Ezezkoa da goian egindako galdera guztien erantzuna. Klasikoak gutxi irakurtzen dira euskaraz, publikoak itzulpenak maila kaskarra duteneko aurreiritzia du eta hori, sarritan, emaitzak behar bezala ezagutzen ez dituelako gertatzen da.
Ederki azaldu zuen euskarazko itzulpenen gutxiespena Anjel Lertxundik, duela hilabete batzuk, «El Correo» egunkarian. «Betiko teman, tamalez» titulu esanguratsua ipini zion Lertxundik artikuluari. «

».
«

jarraitzen du idazleak–

».
Artikuluaren amaieran dionez «

».
Juan Garziaren iritziz «

». Klasikoen euskarazko bertsioak kaskarrak direla pentsatzen du oraindik hainbatek. Baina horretan jardun dutenak bat datoz azken 15 urteetan buruturiko aurrerapenak aipatzean. Euskarazko itzulpenak ez dio zertan inbidiarik izan beste edozein hizkuntzatan egindakoari. «Zertarako irakurriko dut euskarazkoa, `orijinala' irakur badezaket?» dio askok. Eta `orijinala' esatean gaztelerazko edo frantsesezko itzulpenaz ari da, sarritan.
Egia da, oraindik ere euskaldunen zati handi bati zail egiten zaiola euskaraz irakurtzea eta, hortaz, erdarako itzulpen bat hobetsiko duela. Hala ere, ez dirudi euskaraz irakurtzeko erraztasuna beharko luketenak ere –hezkuntza euskaraz izan dutenek–, klasikoak euskaraz irakurtzeko joera handirik dutenik. Anjel Lertxundik artikuluan botatakoa –irakaskuntza sistemak literatura itzulpengintzan egindakoa aintzakotzat hartu ez duela, alegia– berretsi digu Juan Garziak eta, sarritan, errua irakasleek berek dutela esan. Orokorrean ez omen dute interesik azaltzen ikasleen artean lan hauek zabaltzeko eta izan, badira ikasleentzako egokiak diren itzulpenak –Stevenson-en «Altxor uhartea» edo Mark Twain-en «Huckelberry Finn-en abenturak» kasu–.

Itzulpenak baloratzeko, horiek ezagutu egin behar ditu lehenik irakurleak. Eta irakurlearengana hurbiltzeko orduan, marketing on batek bidea erraztuko luke, seguruenik. Baina horretan hankamotz ibili omen da Literatura Unibertsala bilduma hainbat itzultzaileren aburuz. «

» zioen Aintzane Ibarzabalek «Robinson Crusoe»ren euskarazko bertsioa argitaratu berritan. Liburuak argitaratzeko lana ongi bete omen du Ibaizabal argitaletxeak; marketing eta hedapen kontutan, ordea, hainbat gabezia geratu da agerian. Bildumaren hasierako diseinua aldatzeko eskakizuna itzultzaileek beraiek egin zuten eta hiru urte itxaron behar izan zuten Antton Olariagaren diseinua –egun ezagutzen duguna– itzulpenen azalean ikusteko. Argitalpen berrien aurkezpenik ere ez zen egiten eta berriro ere itzultzaileak izan ziren behar horren berri eman zutenak. Azken finean, klasiko euskaratuek komunikabideetan eta liburudendetako erakusleihoetan ez dute behar bezalako oihartzunik izan.
Orain arte, bederen. Izan ere, bildumako azkenekotako titulu batek, Jon Alonsok itzulitako «Lisboako Setioaren Historia», hain zuzen, bultzada handia jaso zuen Jose Saramago liburuaren egile eta Nobel saria Bilbora hurbildu zenean. Itzulpen hauek irakurlearengana hurbiltzeko eta irakurleak itzulpenak baloratzen hasteko balio dezala