ZURIGORRIEN ENTZIERROA TXUPINAZOAREN ZAIN

  • Eta berriz konbinazio xelebre horren garaia iritsi da, hilaren 6tik 14a arte (azken egunetan koloreak bere arrastoak galduko baditu ere).Korbata eta blusa garaiak ere bizi izan dituzte ordea, Sanferminek. Jaietako programa frantsesez argitaratzen zeneko urteak ere bai. Mende bateko Sanfermin ezagutu nahiz gero, programak begiratu besterik ez dago.

1999ko uztailaren 04an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Iruñeko populazioak 200.000 biztanle eskas ditu eta lau bider eginen du uztailaren 6tik aitzina, eta zortzi egunez (zortzi gauez ere, noski). Atzerritarren kasuan gainera, Ernest Hemingway idazlearen izpirituaren lorratzetan etortzen direnen sokak ez du etenik. Idazleak 1923 urtean bisitatu zuen aurrenekoz Iruñea, «Toronto Star» egunkarirako idazlan batzuen aitzakian. 1926 urtean «Fiesta» elaberri entzutetsua izkribatu zuen Iruñea eta bere jaiak izanik protagonista nagusiak. Aurten, gainera, bere sorreraren urteurrena ospatzen delarik, beldur dago gehiegizkoa ez ote den izanen australiar, kanadiar eta amerikarren uholdea, garagardo merke eta sangriakoa gehienbat. Euren jarduera izendatu dute: zikina eta merkea. Horrenbertzez, turismo bulegoetan egin galdetegi baten arabera, 30 urte izan ohi dute batez bertzekoan eta 5.000 pezeta inguru gastatzen omen dituzte eguneko. Ostatuaren preziorik ez dute hemen sartzeko joerarik, bisitarien erdiak baino gehiagok hiria bera baitu goatze mesanotxetzat. Bisitaren zergatiaz galdegiten duen itaunak hitz bakarra izaten du erantzun modura hiru kasutatik bitan: «

Fiesta
». Hortaz euren agertzea.
Baina, zer izanen lirateke Sanferminak zezenen ezean? Deus ez. Ezer gutti izanen zirela erran nahi baita goizaldeko entzierrorik gabeko jaiak, edota zezenketak faltan dituztenak arratsalderako. Horrela, aunitzek kulunka berdinean paratzen dute Fermin saindua bera eta animalia hauen iluna.
Aurtengo jai egunei begira zortzi dira atonduriko zezenketak. Uztailak 8, asteazkena, Marques de Domec etxearen sei zezen izanen dira bada lasterka ibiliko direnak lehendabiziko entzierroan. Arratsaldean, berriz, hauek hilko dituzten toreatzaileak Emilio Muñoz, Morante de la Puebla eta Miguel Abellan izanen dira. Horrelakoa da behintzat ahalegina, hots, toreroak akabatu dezan animalia.
Hurrengorako Guardiola Fantoniren zezenak Pepin Liria, Vicente Bejarano eta Eugenio de Mora toreatzaileendako ekarriko dituzte. Ortziralari dagokionez, Cebada Gagoren animaliak eta Manuel Caballero, Pepin Liria eta Eduardo Davila egonen dira aurrez aurre. Larunbatean gero, Adolfo Martin etxeko zezenak agertuko dituzte Tomas Campuzano, Miguel Rodriguez eta Javier Vazquez toreatzaileen mesedetan. Eduardo Miura semeen abeltzainen animaliak ekarriko dituzte igandean, hauen aitzinean ausartzeko Sergio Sanchez, Juan Jose Padilla eta Antonio Ferrera.
Astelehenerako, uztailak 12, Jandilla etxeko zezenen eta Enrique Ponce, Francisco Rivera Ordoñez eta Jose Tomasen arteko lehia iragarrita dago. Azkenaurreko egunean jada Guadalest etxeko animaliak eta Juan Antonio Ruiz Espartaco, Francisco Rivera Ordoñez eta Morante de la Pueblak jardunen dute nor baino nor. Eta azkenekoz, Gutierrez Lorenzo eta San Pelayo de Guareña etxeko zezenak ekarriko dituzte Cesar Rincon, Enrique Ponce eta Jose Tomasen aurka ibiltzeko.


MIKEL MARKEZ, RUPER ORDORIKA ETA FERMIN MUGURUZA.

Berdina erran genezake musikari dagokionez, musikaren zalapartarik gabe balio murritzeko jaiak ukanen genituela, alegia. Horrela, eskaintza zabala egituratu dute jai egunetarako eta izen handien zerrendan Tahures Zurdos ibiliko da uztailaren 7an, Ruper Ordorika 8an, La Decada Prodigiosa 10ean eta Serafin Zubiri 11an. Modu berdintsuan Fermin Muguruza 10ean edota Drogasen gidaritzapean osatu duten La Venganza de la Abuela uztailaren 11an ahaleginduko dira, bertzeak bertze, hiriko zokoak harrotzen.
Bertzalde, euskal giroko Euskoplaza atondu zuten joan den urtean estreinako aldiz Iturrama auzoaren inguruan. Aurtengoan egitasmoaren bigarren edizioari ekinen zaio, baina Medialuna inguruan zutituko dute eskenatokia, Alde Zaharretik bada gertuago.
Taldeen zerrendari dagokionez Behin Betiko eta Betagarri egonen dira uztailaren 9an, ortzirala. Larunbatean, uztailak 10, Gozategi eta Ihetza taldea agertuko dira. Eta azkenik igandean, uztailak 11, Mikel Markezen emanaldia batetik eta Gaueko taldearen agerpena bertzetik izanen dira Euskoplaza delako honetan. Guztiak, hori bai, gauerdiko 12etan hasiko dira, goizalderaino euskal giro aparta ziurtatuta. Halaber, eta modu orokorrean aipatuta, erromeri giroko berbenak Gurutze Enparantzan kokatu dituzte urterokoa lez. Rodezno Kontearen Plazan berriz, gaztetxoendako musikaldiak eta Antoniutti pasealekuan orkestra handiko emanaldiak, azkenekoz.
Baina beti izan ohi dira berrikuntzak eta aurtengoak zinetoki erraldoi baten itxura dauka: zortzi metrotako luzera duen pantaila paratuko dute San Frantzisko plazaren inguruan, honen oinetara 80 metro karratutako eskena hedatuz. Guztiari so egoteko, azkenik, 600 aulki. Guztiak zinetoki erraldoi baten planta hartuko du, bertan egonen baitira ikusgai gainontzeko hiri zokoetan gertatzen diren kontu eta kantuak. Noski, txupinazoaren tenorean murritza izaten da hagitz udaletxearen ingurua eta zuzenean eskainiko dute pantaila honetan horrelako momentua. San Fermin irudiaren prozesioa eta «Pobre de Mi»aren azkeneko uneak ere ikusgai izanen dira bertan. Horrela, jaiaren bertze topalekua izan nahi du inguruak.


FESTEN ARIMA: PEÑAK.

Sanferminetan peñak festen arima direla erran duenik egon badago. Guztira hamabortz dira eta Alde Zaharreko karriketan barrena dituzte barreiatuta euren egoitzak, gehiengo batek Jarauta karrika luze estuan. Hauek taberna moduan zabaltzen dituzte urteroko funtzionamenduari aurre egiteko eta zezenketaren inguruan izaten da nabarmenen euren presentzia: aurretik, bitartean eta gero. Hartara, bazkalburuan txaranga fanfarre baten laguntzaz bakoitzak bere bidetik zezen plazaren norantza hartuko du. Hemen, toreatzaile eta zezenak aurrez aurre daudela, plaza iraultzen saiatuko dira musika eta iskanbilaz. Ziudade guztia irauliko dute gero, peñen irteerarekin.
Zortzi egun izanen dira bada, festaren erreinurako. Ondoren, urte batez lozorroratuko da Sanferminetako iskanbila eta honen adierazgarri gertatuko dira dendetako erakusleihoak: plastikozko gizon emakumeen manikiak lepoko zapi eta gerriko gorriaz erantziko baitituzte


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude