Jaizkibelgo magalean, txitxarroa eta berdela


1999ko urriaren 24an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Duela 2.000 urte erromatarrak iritsi zireneko Bidasoako itsasadarrean arrain usaina eta untzi koloretsuak ez dira faltako. Jaizkibel barreneko biztanleek ordea, beste makina bat bizibide dituzte, hala nola, turismoa, industria eta garraioa. Herrian zehar egingo dugun txangoak lur lehorretik begiratutakoan itsasoak duen edertasuna ikusteko aukera eskaintzen digu. Kai txikian hasiko dugu ibilbidea, bidean gora eginez txalet artean jardinetako zuhaitz tropikal eta exotikoak topatuko ditugu: magnolio, mimosa eta palmerez inguraturik daude baina bide ertzetako landareek (apomahats eta ziabelar latsak, besteak beste) Euskal Herriko iparraldean gaudela adierazten digute. Telmoko gaztelua igaroz jarraituko dugu eta itsasargiko bidea ezkerrerantz hartuko dugu. Itsasoaren zabala bertan ikus genezake baina berandutu nahi ez badugu jarrai dezagun kanpin albotik doan bidea segiz. Eraikuntza lanak (2 km) ezkerrean utziz, itsasertza ikusiko dugu. Pinu landaketa gazteak txilardi-otadiak garatzea uzten du eta hauen artean ametz landare gazteak topa genitzazke. Landaketak betiko moduan

intsignis
pinuarenak dira baina bide ertzean itsas pinuak ere bereiz daitezke. Azikulak (hostoak) binaka agertzen dira eta 10-25 zentimetrotakoak dira.

Intsignis
pinuaren azikulak aldiz txikiagoak izateaz gain hirunaka daude. Bidegurutze bakoitzean erdiko bidea hartuz eta itsasoa ezkerraldean, gaztainondo basoak igaroko ditugu. Hareharria kresalak higatu du zulo eta zirrikitu leunduak agerian jarriz.
Bidezidorra itsasoarekin gero eta hurbilago doa eta errekatxo batek irekiriko hondartzan sustratu gogorretako itsasoko bizidunak topatuko ditugu (7km), hala nola, algak eta karramarroak. Baina oinatz gehienak gizonarenak dira eta plastiko zein kristalek koloreztatzen dute area. Hala ere, txokoaren ederrak erakarriko gaitu, lurraren eta itsasoaren bat egitea bortitza delako. Batak bestea menperatu eta higatzen du. Marea eta olatuen joan-etorrien bidez, lurreko sustratua harkaitz biluzia leundu eta moldatzen du, zulo eta arraildura bitxiak marraztuz. Hondartza atzean utzi eta pixkanaka-pixkanaka etxabereen bazkalekuak diren larreetara hurbilduko gara. Behi eta zaldi ugariak ez dira batere izutzen, beraien artean igarota. Itsasoari botatako aurrez aurreko azken begiradan, bere zabalera infinitoak milagarren aldiz txundituko gaitu.
Bidea jarraitu eta itsasotik urruntzen den hartxintxorrezko bidearekin topo egingo dugu, beronek Guztiz Eder bentara eramango gaitu (10km). Errepide nagusian gizakiaren eragina areagotu egiten da eta landaketak garbiagoak dira. Azpibaso pobreagoa izango dute eta sasiarkazietan apomahatsa nagusitzen da zurtoinean gora igoz. Bertan ibili ondoren ezkerreko gurdibideari jarraituz, Guadalupeko gainera helduko gara (12km). Hemen aukera desberdinak daude: gotorlekua bixitatu, errezatu edo hamaiketakoa egin dezakegu, baina eliz atariko hormirudiak dioenez bainujantzian ibiltzea debekatua dagoenez, ezingo dugu eguzkirik hartu. Aukerarik onena begiratokitik alboko gailurrak ikustea izango da. Aiako harriak berehala bereizten dira tontorren forma bitxia dela-eta. Pare-parean dugun mendia Larrunekoa da eta bien artean Txingudiko badia nabarmentzen da, Irun eta Hondarribia herrien artean.
Hondarribira itzultzeko eliza parean dagoen bidezidorrari ekingo diogu. Gurutze bidea izanik, ermita bat ere igaroko dugu. Gurutze bidean arteak ere noizbehinka topatuko ditugu, baina maldan behera gurutzeak eta errezu lekuak izango dira penitentzirako.
Berriro ere errepidearekin topo egitean, maldan behera eginez baserri berri edo txaleten artean, Hondarribira jaitsiko gara. Arkitektura ederra du alde zaharrean. Bereziki egurrezko balkoiak, gorri zein berdeak ugari dira, lekuari izakera eta dotorezia eskainiz. Herria zeharkatu eta kaira itzuliko gara (20km), bertan arrantzaren usain eta zurrumurruak entzuteko
Baxurako flotak txitxarroak, berdelak eta antxoak harrapatzen ditu; bakailaoa ez da ageri

Itsasoa urezko desertua dugu. Edozein ekosistematan oinarri diren elikagaiak urri dira itsaso zabalean. Eskuragarriak diren lekuetan aldiz oasis emankorrak eratzen dira, planktona milaka arrainen topaleku delarik. Hau plataforma kontinental eta afloramentu guneetan gertatzen da.
Gizakia oasis guztietako uztaz baliatzetik bizi denez, arrantzaren bidez ustiatzen ditu itsasoko altxorrak. Txangoa Hondarribian burutu dugu eta herri honetan arrantzaren garrantzia itzela izan da betidanik. Harrapaketaz gain arrain haztegiak ere badira. Nekazaritza, altzarigintza, untzigintza, turismoa, merkataritza eta garraioa dira gainerako jarduera aipagarriak. Gaur egun baxurako flota garrantzitsuenetako bat du. Gure kostaldeko baliabideetatik antxoa, txitxarroa eta berdela, arrain migratzaileak harrapatzetik bizi dira untzi hauek. Bestelako arrainak, bisigua eta bakailaoa, itsas hondoetakoak alegia, gainustiatuta eta desagertuta daude hemen. Hala ere, arrandegietan bakailaoa eta atuna oso ohikoak dira. Kontsumitzaileak ez du hauen jatorriaren berri edo ez du jakin nahi nongo edo noren oasiak gainustiatzen ari garen. Sabela beteta dugun bitartean ez gara gauza horietaz arduratuko


Azkenak
Epaileak Cerdán espetxera bidali du behin-behinean

Fiskaltzak Santos Cerdán PSOEko antolakuntza idazkari ohi nafarrari fidantzarik gabeko behin-behineko espetxeratzea eskatu dio astelehen goizean, eta ordu batzuetara, epaileak Cerdán espetxeratzea erabaki du. Cerdánek epailearen aurrean esan du legez kanpoko ezer... [+]


Trantsizio energetikoa deseraikitzen

Manuel Casal Lodeiro (Barakaldo, 1970) informatikaria eta gai energetiko eta ekosozialen inguruko aktibista eta dibulgatzailea da. Besteak beste, 15/15/15 aldizkari eleanitza eta Galiziako Instituto Resiliencia koordinatzen ditu, eta Véspera de Nada por unha Galiza sen... [+]


Seaskak bigarren lizeo bat irekiko du 2027ko irailean, Donapaleun

Kanbon egin duten urteko biltzar nagusian ontzat jo dute lizeo berriaren garapenari buruzko txostena. Donapaleuko ikastolaren ondoan egongo da, eta hasiera batean 180 ikasle hartu ahal izango ditu, Seaskako arduradunen arabera. Lizeo berriaz gain, urteko biltzarrean azken... [+]


Bizitza arriskuan jarri behar dute palestinarrek Gazako elikagai banaketa guneetan

Laguntza humanitarioa banatzen duten puntuetan 50 palet inguru jartzen dituzte. Bertara elikagaien bila joaten direnek ahal dutena hartzen dute israeldar eta AEBko mertzenarioen erasoen artean.


Harrotasunez bete dituzte Euskal Herriko hiriburuetako kaleak, E28ko manifestazioetan

LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]


Rosa Zarraren familiak Atutxari eskatu dio “barkamena eskatzeko aukera” ez galtzeko

Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.


2025-06-30 | Behe Banda
Madril A, Madril B

Bécquer no era idiota ni Machado un ganapán… Hogeita hamabost gradutan eta Gabinete Caligari-ren Camino Soria entzunez igaro dut bidaiaren gehiengoa, errepide ertzean noizbehinka agertzen diren zezen beltz erraldoiei agur eginez. Laugarren orduan sartzear,... [+]


Irantzu Mugeta hil da, gerra zikinak kolpatutako antifaxismoaren sinboloa

Bere konpromiso politikoagatik eta unibertsitatean zuen militantziagatik, eskuin muturreko taldeen hainbat eraso pairatu zituen 1987 eta 1988 urteetan. Hemezortzi urterekin pairatu zuen lehen erasoa, Bilboko Santutxu auzoan bizi zen eraikineko igogailuan; geroztik, hiru eraso... [+]


Tentsioa eta liskarra Gasteizko Udaleko osoko bilkuran, herritarrek PPko zinegotzi Antépararen negozioak salatzean

Ekainaren 20ko osoko bilkuran, herritarren txanda baliatuta, hitza hartu zuen Auzoan Bizi etxebizitza sareak, gasteiztar guztiei errolda eskubidea bermatzea aldarrikatzeko. Etxebizitza sareko kideek PPko zinegotzi Gustavo Antépararen negozioak ere salatu zituzten, eta... [+]


San Martzial eguna, Irungo Udalak elikaturiko marmotaren eguna

Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]


2025-06-30 | Garazi Zabaleta
Oiartzun Burujabe
Auzolan praktikak herriko nekazari eta abeltzainekin

Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]


2025-06-30 | Jakoba Errekondo
Zelai gorrietako gorbela eta patata

Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]


2025-06-30 | Nagore Zaldua
Itsaso bat zahagi gardenetan

Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]


Oporretako plana

Ostirala da, bero handia egin du gaur ere. Baserriko lanak bukatu ditugu, belarretan egin dugu. Nekatuta, izerditan, berotuta, baina pozik! Denon artean lortu dugu, denok bat ekinda lana hobeto egiten da.


Eguneraketa berriak daude