Gazte euskaldunen lagunarteko hizkera hemen eta orain. Zenbait ezaugarriren deskripzio kuantitatibo eta kualitatiboa». Izenburu potolo honen azpian Imanol Esnaolak, lan talde baten laguntzaz, gazte euskaldunen hizkera aztertzeko egin duen ikerketa baten emaitza dago. Ikerketa berezi honen helburua lagunarteko gazte euskaldunen hizkera aztertu eta gazte kutsua ematen dioten elementuen jatorria eta berezitasunak aztertzea izan da.
Imanol Esnaolak lanaren aintzinsolasean dioenez, «

».
Orain arte egin diren ikerketen artean ez da halakorik ezagutzen, ez helburuari dagokionez eta ez metodologiari begiratzen badiogu ere. Hala ere bada hizkuntz ukipena aztertzea helburu dutelako azterketa honekin antzekotasunik duen ikerketarik, hala nola M. J. Azurmendik eta L. Erriondo, X. Isasi eta F. Rodrigezek egindakoak. Beraz, ikerketa hauek zenbait gauzatan lagungarri izan diren arren, azterketaren diseinua egiterakoan, gehiena Esnaolak sortu behar izan du.

Azterketarako datuak bildu ahal izateko metodologia berezi bat erabili du. Lehenengo pausoa Hego Euskal Herriko egoera soziolinguistiko ezberdinak kontuan hartuz, bakoitzeko herri bat hautatzea izan zen, bertan grabaketa egiteko. Ipar Euskal Herrian grabaketarik egin zen arren, azterketa egiterakoan ez dira kontuan hartu, ikerketaren homogeneotasuna hautsiko lukeelako.
Beraz, egoera soziolinguistikoaren arabera bost gune zedarritu dira. Euskarak presentzia sozial handia duen eremu industriala, batetik. Eremu honetan Arrasate aukeratu zen grabaketa egiteko. Bigarrena, euskarak presentzia eskasa duen eremu industriala: Galdakao izan zen herri hautatua. Euskarak presentzia sozial handia duen nekazal giroko eremua izan zen hirugarrena: Segura eta Diman egin ziren grabaketak. Euskarak presentzia sozial eskasa duen eremua aztertzeko Altsasu aukeratu zen. Eta azkenik, euskaldunak isolaturik bizi diren bi eremu hautatu ziren: Portugalete eta Lizarra.
Herriak hautatu ondoren, herri guztietako taldeek antzeko ezaugarriak izan zitzaten, hauek zehaztu ziren. Soziolinguistikoki 16 eta 24 urte bitarteko adin multzoa zehazten da gazteena bezala. Ikerketarako ordea, adin talde honetan sartzen direnen artean gazteenak hartu nahi izan ziren, taldeetako kideen arteko ezaugarriak ahalik eta berdintsuenak izan zitezen.
Solaskide kopuruari dagokionez ere, muga jarri du Imanol Esnaolak, talde bakoitzean gutxienez lau eta gehienez sei hiztun jarriz. 43 izan dira baldintza hauek bete eta grabaketa hauetan parte hartu duten gazteak.
Grabaketak egiteko erabili den modua berezi samarra izan da. Herri bakoitzeko kontaktu bat egin eta hau arduratu zen baldintza horiek betetzen zituen taldea osatzeaz. Lagunarteko hizkera aztertu nahi zenez, taldekideek elkarren artean ezagunak eta konfiantzazkoak izan behar zuten. Hauek bildu ondoren, ez zitzaien benetako asmoa esaten. Beraientzat Euskal Herriko gazteek zenbait gairen inguruan zuten iritzia aztertzen ari ziren soziologo talde bat zen. Gezur txiki honen helburua gazteek era natural batean hitz egitea zen, seguraski hizkuntza aztertzera zihoztela esanez lortuko ez zena. Ordu bete inguruko grabaketa egin ondoren aitortzen zen egia.

Grabaketa horietan bildutako materiala aztertu ondoren, gazteek lagunartean erabiltzen duten hizkerari buruzko zenbait ondorio atera dira.
Ondorio nagusiak zer pentsatua eman dezake, hizkera hauen elementuetako bat gazteleraren presentzia baita. Gazteen hizkerari gazte kutsua ematen dioten elementuak erdal jatorrikoak dira, kasu honetan gaztelerakoak. Ikerketaren emaitzak biltzen dituen liburuan esaten denez, honek badu bere arrazoia: egungo gazteek, hautatutako hizkuntzari baino gehiago, esan nahi denari erreparatzen diote, praktikotasuna bilatzen dute. Gazteek hizkuntz eredu formaletik, helduen eredutik aldentzeko eta talde nortasuna lortzeko hizkuntz eredu berezia behar dute. Eta nahi duten hori modu adierazgarri batez esateko jasotzen duten eredua gazteleraz eraikitakoa da, euskarak ez du beraientzat gaztelerak duen erreferentzialtasunik.
Eremu soziolinguistikoen artean ez da bereizketa handirik ondorioztatu. Herri euskaldunetan gaztelerarekiko menpekotasuna besteetan baino txikiagoa den arren, ezberditasunak ez dira handiak. Eremu soziolinguistikoak baino gehiago, hiztun bakoitzaren errealitatea da ezberdintasunak ezar ditzakeena.
Euskararen erabilpen funtzionala egiten duten gazteek, hau da, etxean edo kalean euskara erabiltzen dutenek, emaitza hobeak ematen dituzte orohar, goi ikasketak dituztenek edo euskarazko kultur ekoizpenaren kontsumitzaile direnek baino