Santa Engraziko baseliza kare-harriaren behatoki


1999ko uztailaren 11n
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Ibilbideari hasiera San Joango ermitan emango diogu, Zestoako herriaren irteeran. Akuako bideari ekiterakoan, Zaharren Egoitza alboan dago San Joango ermita. Ibilbidean zehar dagoen maldarik gogorrenarekin hasiz ondorengo guztiak arinagoak irudituko zaizkigu. (500 m) Akuako haranean sartzean, kare-harriaren hondoraketaren ondorioz sorturiko haranari ere ermita batek ematen dio ongi etorria. Bidegurutzean ezkerreko galtzada jarraituko dugu. Kare-harria euriak disolbatzen duenean karst egiturak sortzen dira eta ezkerrean dugun Ertxinako mendian uraren arrastoak beha daitezke. Landareek ere, ezkaia (

Thymus praecox
), endalahar (

Smilax aspera
), aihen zuri (

Clematis vitalba
) eta abarrek, kare-harritan agertu ohi den baso motaren berri ematen digute: artadia. Lurzoru urritasunak eta etxabereen presioak baso honen garapena eragozten du. Hala ere aurrerago, arte (

Quercus ilex
), erramu (

Laurus nobilis
), txorbeltz (

Rhamnus alaternus
) eta gurbitz (

Arbutus unedo
) batzuk bidea estutzen dute, baso nimino bat osatuz. Berehala, Kontzezioko ermita aurkituko dugu, garai batean Aizarnatik joan-etorrian zebiltzanen atsedenleku. Maldan gora jarraituz, bidea estutu egiten da, oroilore (

Myosotis lamotiana
) eta apomahatsen (

Tamus communis
) artean bidegurutzera helduz. Hemen ezkerreko bidea jarraituz pagadian barrena Aginako gainera iristen gara (2 km). Ikuskizunak paradatxo bat merezi du. Eginiko bidea ikusteaz gain, inguruko mendien artean Izarraizko gailurra altxatzen da eta iparraldera Zestoako herria.
Aurrera jarraitu eta porlanezko bidean gora egingo dugu baserri artean. Hurrengo bidegurutzera helduko gara eta bertan, zutoin adierazgailuen bidez, nabarmena da zein den Santa Engrazirako bidea. Zelai, larre eta sega larreen artean Ipintza baserriarekin egingo dugu topo, zakur etxezain zaratatsuen mehatxupean, beti ere bide nagusia jarraituz, Santa Engrazi tarteka agertuko zaigu, tinko, bere muinoan. Martxoaren bukaeraz geroztik enarek (

Hirundo rustica
) gure zeruak apaintzen dituzte beraien hegalaldi akrobatikoekin. Afrikatik datozte kumatzera baina beste batzuk Siberiaraino joaten dira. Hiru kumaldi izatera heldu daitezke, katilu moduko habian. Helduek buru, papar, hego eta bizkarraldea beltza dute eta sabela zuria, baina gaztetxoek moko inguruan ezpainak ere zuriz margotuak izaten dituzte.
Ondoren pinudi kaotikoaren ertzean ametz bakan batzuk igaro ondoren, errepidea hartu eta laugarren ermitaren ezkerraldean dagoen bidea jarraituz, Santa Engrazira igoko gara (5 km). Hemendik ezin hobeki ikusten dira kare-harria disolbatzean sortu zen depresioaren ondorioak. Depresio honek Ertxinako mendixka eta Akua eta Aizarnako haranak hartzen ditu, Aizarnatik igarotzen den errepidea ardatz moduan duelarik. Hondoraketa behe kretazeoan gertatu zen eta ondoren beste hondoraketa txiki batzuk ere gertatu izan dira. Ermitaren atzealdetik ikus daitekeena ere ez da muzin egiteko modukoa, Pagoetako natur parkea ikus baitaiteke. Hemen ere milaka altxor eta bitxikeri ditugu. Gipuzkoaren erdian honelako pagaditzarra mantentzeak badu bere meritua, batez ere inguru hauetan betidanik izan dugun lur ustiaketa bortitza kontuan harturik.
Paisajea miatu ondoren, lehenengo bidetik Santa Engraziko Benitaren bentara jaitsiko gara eta bertatik zutoin adierazgailuei jarraiturik, Aizarnako bideari ekingo diogu. Ezkerrera doazen bi bidezidorrak alde batera utzi eta garo eta sasi artean behera egingo dugu. Etxabere eta basoko animaliek egokitu dutenez, ahuntzen moduan ibiliko gara, baina bat-batean amaitzen da gure basabizitza eta, errepidera itzuliz, Aizarnako plazara abiatuko gara (6 km). Bideak, erreka ertzean, platanadipean azeribuztan larreak zeharkatzen ditu, ondoren plazara iristeko. Plazak, auzoko bihotz dotoreak, pilotaleku zaharraren pareta mantentzen du. Gaur egun pilotaleku berria dute aizarnarrek. Mende honetan 100 ikasle izan zituen eskola ere plazan dago, baina ez ditu 20 ikasle baino gehiago izango orain. Hau guztia plazan ezezik zelai eta basoen ustiaketan ere nabaritzen da, eskulana murriztu eta makinaria sartu baita, pinudiak ere ugalduz.
Elizaren atarian ezkerraldetik doan bidezidorra jarraitu eta berriro ere galtzadarekin topo egiteko asmoz malda igoko dugu. Pinudia zeharkatuz, jada ezaguna dugun harbidean behera (8 km), sastraka artean, kaskabeltz, txantxangorri eta txontak ikusteko aukera izango dugu, isilik itxaronez gero. Txontek, bere kantu monotonoaz eta arraren janzkera lerdenaz, urte osoan zehar koloreztatzen dituzte basoak, baina neguan ugaldu egiten dira, iparraldetik, neguko hotzetatik ihesi, inguratzen baitira. Emeak ez du kolore deigarririk eta luma arreen bidez landareen artean ezkutatzea nahiago izaten du. Bati zein besteari begira gabiltzala Kontzezioko ermitara iritsiko gara eta maldan behera, hasierako puntura itzuliko gara

Azkenak
Javier Milei eta bere arreba eroskeria trama batekin erlazionatu dituzte filtraturiko audio batzuek

Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]


2025-08-28 | Gedar
Bere historian lehen aldiz, 110.000 milioi euroko kapitalizazioa gainditu du Iberdrolak

Europako energia-enpresarik handiena da jada, eta bi handienetako bat munduan.


Frantziako Gobernuaren aurka “guztia blokeatzeko” deia indartzen ari da

Irailaren 10a izanen dute protestarako lehen hitzordua. 2018 urteko Jaka Horien mugimenduaren segipen gisa ikusten dute anitzek deia, nahiz eta alderdi politikoak eta sindikatuak dinamikari lotu izanak ezberdintzen dituen biak. François Bayrouren austeritate politikaren... [+]


Udazken beroa Frantzian?

2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.

Horri gehitu behar... [+]


Alemaniak derrigorrezko zerbitzu militarra “beharrezkoa” denean ezarriko lukeen lege proiektua onartu du

Europako azken urteetako joerari jarraiki, derrigorrezko zerbitzu militarraren harrabotsa Alemaniara heldu da: SDP Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata buru duen Defentsa Ministerioak borondatezko soldadutza ezarriko lukeen lege proiektua onartu du, "beharrezkoa" denean... [+]


Nafarroako lau pilotari ijitori omenaldia egin diete Mañuetako pilotalekuan

Flamenco On Fire jaialdian ospatu dute ijito komunitatearen, flamenkoaren eta pilotaren arteko harremana. Iruñeko Alde Zaharreko Mañueta pilotalekuan antolatu dute jaialdia, eta bertan omenaldia egin diete lau pilotari ijitori.


2025-08-28 | Jon Aleman Astitz
Supremazismo espainiarren “kontsentsu linguistikoa”

Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.

Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]


2025-08-28 | Iñaki Lasa Nuin
Gure jaiak

Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]


2025-08-28 | LAB sindikatua
38 urteko garraiolari bat hil da Erriberrin

LABek jakin ahal izan duenez, Iruñeko garraiolari bat hil da asteazken goizaldean Erriberrin, lanerako zerabilen kamioia bidetik atera eta irauli ostean.


Polizia “talde zaurgarri”?

Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]


Hainbat ekintzailek bidea moztu diote Israel-Premier Tech txirrindularitza taldeari Espainiako Itzulian, Gazako genozidioarengatik

Hainbat lagun errepidera atera dira Palestinako banderak eta Gazako genozidioaren aurkako mezuak eskuan, eta Israelgo taldeko txirrindularien taldekako asteazkeneko erlojupekoa oztopatu dute. Etaparen ondoren argitaratutako ohar batean, taldeak manifestarien "ekintza... [+]


Martxoaren 15 eta 22an iraganen dira Ipar Euskal Herriko udal hauteskundeak

Bozketa arauei dagokionez hainbat aldaketa bideratu zituen maiatzaren 21ean bozkaturiko legediak. Bozkatzeko prozedura argiturik, abuztuaren 27an eman du hauteskundeen agendaren berri Frantziako Gobernuaren bozeramaileak.


Gabriel Aresti omentzen arteak bateratuz

LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.


Estefi Etxebeste
“Mentalki ongi prestatzea dirudiena baino garrantzitsuagoa da harri-jasotzean”

Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.


2025-08-27 | Patxi Azparren
Askapen prozesu heterokroniko, poliedriko eta “kuantikoa”

Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]


Eguneraketa berriak daude