Ibaiaren zurrumurruak trenaren hotsa estali zuen betirako

  • jariatzen ditu bere urak. Bazter dotore eta xarmaz beterikoak izanen ditugu ikusgai eta antzinako zeharbidehonetatik, garaiko denboraren kontzepzioari begi-keinua egiterik izango dugu. Bidasoa trenbidearen abiadura gailendu nahi izatea ez da arras zaila, kontuan badugu Elizondotik Irun arteko bidea egiteko hiru ordu baino gehiago behar zituela estreinako aldietan. Hala ere, landaretzak eta herriek erakusteko duten guztia kontuan izanik, patxadaz hartzeakmerezi du, topatuko dugun guztiaz gozatzeko.

1999ko urriaren 31n
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Gaurko ibilbidea arras ezaguna da hainbatentzat, batetik bere erraztasunagatik eta bestalde zeharkatzen dituen eremuen dotoreziagatik. Hala ere, oraindik bidea ezagutzen ez duen norbait bada, hona hemen proposamena. Ez izutu kilometro kopuruarekin, franko izan arren ez dute inolako eragozpenik. Eutsi bideari eta gogoan izan betiko gomendioa: gozatu paisaje eta ondarearekin.
Abiapuntua Doneztebetik ezarri badugu ere, norberak bere aburuz, erabaki lezake zein duen erosoagoa. Herri hau XVIII. mendera arte antzinako gune administratiboa izan zen, Sunbilla eta bertze herri batzuk independizatu ziren garaian. Ezkurra ibaia eta Bidasoa elkartzen diren tokia hautatu dugu txangoari aurre egiteko, autoak azken etxe inguruan aparkatu daitezkeelako. Ibilbidearen aurrenengo kilometroak porlan gainean dira, baina lokatza aurkitzeko aukera izanen dugu. Bide estuko Bidasoa trenak betetzen zuen bidearen zati galanta egitera bagoaz ere, ez kezkatu, aldaparik ez baitugu topatuko. Beti Bidasoa ibaia erreferentziatzat hartu beharra dago. Bere ezkerreko ibarretik luzatuko da ibilbidea, Gipuzkoa, Nafarroa eta Lapurdiren mugetara, hots, Endarlartsara arte. Mendearen hasierako bidaiari batek suma zitzakeen sentipenak, eta errepara zitzakeen paisajeetaz eta giroaz hautematen ahalegintzea litzateke gure apustua.
Ezkurra ibai gaineko zubia gainditu eta eskuinetik zuhaitzen artetik doan bidea jarraitu beharko dugu, lehenengo kilometroa amaitu baino lehenxeago aurrenengo tuneletik pasatzeko. Honako hau asfaltatuta dagoenez ez da beharrezkoa argia erabiltzea. Ondorengo eremuak, landatar atlantikoko paisajeen ezaugarriak betetzen ditu ongi: habitat sakabanatua, baserria bere egoitza guztiekin, baratza, belardi eta abarrekin. (PR 106) Baserri baten aldamenera iritsiko gara. Aurrerago gaindituko ditugun bidegurutze gehientsuenek ere mota honetako eraiketetara bideratuko gintuzkete. (3,6 km) Bigarren tunelarekin topo egingo dugu; Bidasoa trenak zortzi zeharkatzen zituen bere ibilbidean, eta gehientsuenak ezagutzeko aukera izango dugu. Hau gainditu eta laster Sunbilla herria gureganatuko dugu. Latsarria eta bi deitura dituen eliza ikusgai da herrian; baita Erdi Aroko sorburuko bi begiko zubi zaharra ere. Bertatik zegoen hamaikagarren geltokia, ibilbide osoaren 18. kilometroan. (6,9 km) Eskuin aldean aurkituko dugu Bidasoa zeharkatzeko dauden zubi eseki horietako bat, gainera trenbidearen oholez eginda. Kilometro bat gehiago burutu aurretik, asfaltua finitzen da eta lurrezko bidea izango dugu lagun.
Geroago, eraikitzen ari diren errepide berrirako egin dituzten zubien azpitik zeharkatu beharko dugu. Zati hau nahiko desitxurosoa dago, espero dezagun denborarekin txukuntzea, bestela bere xarma galduko du tarte honek. (10 km) Inguruan aurkituko dugu hurrengo tunela eta oraingoan argia beharrezkoa dugu, luzeenetarikoa baita. Hiru bat kilometro aurrerago ibai honetan diren zentral hidroelektriko horietariko batekin topo egingo dugu, gehientsuenak 20ko hamarkadan eraikitakoak dira. Zentral hauek dira ibaiarekin egiten diren astakerien adierazle, nahiz eta gaur egun onartezinak iruditu. (13,9 km) Eskuinetik zubi bat abiatzen da, ibaiaren beste aldean zegoen zama-toki batera. (15,4 km) Tente dirauen estazio bat dago ikusgai, nahiz eta hemendik gutxira aurri bihurtuko den. Geltokiaren izena Espelosin-Casilla zen, garaiko 23. kilometroan kokatua. Hortik gutxira errepidea zeharkatu behar da, Igantzi Berrizaunekin elkartzen duena, hain zuzen ere. Orain, beste pixka batean, asfaltua izango dugu, eta laster iturria ikusiko dugu eta alboan latsarria. (17, 3 km) Hurrengo tunela iritsi da eta hemen ere argia piztu beharko dugu. Bideari helduz hotel batera iritsiko gara, Lesakarako bidean dagoena. Hemendik kilometro erdira, beste tunel batekin topo eginen dugu, eta nahiz eta bidea lurrezkoa izan, tarte honetan asfaltoarekin aurkituko gara. (22,5 km) Ezkerrera doan bideak harrobietara darama; lehenxeago ezkerrean, bertan, iturritxo bat aurkituko dugu. Laster errepidera irtengo gara, eta hau zeharkatuz, Bera herriko errepidetik baztertuko gara. Zubira iritsi aurretik ezkerretik joan behar dugu, zubi zaharra ikusteko eta bideari heltzeko. (23,5 km) Ezkerretik gora GR 11 abiatzen da, baina guk zuzen jarraituko dugu Zalain Zoko auzora arte, Aceralia enpresak duen eraikin erraldoira arte, bertan asfaltoa amaitzen delarik. Hemendik aurrera Bortziriko granitoak ikusgai izango ditugu, eta oraindik hiru tunel-edo zeharkatu beharko ditugu, hauen artean dago orain arteko okerrena (27, 2 km). Argia behar da eta zorua ur putzuz josia dago. (29 km) Endarlatsara iritsiko gara eta han ikusiko ditugu presa zentrala eta Endara errekatxoa antzinako olagunea bertan duelarik. Bidasoa ibai ertzetan izan ziren halako aunitz garai batean. Endarlatsan atsedena hartuta, bide bera errepikatuko dugu aurkako norabidean, berriro abiapuntura iristeko
Bidasoako trenbidean, Irundik Elizondora

Trenbide estu hau mende hasieran eraikitako horietariko bat dugu. Hasieran meatzaritzarako prestatu bazuten ere, geroago pertsona eta zama garraioetarako bilakatu zuten. Beste hainbeste gertatu zen ere bere makinekin; hasierakoak lurrunezkoak ziren, baina 1930. urterako gasolina transmisiozko motoreengatik baztertuak izan ziren. Hasierako trenbidea XIX. mendeko emakida bat zen eta 10,5 kilometro luzera besterik ez zuen. 1911. urtean, berriz, Elizondora luzatzeko lizentzia lortu zuten, baina proiektua bi urte geroago arte ez zen egin, eta kapital frantsesarekin eraiki behar zenez, Lehen Mundu Gerrak atzeratu zuen gehiago. Azkenik bi fasetan berritu zen, 1916. urtean, lehena Doneztebera arte, otsailean, eta maiatzean Elizondora arte. Bide osoa betetzeko hiru ordu inguru behar ziren hasieran, baina makineria berriekin, bi eta hamar minututara jaitsi zen denbora hori. Osotara 51,5 kilometro osatzen zituen Irundik Elizondora. Mendearen erdialderako jada errentagarria ez bazen ere, 1953. urteko uholdeetan zati batzuk ibaiak eraman zituen. Zati horiek konpondu ziren, baina 1956. urteko abenduan bete zuen bere azken bidaia


Azkenak
‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Bakioko jaietako gau bateko egitaraua bertan behera utzi dute, sexu erasoen eta borroken gorakadagatik

Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]


Plastikoaren kutsadura mugatzeko itun baten negoziaketan ari dira NBEko herrialdeak Genevan

Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.


600.000 milioi euro inbertitu ezean, %35eko muga zergak jarriko dizkio Trumpek Europako Batasunari

Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]


Kontrolpean dute Nafarroako baso sutea, eta gobernuak suteak saihesteko neurriak hartu ditu

Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari. 


2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Gaza osoa okupatzeko erabakia, atzeratuta

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


Eguneraketa berriak daude