EUSKALDUNTZEA GOGORRA DELA? HORTZAK ZORROZTU!

  • salbatzeko formula. Asisko Urmenetak ilustraturiko liburuan kontatzen duenez, nahikoa da RH- zurrutada bat, mingain erdaldunenak euskaraz zazpi aditz korapilatsuko esaldia jaurti dezan.

1999ko azaroaren 14an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Euskaldunberriek baserri-barnetegian bizi dituzten abentura eta kalenturak kontatu zituen Sagastizabalek «Kutsidazu bidea Ixabel» liburuan. Oraingoan, berriz, ikasle zein irakasle koitaduen burukominak sendatzeko botika aurkeztu du Pamiela argitaletxearen bidez. Idazleak barruan zeraman arantza atera du «Gerturik daukagu odola» liburuarekin: «

Klaseak eman ditut euskaltegian 14 urtez, eta behin baino gehiagotan pentsatzen nuen: kontxo, mokordo hauek ikasiko balute astebetean!
».


ODOLA, IDEIAREN ITURRI.

Tradizio nazionalisten usteak baieztatuz, liburuaren arabera odola da euskaldun egiten gaituena. Eta gerturik dukagu odola erdaldunei litroka emateko Euskal Herria euskaldundu dadin. Izan ere, istorioak frogatzen duenez, nahikoa da RH-ari trago bat jotzea, euskara ikasi ezinean dabilenaren trago txarra sendatzeko. «

Baserritar batekin ezkonduta nago, eta bat-batean otu zitzaidan baserritar baten odolean euskara egongo zela. `Horrek euskara odolean darama...' eta antzerakoak esaten ditugu. Hortik ondorioztatu nuen baserritar baten odola edanez gero, euskara ikasiko dela derrepente
». Baina odola edanda «kutsatzen» den euskara aisa ahazten da; horregatik, liburuak maiz trago egitea aholkatzen du. Hau dela eta, banpiro izateak asko errazten du etengabeko odol edatea eskatzen duen euskalduntze prozesua.
Liburuak euskararen inguruan idatzi den literatur eta mito andana –hala nola zeruko hizkuntza biraorik gabea dela– eta euskaldunei atxekitzen dizkiegun esterotipoak –baserritar basapiztia, mendizalea...– astintzen ditu, gure subkonszientean oraindik duten zama ideologikoa hankaz gora jarriz.


BASERRIKO LEIHOARI HARRIKA.

Egilearen ikuspuntua ezin subjektiboagoa da. Eta liburua probokazio bat, funtsean, autorearen diagnostikoaren arabera baserriko leihoaren sindromeak jota daudenekiko. Patologia honen sintomarik agerikoena da, izenak dioen bezala, baserriko leihotik Euskal Herrira begira jarri eta honen edertasunaz liluraturik munduarekiko beste leiho denak istea, eta beste kultura eta herriak ere baserriko leihotik ikustea. Baserriko lehioaren sindromea duena euskal munduan bizi da, baina ez du beste munduetara begiratu ere egin nahi. Ironiaz, begi kritikoz begiratzen du Sagastizabalek Euskal Herria, beti ere Euskal Herri barrutik. «

Beste batzuk zeharo beste aldera joan dira, eta nik ez dut urrundu nahi
». Etxe barruko norbaitek egindako kritika da, beraz. Sagastizabalek munduko pertsonarik asfaltikoenatzat du bere burua. Gaztetan ikasi zuen euskaraz jarduten, eta berak bizi ez duen euskararen ikuspuntu melodramatikoa karikaturizatu du. «

Euskal Herria exajeratuz beteta dago, eta liburu hau exajeratuen exajerazioa da
».
«Urtarrilean, San Sebastian egunaren aldera probatzen da sagardo berria, handikiro probatu ere, Euskal Herriko berdetasun bukoliko paregabean muino apal bateko gailur zapaleko sagardotegi jatorren batean». Liburuko ahapaldi honek esaten du bere estilo eta ironia tonuari buruzko dena. «

Bakarren batek pentsatzen badu hau serio idatzita dagoela, nik horrela idazten ditudala esaldiak, pertsona horrek ez du hostiarik ulertu!
».
Baserriko leihoari jaurtitako hitzezko harriek begiren bat jo dezakete, edo aitzitik, begi txarrez jo dezake sindromedunak liburua. Ordea, Sagastizabal oso zihur agertzen da bere lanarekin «

Batetik, gustatuko litzaidake bakarren bat honegatik haserretzea, eta bestaldetik pentsatu nahi dut gure herria normalizatzen ari delako jendea behar bezain naturala izango dela horrelako gauzak normal hartzeko. Katxondeo honekin haserretzen dena nire ikuspuntutik oraindik normalizatu gabe dago
».


BARRUAK KANPORATZEN.

«

Batzuk diote kontatzen dugun guztia barruan dagoela, ez dugula ezer asmatzen, asmatu behar den bakarra nola kanpora ateratzea dela
». Liburua bada egilearen erradiografia, Sagastizabalen erraietan elementu bitxiak azaltzen dizkigu: euskararen egoera anormala (edo normalizatu gabea) gaitzat duten liburuak eskuetan, ohituago gaude negar egiten; istorio honek berriz, algarazko malkoak isuriarazten dizkigu. Umorezko ikuspegi hau ordea, serioena bezain kritikoa eta agian zorrotzagoa ere bada, eta algararen bidetik ihes egin arren, hankak lurrean ditu idazleak: «

Nire ikuspuntutik mundua oso trajikoa da, horregatik ez dut sartu nahi trajediarik nire liburuetan. Nire bizitzako une beltzenetan ere txisteak egin izan ditut
».
Hitz jokoak, plajiatu edo trukatutako esaera zaharrak, asmaturiko izen eta hitz iradokitzaileak, testuan kamuflatuta infiltratutako bertso zaharrak... Ideia, fantasia eta irudimena dario liburuari. Liburua bera da jolasa. Erotismo eta sexuaren jolas beroa ere oso bereak ditu liburuak eta idazleak berak.
Testua adina erakargarri eta iradokitzaileak dira Asisko Urmenetak eginiko marrazkiak. Bi egileen ikuspuntu subjektibo eta komikoak uztartu dira lan honetan, Sagastizabalek esan bezala: «

Asisko Urmeneta jauna ganberrotasunean kide sentitzen dut, bere mundu estetikoa niretik oso gertu ikusten dut
».


LIBURUA FILMAREN SINONIMO.

Liburuak zine munduarekin harreman susmagarria du, Sagastizabal irakurtzen adina denbora pantaila aurrean egoten dela pentsatzera garamatzana. Eta autoreari berari film zein nobelak oso antzekoak egiten zaizkio. Filmetan kolorearekin eta kolore faltarekin bereizten dira mundu erreal eta irudimentsua, lehena eta oraina, ametsa eta esnaera. Ipuin honetan hizkuntza da eguneroko bizitzan kontrastean ditugun bi errealitateetarako zubi: pertsonaiek erderaz hitzegiten dute, baina euskodola edan ondoren euskarazko aditz «...zkiokeen»ez betetzen zaie ahoa. Kontakeraren erritmoa amerikar akzio filmetan adina frenetikoa da. Ohartzerako hurrengo eszena barregarrian aurkitzen du irakurleak bere burua.


TO BE CONTINUED...

Amaiera larroseko bukaera zalea da Sagastizabal. Liburua idazten hasi zenean hari nagusia zuen loturik eta zer bukaera eman zehaztu gabe zuen. Gauza bakarra zuen argi, Euskal Herria euskaldunduko zuela. Egilearen iritzirako amaiera ezin perfektu eta zoriontsuagoa du, irribarrea, ongi bukatu izanaren lasaitasunak baino, enpalagarritasunari egiten dion parodiak eragiten badigu ere. Sagastizabali Ixabelek

kutxi
zion idazteko tonu serioa eteten eta euskarazko irakurketa «Els joglars»en ikuskizun bihurtzen. Bere ondorengo euskara hiztegiak zoratu egin gintuen, eta orain

gerturik daukagu odola
barrez borbor egin dezan. Baina ez da hau bere azken jolasa izango. Herri osoa euskaldundurik euskararen arazoarekin bukatu duen honetan, beste lurralde eta bizimodu batera migratzea du buruan. Australiako aborigen nomadak ardatz dituen nobela itxuratua du, nola ez, bukaera zoriontsu eta guzti. Ordea, nobela idatzi nahi badu, eszedentzia hartuta horretara bakarrik jarri beharko du. Baina hori idazle denen beste kontu bat da... Bukaera beti zoriontsurik gabea


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


2025-07-17 | ARGIA
EH Bildu: “Ez da nahikoa salaketa, hizkuntza politika ausartak behar dira”

Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko". 


Eguneraketa berriak daude