Autza, han baduk gauza...


1999ko uztailaren 18an
Abiapuntura iristeko, Baigorritik aterako gara Banka aldera, eta jakiteko zein den hartu behar dugun bidea, errepidearen eskuinean Aldude erreka zeharkatzen duten zubiak kontatuko ditugu. Errepidearen hirugarren bihurgune handia egin baino lehen, eskuineko bidea hartuko dugu, hirugarren zubia zeharkatzeko. Ezkerretara joko dugu eta zonbait baserri iragan ondoren (Domingelenea, Antongorrienea) Bihuntzegiko erreka zeharkatzen duen zubitxoa topatuko dugu. Amini bat aurrerago, hurrengo bihurgunea eman baino lehen, Othalepo izeneko tokian utziko dugu autoa eta ibiltzeari ekinen diogu.
Pista jarraituko dugu maldan gora, eta behin Hoharreko Kaskoa eta Koskoroi banatzen dituen lepo txikira abiaturik, eskuinera joko dugu, bidezidorretik basoan barna sartuz. Dena patarra, trepa sendoak topatuko ditugu bidean. Berriro pistara aterako gara, Kaikuenea baserri aldera abiatzeko. Erdi galdutako bidezidor batetik, zonalde garbira aterako gara, Koskoroi Ekialdeko isurialdera, hain zuzen. Igotzen jarraituko dugu, baina gailurrera igo gabe, eskuinetik zeharkatuko dugu tontorra eta, 612 kotako lepo mehea iragan ondoren, Apia lepora iritsiko gara. Azken pauso honetan, Autzako gailur garbala altxatuko zaigu mendebal aldera, Bihuntzegiko erreka menperatuz eta Elorriko Lepoa eskubian begiztatzen dugun bitartean.
Gatuliko lepotik berriro gorako bidea segituz, Apia lepora doan pistarekin topo eginen dugu. Hura eskuinaldera jarraituz, seinaleak ikusiko ditugu; batak Baigorri aldera igortzen gaitu eta besteak, hartuko dugunak, Antxola aldera.
Lepeder gainditzen duen pista zabal honek Antxola zeharkatuko du hego isurialdetik, eta zuzen eramango gaitu Iztauzko lepora. Bertako baratza xume bezain ederraren alboan kokatu ondoren, mugarrien lerroan jarraituko dugu. Orain Erratzuko Iñarbegi bailaratxo osoa menperatzen dugu, Baztan. Aurki iritsiko gara Autzaren oinetara.
Begien aurrean ikai itzela daukagu, baina gogoz igoko dugu gailurrean altxorren bat kausitzeko aizinean. Kondairak dioenez, Autza mendian bada inguruko herrien artean arras ezaguna den kobazuloa. Bertan urrezko altxorra omen dago, baina alboetan herensuge handia eta akerra zaindari. Orain arte inork ez omen du altxorra ukitzerik izan, herensugea saihesteko erabide aunitz erabili izan badira ere. Hargatik esaten da: «

Autza, han baduk gauza; baina neok ezin ar».
Erpin geodesikoa, harri pila bat, gurutzeak eta oroitgarriak ezezik, Autzako benetako altxorra tontor honek eskaintzen digun ikusmira izango da. Atsedenaldi luzean inguruaz gozatu ondoren, martxari ekingo diogu harzara, orain iztaian jaisteko Harrigorriko lepo meharreraino.
Harrigorriko Lepoan, lurrean abantzu ageri ez den baratz baten aztarna atzematen dugu. Futxo! Bospasei metroko diametroa duen baratza aurkitu dugu eta, guk dakigunez, katalogaturik ez dagoena gainera. IMko aldean hobekiago ageri dira harrespila osatzen duten harriak. Kokapena, neurriak eta oharrak hartu ondoren, Harrigorriko Haitzak zeharkatzen dituen bidetik jarraituko dugu jaisten, biziki uros aurkikuntzarengatik. Beno, Autzak beste altxor txiki handi bat eskaini digu.
Elorrietako lepoan, historiaurreko baratz multzoarekin topo eginen dugu, Elorrietako harrespilak, harri arre-txuriak oraindik harro upatzen dituztenak. Hemen konturatuko gara zenbat maite zuten gure arbasoek paisaje ireki hau.
Elorrietako lepotik Hego Ekialdera jaisten den artzain bidea harturik, Bihuntzegiko erreka jarraituko dugu gainetik. 1,4 kilometro aitzinatu ondoren, pista lagako dugu eta maldan behera sigi-saga doan bidea segituz, Ahuntzainenea izeneko baserrira iritsiko gara. Bide bitxi batetik Bihuntzegiko errekara jaitsiko gara, bera izanik Errobi ibaiari Alduden batzen zaion errekarik handiena. Hura zeharkatu eta Othalepora iritsiko gara.
Itzuleran Banka bisita dezakegu. Behiala herri honek Ithurbigorri edo Ithurrigorri izena zuen; geroxeago La Fonderie deitu zuten, han paratua zegoelako kobre eta oligistoaren galda zahar bat. Azkenik, 1873an, gaur egungo izena hartu zuen. Banka ezaguna da «akeita» hitza eman diolako euskarari. Gaur egun txarki erabiltzen bada ere, egia da Bankako emakumeek «akeita» hitza erabiltzen zutela, kafea hartzera ezkutuan zihoazenean. Orduan, emakumeentzat kafea debekatua zenez, «akeita» kontrazeinu antzekoa zen, benetako akeita infusio bat besterik ez baitzen

Azkenak
2024-04-30 | ARGIA
Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

34.000 palestinar baino gehiago hil ditu Israelek urriaren 7az geroztik Palestinan, eta beste milaka dira desagerturik edota larri kolpaturik. Jarraipena egiten ari gara.


Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

Israelek 40 eguneko su-etena eta preso trukea eskaini dio Gazari, baina akordioa lortu edo ez Rafah inbadituko dutela adierazi du Netanyahu lehen ministroak. AEBk eta Erresuma Batuak Hamas presionatzen ari dira Israelen eskaintza onar dezan. Astelehenean 47 palestinar hil zituen... [+]


2024-04-30 | ARGIA | ARGIA
Hil egin da Artzentalesen zauritu zen basogintzako langilea

Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.


2024-04-30 | ARGIA
Eneko Bidegainen 'Bichta éder' eleberriak jaso du 111 Akademiaren Saria

Karmele Jaioren Maitasun kapitala-rekin lehiatu da finalean. 2023ko “libururik gogokoen” izendatu dute Bidegainen “bihurgune askotako” thriller politikoa 111 Akademia osatzen duten literaturazaleek.


Eguneraketa berriak daude