Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko maiatzaren 05an
BESTE BALOI BAT LAPIKORA
Kirol gehiegi ematen duela leporatzen zaio ETB-1i. Pilota ia egunero eta futbola ere, ostiralean izan ezik. Ez zaie arrazoirik falta hori uste dutenei. Ez baita gaikako kate bat, orokorra eta euskarazko bakarra baizik. Asteburuan kirolak egundoko pisua du, larunbat nahiz igandean, eta astean zehar, programazioan kirol emankizun askotxo sartu izan dute ETB-1ean, gaueko programazioa («Gaur egun», «Bertatik bertara», «Goenkale» eta «Sorginen laratza») aztoratzeraino; futbola, pilota edo saskibaloia dela. Horretaz jabetuta, neurri hau hartu du ETBko zuzendaritzak. Bestetik, irizpide ekonomikoa erabili dute kirola bigarren katean ematen hasteko, futbolarekin egiten den inbertsioa errentagarria izan dadin, bai audientzia, bai publizitateari dagokienez.
«Sakonean aztertu eta gero hartu da erabaki hau, momentuz Errege Kopako sei partidak izango dira. Bestelako zurrumurruak etxeko sukaldekoak dira»
azaltzen digu Mikel Olazabal ETBko kiroletako buruak. Goi mailako futbola, pilota, txirrindularitza ETB-1ean ematen jarraituko dute.
«Telebistan konpetentziari erreparatzen diozu, oso bitarteko aldakorra delako. Gu lehiakorrak izaten saiatzen gara, gure buruari muzin egin gabe baina, hau da, badakigu ETB-1ek duen eta izango duen garrantzia euskararen normalkuntzan»
.
Uneotan, bi esklusiba nagusi ditu ETBk: futbol ligakoa eta Errege Kopako aipatu 6 kanporaketa. Pilotan berriz, urtean ehun partidatik gora ari da ematen, bi jaialdi, estelarrak, bigarren mailakoak, zesta, erremontea, eta abar. Saskibaloian, ACBko esklusiba Canal + eta Sportmania-k dutela, TAUren ligako 10 bat partida eman ditzakete. Saporta kopan, aukera handiagoa izanda ere, TAUkoek oso zail dute kanporaketan aurrera egiteko.
Uneotan, bi esklusiba nagusi ditu ETBk: futbol ligakoa eta Errege Kopako aipatu 6 kanporaketa. Pilotan berriz, urtean ehun partidatik gora ari da ematen, bi jaialdi, estelarrak, bigarren mailakoak, zesta, erremontea, eta abar. Saskibaloian, ACBko esklusiba Canal + eta Sportmania-k dutela, TAUren ligako 10 bat partida eman ditzakete. Saporta kopan, aukera handiagoa izanda ere, TAUkoek oso zail dute kanporaketan aurrera egiteko.
«Programazio irizpideak beraz, ezin dira epe erdira edo luzera egin, emaitzen arabera baino».
GUERREROREN USAINA
. Inork ezin dezake uka ETBk egin duen ekarpena euskara bultzatzen.
«1983tik hona, harrokeria litzateke sekulako lana egin dugula esatea. Guk behintzat, oso gustura bete dugu kirol esklusibak euskaraz burutzearen erronka»
. Horri lotua, tiradizoko film baten haria jarraitzeko ikusleak gutxieneko maila behar duen bitartean, kirola bezalako produktu esklusiboak euskaraz emanez gero, ez da beharrezkoa, narrazioa irudiaren osagarria baita.
«Orain erraza da, baina garai batean buruhauste franko izan genituen euskara kirolaren hizkuntza teknikora egokitzeko. Kazetariez gain, kirolari izandakoak ere trebatu dira. Nire irudipena agian ez dator bat Euskaltzaindiako kideek dutenarekin, baina tira, jendeari dagokio gure ekarpena ona, halamoduzkoa edo erdipurdikoa izan den esatea. Guk bitartean, hobetu nahian segituko dugu»
.
Kirol emanaldien egituran, nolabait esateko, kazetari bat egoten da narrazioaz arduratuta, bigarren bat elkarrizketak eta egiteko, eta aditu bat, kirolari ohia izaten dena (Genar Andrinua eta Juanan Larrañaga futbolean). Orobat, 1 Formulako emanaldietan, estudioan dauden bizpahiru adituek jasotzen diren irudien gaineko beren iritzia ematen dute. Txirrindularitzan ere, proba luzeak direnean, Euskal Herriko Itzulia edo Euskal Bizikletan kasu, solasaldi antzekoa izaten da.
Kirol emanaldien egituran, nolabait esateko, kazetari bat egoten da narrazioaz arduratuta, bigarren bat elkarrizketak eta egiteko, eta aditu bat, kirolari ohia izaten dena (Genar Andrinua eta Juanan Larrañaga futbolean). Orobat, 1 Formulako emanaldietan, estudioan dauden bizpahiru adituek jasotzen diren irudien gaineko beren iritzia ematen dute. Txirrindularitzan ere, proba luzeak direnean, Euskal Herriko Itzulia edo Euskal Bizikletan kasu, solasaldi antzekoa izaten da.
«Emankizunetan euskara jasoa erabiltzeari garrantzia ematen diogu. Guretzat, euskaraz txukun samar moldatzea kirol jakin horretan aditua izatea bezain pisuzkoa da-eta»
. «
Adituak ezaguna eta erakargarria izan behar du, gainera. Aukerak hortaz, askoz murritzagoak dira»
diosku Olazabalek.
«Hori guztia lapikora bota eta gero dena ongi ateratzea ez da erraza, are gutxiago jakinda zuzenean aritzen direla. Eta ez pentsa, balizko aditu dexente baztertu dugu euren euskara maila nahikoa ez zelako. Nire ustez, gure oraingo adituek ezaugarri horiek bete ez ezik, ikuskizunari ere ekarpen bat egiten diote, euskaldungaiek erraz jarraitzeko moduan»
.
Gure ingurumarian zoritxarrez, kirolean ere gaztelera dugu jaun eta jabe. Ezin ahantzi hainbat tokitan, tabernak nahiz etxe partikularretan, ETB-1eko irudia atxiki arren, jendeak bolumena jaitsita eta gaztelerazko irratia piztuta ikusten dituela partidak. Horrek noski, egundoko eragina du euskaraz erdal maileguak erabiltzerakoan. Hartara, erdarakadak maiz entzuten dira, hala nola, «beste gol bat igo da markagailura», «korner berri bat», edota «Guerrerok usaina dauka area barruan».
Gure ingurumarian zoritxarrez, kirolean ere gaztelera dugu jaun eta jabe. Ezin ahantzi hainbat tokitan, tabernak nahiz etxe partikularretan, ETB-1eko irudia atxiki arren, jendeak bolumena jaitsita eta gaztelerazko irratia piztuta ikusten dituela partidak. Horrek noski, egundoko eragina du euskaraz erdal maileguak erabiltzerakoan. Hartara, erdarakadak maiz entzuten dira, hala nola, «beste gol bat igo da markagailura», «korner berri bat», edota «Guerrerok usaina dauka area barruan».
«Gu saiatzen gara ahal den erdarakada gehien baztertzen; horretarako ETBko euskara sailekoak ditugu lagun, okerrak zuzendu eta esamolde berriak proposa diezazkiguten»
gehitzen du Olazabalek.
ERRUSIAR ESATARI XELEBREA.
Estatu mailako irratietan, estilo sutsua nagusitu da, Argentina edo Brasilgo esatarien etorriak kutsatua. Telebistan aldiz, ezberdina da. Telebistak berak markatzen du emisiorako estiloa eta, irratiak ez bezala, ez du hainbeste deskribatzen, ardatz nagusia irudia eta bertako giro soinua direlako.
«Narrazioaz arduratzen den kazetariak bera osagarri bat dela pentsatu behar du, nahiz eta saskibaloia edo futbolak atletismoak baino gehiago laguntzen duten tonu bizi batean jarduteko. Futbolean adibidez, plano orokor batean, baloia nork daraman esan behar du; ez ordea ezker edo eskuin hegaletik sartzen ari den, hori bistakoa da-eta»
.
Estiloaren kontua bestalde, aldatuz doa kultura batetik bestera. Mikel Olazabalek oso gogoan du Realak Minsk-eko Dinamoren kontra zuen norgehiagoka bat.
Estiloaren kontua bestalde, aldatuz doa kultura batetik bestera. Mikel Olazabalek oso gogoan du Realak Minsk-eko Dinamoren kontra zuen norgehiagoka bat.
«Errusiar esatari bat ezagutu eta seko harrituta utzi ninduen. Bera hona etorri zen partida Bielorrusiarako zuzenean ematera, eta guk lagundu genion, eroso sentitu zedin. `Txuleta' moduko batzuk eta guzti egin nizkion. Emanaldia hasia zela, konturatu nintzen ez zuela fitsik ere esaten. Isilune luzeen ondoren, tarteka bi hitz botatzen zituen, eta hori zen dena. Korner bat zegoenean ere juxtu-juxtu esaten zuen. Hamaika ikusteko jaioak gara! Nik ondoezik edo bihotzekoak emanda zegoela uste nuen. Zurbil-zurbil zegoen, gainera. Kezkatuta, ea zerbait gertatzen zitzaion galdegin nion eta berak ezetz, lasai egoteko; hori, errusiar estiloa zela. Lasaitu ederra hartu nuen. Gero, Argentinara zoaz, eta sekulako hitzjarioa dutela ikusten duzu, eta gola denean, zer esanik ez, ordu erdiko oihua. Gu berriz, erdibidean gaudela esango nuke»
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Beranduegi
|
ARGIA
#2
Xabier Letona Biteri
#4
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#5
Jon Hidalgo Gereñu
#6
Bilbo Hiria Irratia
Azkenak
2024-05-06
Nagore Zaldua
Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle
Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]
2024-05-06
Jakoba Errekondo
Intsusa lore edariak
Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.
2024-05-06
Garazi Zabaleta
Erlauntzako airea arnastearen onurak
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
2024-05-05
Jenofa Berhokoirigoin
Adimen artifizialaren esku utzi du palestinarren hilketa Israelek
Titularra irakurri eta baten batek pentsatuko du esajerazio bat dela, neurriz kanpoko orokortze bat egin duela kazetariak. Israelgo informazio zerbitzuetako sei langile ohien lekukotasunetan oinarrituriko 'Lavender': The AI machine directing Israel's bombing spree in... [+]
Eguneraketa berriak daude