FINANTZ MUNDIALIZAZIOAREN ARRISKUEN AURREAN ERNE

  • krisiak eta, zer esanik ez, kapital trukaketen bidezko finantz espekulazioa horren adierazgarri dira. Finantzen mundializazioak Estatu propio bat sortu du, gizarterik gabeko boterearekin.

1999ko uztailaren 25an
F

inantzen boterea indarrustea gizartearen funtsezko helburu bihurtu da, basakeria nagusitzea eta harrapariek beren legea ezar dezaten eragotzi nahi bada
». Hori dio «Le Monde Diplomatique»ko zuzendari Ignacio Ramonetek «Maniere de Voir» aldizkariko 42. zenbakian idatzi duen artikuluan. Frantses kazetari ospetsua ekonomiaren globalizazioaz eta honek dakartzan arriskuez mintzo da; «

kapitalen mugimenduen oparotasun irrazionala
» eragozteko edo, besterik ez bada ere, mugatzeko, mundu mailan neurriak hartu behar direla dio.
Bitxia gertatzen da Europan –bereziki Frantzian– borroka sozialerako estrategia berriak lantzen ari direla ikustea; mundializazioari egokiturik eta, erresistentzia informatiborako baliabide gisa, Internetera joz. Ona eta interesgarria da beste herri batzuen esperientziak aztertuz ikastea, eta are gehiago mundu mailan elkar loturik gauden aro honetan.


FINANTZ BOTEREA INDARRUSTEA.

Dagoeneko nabaria da finantz merkatu mundializatu batek, inolako mugarik eta zaintzailerik gabe, epe laburrean gizateria erdiaren bizitza ekonomikoa hondamendira eraman dezakela eta, ondorioz, mundu osoa amildegira bultzatu. Globalizazioaren ondorioz, inolako segurtasunik gabeko egoeran erortzeko zorian daude munduko herri guztiak. Adituek diotenez, botere horrek nazioak eta Estatuak gainditu egiten ditu, eta hauek ezin dute bete beraien funtsezko zeregina, hots, guztien ongizatea eta demokrazia bermatzea.
Trukeen kontrolaren amaierak, beren altxortegi soberakinak askatasunez erabiltzeko multinazionalei eskainitako aukerak eta kreditu-jardueraren orientazioaren eta interes tasen kontrolaren amaierak kapital fluxuen gehiegizko hazkundea eragin dute, finantz globalizazioa zentzugabekeriaz areagotuz.
Azken 15 urteetan onartu izan den ideia da merkatuen legea zela, luzarora, baliabideen banaketa egokia eta garapen orekatua ziurtatzeko bide zuzenena. Berriki gertatu diren nazioarte mailako krisi larriek –Asia, Errusia, Hego Amerika– guztiz hankaz gora jarri dute oinarri hori. Dogma neoliberala geroz eta eztabaidagarriagoa gertatzen zaie Keynes-en jarraitzaile diren ekonomilariei eta Estatuaren funtsezko eskumena aldarrikatzen jarraitzen duten neomarxistei.
Ramonetek zera dio, honen harira: «

Finantzen mundializazioak Estatu propioa sortu du, nazioak gainditzen dituen Estatu bat, bere erakunde, aparato, eragin sare eta ekintza baliabide propioak dituen Estatu bat. Nolabaiteko konstelazio hori ondorengo erakundeek osatzen dute: Nazioarteko Moneta Fondoa (FMI), Munduko Bankua, Ekonomi Lankidetza eta Garapenerako Erakundea (OCDE) eta Merkataritzaren Munduko Erakundea (OMC). Erakunde horiek ahots bakar batez hitz egiten dute `merkatuaren dohainak' goraipatuz
».
Mundu mailako Estatu hori gizarterik gabeko boterea da, eta horren egitekoa finantz merkatuek eta enpresa erraldoiek betetzen dute, geroz eta larriagoa den lerratze horren ondorioz, benetako gizarteak «

botere gabeko gizarte
» bihurtuz. Finantz boterearen indarrustea gizarte zibilaren funtsezko helburu bilakatu da, «

harrapariek beren legea ezar dezaten
» eragotzi nahi bada.
«

Ez al da hobe eskualde mailako garapen endogenoa, behar adinako produkzio bereziturik ez duten herrialdeak besteen erabakien menpe jartzen dituen garapen kanporakoia baino?
». Gauza jakina da gaur egungo finantza krisia Asia Ekialdean sortu zela, Munduko Bankuak eta FMIk aspalditik bultzatua zuen finantza sistemen erabateko liberalizazioaren ondorioz. Orain, Munduko Bankuko buru Joseph Stiglitzek onartu du «

ez zela horrelako krisirik gertatuko ekonomia horien gaineko finantz kapitalaren eragiketetan halako liberalizazioa egon ez balitz
».
Nazioarteko finantz espekulazioak egonkortasunik eza sortzen du nazioarteko finantz merkatuetako trukeetan, eta hori da interes finkoko tasen aldaketa eragiten duen arrazoi nagusietakoa (inflaziotik at geratzen dena). Familien kontsumoa eta enpresen inbertsioak gerarazten ditu. Defizit publikoak gehitzen ditu eta enpresei geroz eta dibidendu handiagoak eskatzera bultzatzen ditu pentsio fondoak, horrela nazioarteko finantza guztia dardarka jarriz.
Jean Michel Quatrepoin aditu frantziarrak «La Lettre A»n argitaratutako txosten batean dioenez, «

finantza krisi hau ezinezko ekuazio batean laburbildu daiteke: % 3 edo % 4 hazten den eta epe luzerako % 2 inguruko interes finkoko tasak dituen munduko ekonomia batean, ezinezkoa da itzulera tasak eskatzea urteko % 20ko edo % 25eko inbertsioen gainean. Kraka, porrota hiru kopuru horiek kontrajartzean sortzen da
»

Internet, erresistentzia mundualizatzeko baliabidea

Mundu mailako etsaien aurka, mundializazioari egokitutako gizarte borrokarako baliabideak egokitu behar dira. Eta Interneten baliabidea da aukera horietako bat, informazio eta kontrainformazio mailan. Horixe da, munduko hainbat lekutan dagoeneko gauzatzen ari dena. Antzeko zerbaiti ekin zitzaion Europan 1998an, Inbertsioen gaineko Akordio Alderdianitzaren (AMI) inguruko negoziazioak etetea erabaki zenean. Europako mugimendu ugarik, eta bereziki frantziarrek, hura sinatzea eragotzi dute.
Internetek eragin oso berezia izan du kasu honetan. AMIren aurka aritzea ahalbideratu du: eztabaidatzen ziren testuak berehalakoan zabaltzea, ingelesez eta frantsesez; gai oso teknikoetan ezinbestekoak ziren txosten perizialak eta azterketa kritikoak mugaz gaindi etengabe trukatzea; eztabaida forumak, ekintza proposamenak, herrialde ezberdinetan abiatutako borroken koordinazioa...
«Mundializazioaren Behaleku»ko partaide Christian de Briek dioenez, «

orain dela gutxi arte, multinazionalek eta Estatu handi batzuk soilik zituzten informazio mundializatua eskuratzeko baliabideak. Gaur egun, Internetek bide berriak zabaltzen ditu erresistentziaren mundializaziorako, oraindik kimu soil bat besterik ez bada ere...
»

Neurri zorrotzagoak mundu osoan

Egoeraren larritasunak ezinbesteko egiten du neurri zorrotzagoak ezartzea mundu osoan. Ramonet kapital mugimenduen zentzugabezko oparotasunak eragiten dituen gorabeherak mugatzearen alde ageri da. Hiru eratara: paradisu fiskala desagertaraziz, kapitalaren errentaren gaineko zergak handituz eta finantz transakzioen gaineko tasazio bidez.
Paradisu fiskalak banku-sekretua nagusi den guneak dira, eta beren helburu bakarra bidegabeko erabiltzeak, drogen trafikotik eta jarduera mafiosoetatik datorren diru zuriketa, zerga-ihesa, ezkutuko komisioak eta abar itxuraldatzea da. Ehundaka mila milioi dolar ezkutatzen zaizkio edozein fiskalitate motari. Munduko banku garrantzitsu guztiek dituzte beren sukurtsalak paradisu fiskaletan, eta etekin ikaragarriak lortzen dituzte. Eta hauxe da Ramoneten galdera: «

Zergatik ez zaie finantz boikota egiten banku horiei sektore publikoarekin lan egitea galeraziz eta filialak irekitzeko aukerak itxiz?
».
Kapitalaren errenten tasazioa demokraziaren gutxieneko eskakizuna litzateke. Finantza etekin horiek lanaren etekina zergapetzeko erabiltzen diren indize berberekin tasatu beharko lirateke. Eta hori ez da inon gertatzen.
Egunero, 1,8 bilioi dolar inguru dabiltza truke merkatuetako joan-etorrietan, dibisen kotizazioaren aldaketekin espekulatuz. Kapitalen erabateko zirkulazio askatasun horrek, kazetari frantziarraren ustez, kinka larrian jartzen du demokrazia. Beraz, garrantzitsua da «

disuasio-neurriak
» ezartzea. Horietako bat, ezagunena, «Tobin tasa» da –tasa horri buruzko txosten zabal bat eskaini genuen orri hauetan–. Tasa horren izena John Kennedyren kontseilari-ohiaren izenetik dator, hau da, James Tobinengandik. Berak proposatu zuen tasa hau 1972an. 1981ean Ekonomiako Nobel Saria eman zioten. Tasa honekin truke merkatuetako transakzio guztiak kargatuko lirateke, eta bere helburua nazioarteko erkidegoari egonkortasuna ematea litzateke. Transakzioen gaineko % 0,1 tasarekin, Tobin Tasak 1,8 bilioi dolar sortuko lituzke urtero. Bost urteko epean munduko txirotasun sakonena desagertarazteko behar den urteko diru kopurua baino bi aldiz gehiago.
Hiritarrei Laguntzeko finantza Transakzioak Tasatzeko Ekintza (ATTAC) izeneko elkartea Frantzian eratu zen. Egun beste herrialde batzuetara ari da zabaltzen, Espainiara barne, mundu mailako GKE bat antolatzeko asmoz, eta Gobernuen aurrean presioa eragiteko talde bezala jarduteko xedez. Besteak beste, elkartasunezko mundu mailako zerga hau benetan indarrean jar dadin eskatzeko lan egingo du.
Tasa hau benetan ezartzeak, hainbat adituk dioenez, ez du inolako zailtasun teknikorik. Ramoneten ustez, «

hori ezartzeak lurperatu egingo luke gobernuen, Munduko Bankua-FMI-OCDE-OMC nazioz gaindiko Estatuaren eta finantz erakunde handien sinesmen liberala, beraiek aldarrikatzen dutenez, ez baitago gaur egungo sistema ordezkatuko duen irtenbiderik
»


Azkenak
Lan banaketak

Gizakiok ez bezala, erlauntzako hiru partaideek jaiotzetik dituzte eginkizunak argi.


2024-05-06 | Nagore Zaldua
Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle

Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]


2024-05-06 | Jakoba Errekondo
Intsusa lore edariak

Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.


2024-05-06 | Garazi Zabaleta
Erlauntzako airea arnastearen onurak

Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]


Adimen artifizialaren esku utzi du palestinarren hilketa Israelek

Titularra irakurri eta baten batek pentsatuko du esajerazio bat dela, neurriz kanpoko orokortze bat egin duela kazetariak. Israelgo informazio zerbitzuetako sei langile ohien lekukotasunetan oinarrituriko 'Lavender': The AI machine directing Israel's bombing spree in... [+]


Eguneraketa berriak daude