NERABEEK GAZTELERAREN MAKULUA ERABIL EZ DEZATEN
- sortzen hasi dira zenbait ikastetxetan. Orain arte egindako lanari jarraipena emanez, nerabeek euskararen aldeko hautua egin dezaten lortu nahi da egitasmo hauekin.
Proiektu hauek eskolatik, aisialdiko taldeetatik, euskara elkarteetatik, kirol elkarteetatik eta beste hainbat gunetatik bultzatzeari ekin diote. Ordizia eta Tolosan, esaterako, ikastolatik hasi dira.
Bi ikastola hauetan «Euskaraz Bizi» proiektua erroturik dago. Haur eta Lehen Hezkuntzan euskararen erabilera sustatzeko estrategiak era sistematikoan aplikatzen dira eta emaitzak ere ikusten dira. Baina arduradunek garbi ikusten dute lan horrek jarraipena behar duela DBHn eta DBHOn. Horregatik ekin diote lanari eta Ikasleen Euskara Elkartea sortu dute eskolan bertan. Elkartearen helburuak bi dira, nagusiki. Lehenengoa euskararen erabilpena sustatzea eta indartzea bere normaltasuna bermatzeko bai eskola barruan eta bai herrian. Eta bigarrena bai ikasle arteko, bai irakasle-ikasle arteko harremanak hobetzea giro baikor bat sortuz eta ikastolaren eraikuntzan eta hobekuntzan protagonismoa hartuz.
Elkarte honetako protagonistak ikasleak dira, eta hori behin baino gehiagotan azpimarratu digute arduradunek. «
Elkarteak beste edozein elkartek bezala funtzionatzen du, hau da, bazkideak, batzar orokorra, talde eragilea, partaideak eta abar daude. Baina protagonistak ikasleak dira»,
«Gustuko dituzten ekintzak euskararen inguruan egin ditzaten lortu nahi dugu»,
Ekintzak arlo akademikoan edo ez akademikoan oinarritutakoak izan daitezke. Nahi duen orok parte har dezake ekintza hauetan, eta horrez gain, Elkarteko bazkide izateko aukera dute. Bazkidetza honek protagonismoa ematen die eta konpromiso batera lotzen ditu. Izan ere, bazkide izateak euskararen dekalogoa onartzea dakar, euskararen eta norberaren arteko akordioa sinatzea, alegia (hurrengo orrialdean dagoen akordioa, hain zuzen ere).
Elkartearen funtzionamendua ahalbidetzeko beharrezkoa da ongi antolatzea eta hori posible izateko ikastetxeak biltzeko lekua eta denbora eman behar die ikasleei.
Era berean, maila eta adin hauetan hausnarketak orain arte izan ez duen lekua hartu behar du eskolan. Hausnarketa hau eskola-orduen barnean ahalbidetu behar da eta informazioan oinarritu behar du.
Beraz, ikastetxeak gazteen interes eta beharrei erantzun behar die. Horretarako, eskolak aldatu egin behar du. Orain arte akademizismo hutsa soilik landu izan da, baina eskola euskararen erreferentzia izan dadin, euskara bultzatzeko eragile indartsu bihur dadin eta euskaraz hitz egiteko topagunea izan dadin, arlo akademikoetaz gain zerbait eskaini behar du. Nerabeei interesatzen zaizkien ekintzak eskaini behar ditu nerabeen protagonismo eta parte hartze zuzenaren beharra ahaztu gabe. Finean, eskolak nerabea erakarri behar du.
«Hau egin behar dutela esaten baldin badiegu, ez dutela egin nahi erantzuten dute. Protagonismoa eta erabakitzeko ahalmena nahi dituzte. Hori da momentu edo adin honetan nagusitzen den joera».
Haurtzarotik nerabezarorako salto horretan hainbat gauza aldatzen dira, beraz, eta hizkuntzaren alorrean ere bai. Hizkuntzaren hautaketarekin zerikusia duten nerabeen ezaugarri berriak agertu ohi dira. Alde batetik, helduen protagonismoa eta eragina ahultzen hasten da, nola etxekoena hala eskolakoena. Bestetik, gazte nagusiagoengana eta komunikabideek eredutzat hedatzen dituzten modetara (hizkuntzan, musikan...) zuzenduko da nerabeen begirada, eta hauenganako imitazio indarra areagotu egingo da. Halaber, bere garapen pertsonalaren eskariz eta bultzadaz, lehen ardatz gisa zuen inguruaren mugak hautsiz, gizartera joko du. Eskolaren kasuan, gure euskal eskola gehienak hizkuntz gatazka gordineko guneetan daudenez, gizarteratzeak erdalduntzeari ateak irekiko dizkio. Azkenik, DBHko lehen zikloko ikasleak, jadanik aldaketaren hastapenetan, DBHko eta DBHOko helduei begira jarriko dira. Hortaz, ikasle helduak besteen eredu bilakatuko dira.
Egoera honetan, nerabe bakoitzak bere hizkuntz erabileraren hautaketa egiten du: batzuk erdararen aldekoa, beste batzuk, berriz, euskararen aldekoa. Antton Amondarain Ordiziako Jakintza ikastolako arduradunak dio X. Erizek esaten duela hautaketa eta erabilera, besteak beste, hiru irizpideren arabera egiten dela: irizpide soziologikoa, irizpide psikosoziala eta irizpide antropologikoa.
«Hauez gain, DBHn eta DBHOn automatismoa edo ohitura ere kontuan hartzen ditugu guk»,
Irizpide soziologikoan barruti fisikoak, geografikoak, gizarte taldeak... hartzen dira kontuan. Hau da, eremu edo gizatalde batzuk hizkuntza jakin bati eta beste batzuk beste bati lotuak egoten dira. Eskolan ere gelako esparrua, pasiluak, jolastokiak, futbola, pilota, ikasturte bereko taldeak, neskak eta mutilak... daude eta esparru horiek euskararen aldeko mikroespazio bilakatzea da helburua.
Irizpide psikosozialean norbanakoaren motibazioak eta gizartearekiko duen elkarrekintzak egiten dute topo. Kasu honetan hiru faktore aztertzen dira: hiztunaren gaitasuna hizkuntza batean nahiz bestean egiteko, talde sozialak berarengandik espero duen hizkuntza eta solaskidearen hizkuntza.
Irizpide antropologikoari dagokionez, hizkuntz baloreak eta komunitate-partaide sentimenduak daude. Gizarte batean hizkuntz baloreek duten garrantzia handia da. Horregatik, euskal komunitate baten baloreen erdigunean euskalduntasuna jarri behar da.
Azkenik, hiztunaren automatismoak eta ohitura daude. Gaztarora heltzerako, gazteak euskara erabiltzeko ohitura inkontzientea lortua behar du, eta gaztaroko erronka inkontziente den hori kontziente bihurtzea da.
«Gaztelaniaz funtzionatzen duten esparruetan euskaraz bizi nahi badu nerabeak, bere aukerak kontzientea izan behar du. Beraz, geldiune bat egin eta euskararen aldeko apustua egin behar du»,
«eta horretarako motibazioa bultzatu behar da».
Hasteko, zuzendaritzaren gidaritza behar dela diote.
«Zuzendaritza da eskolako dinamikaren ardatza. Berari dagokio nola Hezkuntza Plangintza hala Hizkuntz Plangintzaren garapena ziurtatzea, irakasleak kohesionatzea eta bultzatzea».
Honekin batera, irakasleek euskaldun sutsu izan behar dutela argi dute.
«Irakasleriak inoiz ez badu izan behar euskararen alorrean aseptikoa eta hotza, aro honetan are eta gutxiago. Ikasle hauen egoera eta mundua ezagutu behar ditugu eta gure jarduerak berauetara egokitu. Edozein inposaketa mota alde batera utziz gure proposamenak euren barne interesa ukitzea lortu behar dugu, hitz batean esanda, interesatzea. Erabileraren eta kalitatearen erronka barnean eraman behar ditugu. Ikasleentzat eredugarri eta imitagarri gara neurri batean, eta uneoro eta intentsiboki euskararen aldeko erreferente izan behar dugu».
«Honen haritik, ideia bat landu behar dugu beraiengana zuzentzen garen pertsona heldu guztiok: haur txikiagoen eredu direla. Beraien ekimenak badu zerikusia haur gazteagoen euskalduntzean, bai eskolan eta bai herri mailan.»
Eskolaz kanpoko euskararen aldeko taldeekin elkarlana bultzatzea ere garrantzitsua da. Nerabea gizarteratu den unean, bidezko eta eraginkorra da ildo beretik doazen indar guztiez baliatzea. Ahalegin honetan udal euskara teknikariekin eta euskararen aldeko taldeekin lan egin behar du eskolak.
Bitartekari hauek guztiek (zuzendaritzak, irakasleek eta herriko taldeek) bi eginkizun nagusi dituzte. Alde batetik, hizkuntz egoeraren diagnosia egitea, baina denen artean, ikasle helduak ere partaide izanik. Bestetik, hizkuntz egoera normalizatzeko plangintza egin behar da. Hau ere denen artean jarriko da martxan
Nire inguruko kultura eta hizkuntza guztietara zabalik banago ere, Euskal Herriko kultura eta Hizkuntza maiteko ditut.
«Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek erabiltzen ez dutelako baizik».
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]