babesa lortzen