ITZULITAKOA IRAKURTZEN AL DA?

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Ezezkoa da goian egindako galdera guztien erantzuna. Klasikoak gutxi irakurtzen dira euskaraz, publikoak itzulpenak maila kaskarra duteneko aurreiritzia du eta hori, sarritan, emaitzak behar bezala ezagutzen ez dituelako gertatzen da.
Ederki azaldu zuen euskarazko itzulpenen gutxiespena Anjel Lertxundik, duela hilabete batzuk, «El Correo» egunkarian. «Betiko teman, tamalez» titulu esanguratsua ipini zion Lertxundik artikuluari. «

Orijinala freskoagoa omen, eta itzulpenak gutxiesten dira. Itzulpena oso ahaide pobrea da gurean, sona gutxiko gertakizun guztiz marjinala
».
«

Itzulpengintza literarioa da, ordea –
jarraitzen du idazleak–

euskalgintzak Arantzazuko biltzar nagusi hartatik ezagutu duen albisterik garrantzitsuena: lexikoari eta forma lexikalizatuei dagokionez, esparru pentsa ezinetara heldu gara itzulpengintzari esker; itzulpengintzak egiantzaren galbahean iragazi eta sinesarritasunaren arragoan goritu ditu hainbat erabilera, usadio, hitz, hizkuntza batek dituen hots eta ahots desberdin, sorkuntza-lan orijinalak inoiz esan eta ozendu ezingo dituenak...
».
Artikuluaren amaieran dionez «

lan hori guztia ez du oraindik euskal gizarteak –irakaskuntzaren sistemak, besteak beste– aintzakotzat hartu
».
Juan Garziaren iritziz «

funtsik gabeko aurreiritziekin jokatzen du irakurleak
». Klasikoen euskarazko bertsioak kaskarrak direla pentsatzen du oraindik hainbatek. Baina horretan jardun dutenak bat datoz azken 15 urteetan buruturiko aurrerapenak aipatzean. Euskarazko itzulpenak ez dio zertan inbidiarik izan beste edozein hizkuntzatan egindakoari. «Zertarako irakurriko dut euskarazkoa, `orijinala' irakur badezaket?» dio askok. Eta `orijinala' esatean gaztelerazko edo frantsesezko itzulpenaz ari da, sarritan.
Egia da, oraindik ere euskaldunen zati handi bati zail egiten zaiola euskaraz irakurtzea eta, hortaz, erdarako itzulpen bat hobetsiko duela. Hala ere, ez dirudi euskaraz irakurtzeko erraztasuna beharko luketenak ere –hezkuntza euskaraz izan dutenek–, klasikoak euskaraz irakurtzeko joera handirik dutenik. Anjel Lertxundik artikuluan botatakoa –irakaskuntza sistemak literatura itzulpengintzan egindakoa aintzakotzat hartu ez duela, alegia– berretsi digu Juan Garziak eta, sarritan, errua irakasleek berek dutela esan. Orokorrean ez omen dute interesik azaltzen ikasleen artean lan hauek zabaltzeko eta izan, badira ikasleentzako egokiak diren itzulpenak –Stevenson-en «Altxor uhartea» edo Mark Twain-en «Huckelberry Finn-en abenturak» kasu–.


MARKETING FALTAN.

Itzulpenak baloratzeko, horiek ezagutu egin behar ditu lehenik irakurleak. Eta irakurlearengana hurbiltzeko orduan, marketing on batek bidea erraztuko luke, seguruenik. Baina horretan hankamotz ibili omen da Literatura Unibertsala bilduma hainbat itzultzaileren aburuz. «

Liburudendetara gerturatu naizenean nire itzulpena ez dut inoiz ikusi
» zioen Aintzane Ibarzabalek «Robinson Crusoe»ren euskarazko bertsioa argitaratu berritan. Liburuak argitaratzeko lana ongi bete omen du Ibaizabal argitaletxeak; marketing eta hedapen kontutan, ordea, hainbat gabezia geratu da agerian. Bildumaren hasierako diseinua aldatzeko eskakizuna itzultzaileek beraiek egin zuten eta hiru urte itxaron behar izan zuten Antton Olariagaren diseinua –egun ezagutzen duguna– itzulpenen azalean ikusteko. Argitalpen berrien aurkezpenik ere ez zen egiten eta berriro ere itzultzaileak izan ziren behar horren berri eman zutenak. Azken finean, klasiko euskaratuek komunikabideetan eta liburudendetako erakusleihoetan ez dute behar bezalako oihartzunik izan.
Orain arte, bederen. Izan ere, bildumako azkenekotako titulu batek, Jon Alonsok itzulitako «Lisboako Setioaren Historia», hain zuzen, bultzada handia jaso zuen Jose Saramago liburuaren egile eta Nobel saria Bilbora hurbildu zenean. Itzulpen hauek irakurlearengana hurbiltzeko eta irakurleak itzulpenak baloratzen hasteko balio dezala


Azkenak
Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen “autogobernua” aldarrikatu dute berrehundik gora alkatek eta udal ordezkarik

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


“Txosnetako beto politikoaren aurkako” kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-24 | Estitxu Eizagirre
Beste itzalaldi bat saihesteko eta negozio elektrikoa berpizteko dekretuari ezezkoa eman dio Espainiako Kongresuak

7/2025 Errege Lege-Dekretua ekainaren 24an onartu zuen Espainiako Ministroen Kontseiluak baina atzera bota du Diputatuen Kongresuak, uztailaren 22an.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


Eguneraketa berriak daude