Pagadiak eta harria Arabako lautadan


1999ko maiatzaren 16an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Aste honetako ibilbidean, leizearen sarrera eta irteerak bixitatzeko aukera izango dugu, bertan paisaje eta landaredi aldaketa gogorrak ikusteko aukeraz. Honela, erkameztitik artadira eta txilarditik errekan barrena pagadira joango gara, berriro hasierako lekura itzuliz.
Eginotik Ilarduiara heldu baino apur bat lehenago, Lezera doan pista hartuko dugu ezkerraldera, iturri, haur parke eta zentral hidroelektrikoarekin topo eginez. Txangoa hemendik hasiko dugu, eta iturri alboan dagoen mapan inguruko topografiaz ondo jabetu ondoren, mendebaldera doan bidezidorra hartuko dugu, baserri baten albotik igaroz. Erkamezti dei geniezaiokeen basoa,

Quercus
generoko haritz, arte, ametz eta beste hainbat hibridoz osatua dago, baina nahaste horren barnean ere ugaritasunak ordenatuak ageri dira. Haritzak ugariago direlarik basoaren hasieran, ondoren erkametzak eta basoaren amaieran arteak egiten dira jaun eta jabe. Basoko zuhaitzak bakandu eta soilgunera iristean (1 km) Alezeko erreka izango dugu aurrean, berau zeharkatu barik errekaren ezkerraldetik esemeseka Atxipira doan bidea jarraituko dugu. Bidean, basoa oso irekia da bostorrien (

Potentilla sp.
) lore horiak nabarmen utziz. Bidean deigarria egiten zaizkigu hiru arte sendo, adarrak gurutzatuak dituztenez elkar besarkatzen daudela diruditelako. Maldagatik erortzen diren harriek zaildu egiten duten bertako bizitza eta baldintza desegonkor hauetan hurritzak ugari agertzen zaizkigu bide ertzean.
Atxipi lepoan (2km) landaredia bortizki aldatzen da, bidexkaren arrastoak galduz zohikaztegi barnean. Metro batzuk gorago buztanzuriak eta antzeko txoritxoak ikuskor bilakatzen dira zelaietan etxabereen artean agertuz. Altzanegira gerturatzeko edo ezkerreko harana igarotzen duen basobidea hartzeko aukera izango dugu.
Basabide hauek pagadian sartzean bidea utzi eta beheko errekara hurbilduko gara errekaren eskuinetik uraren bidea jarraituko dugularik. Erreka alboetan hezetasun ikaragarria denez lurrak etengabe ureztatuak diraute elikagaien berziklapena oztopatuz, hau dela eta, zenbait landare intsektiboro bilakatu dira, hauetako bat

Pinguicula vulgaris
dugu eta lezeko erreka ertzeetan ikus genezake. Bere hostoak berde argiak dira eta erroseta moduan kokaturik lore more bat izaten dute. Honek sustantzia ligirdatsuen bidez hostoetan itsasten ditu intsektuak ondoren kanpo liseriketaz behar dituen elikagaiak eskuratuz. Presa igaro eta bere oinetan, (4km) erreka zeharkatuko dugu. Erreka ertzeko haltzen artean, iratzeak udaberrian hazkuntza zirtzilatuaren eraginez itxura kiribildu bitxia izaten dute. Presaren ezker aldean bidea aurkitu eta lezeko ahora inguratuko gara. Bidezidor hau errekari paralelo doa baina ez berari itsatsita, ondorioz, errekaren sarrera ikusteko bidetik irten egin beharko dugu. Lezeko aho ingurua oso malkartsua da leizeak eragiten duen ikara areagotuz, goiak eta beheak zulo bilakatzen direlarik. Bidera itzuliz pagadian gora egingo dugu. Muxarrarentzat ezinbestekoak diren zuloak pago zaharretan topatzen ditugu, baina muxarra ekainetik abendura soilik ikus dezakegu neguan hibernatzen dirau eta. Urubia du muxarrak harrapakaria eta hau neguan bere dietaren beste osagaiez elikatzen da arratoi, igel, txoritxoak eta abar. Basoetako harrapakari hau gautarra da muxarraren moduan eta harrapakari gautarren artean ondoen kontserbatzen dena. Udaberrian loratzen diren baso-eguerdilili artean gora egin eta halako batean, Olanoko lepoa geureganatuko dugu (5 km). Hemendik paisaje aldaketa gogorrra ikusten da iparraldean pagadia eta hegoaldean karst egitura harritsuetan harrokatako landareak ugaritu egiten dira;

Saxifraga sp.
adibidez. Olanora igo behar bagenukeen moduan ezkerraldera jarraitu eta zeharka hasierako lekura joango gara. Maldan behera haran osoa ikus genezake, haran honetatik Burdeosetik Astorgara zihoan galtzada igarotzen zen eta erromatarren aztarnak ere ugariak dira. Behera iritsi baino lehenago presatik datorren hodia gurutzatuko dugu, mende hasieran eraiki zen presa, hodia Lezetik igaroaraziz, zentral hidroelektrikoaren indarra areagotzeko baina matxura baten ondorioz apurturik gelditu zen. Gaur egun erabiltzen den hodiak harkaitza zulatzen du.
Maldak igarota Lezearen hegoaldeko ahoa da ikusgai. Hormetan eskalatzaileez gain, usoek egiten dute habia. Amaitzeko parkea eta iturria bixita genitzake

Azkenak
Hiru eguneko greba abiatu dute berriz Gipuzkoako erresidentzietako langileek, manifestazio jendetsu batekin

Lurraldeko erresidentzietan eta eguneko zentroetan 5.000 langile daude, eta horietako %40k borondatezkoak ez diren kontratu partzialak dituzte. Aldundiari dagokion ardura hartzeko eskatu dio ELA sindikatuak.


2025-07-10 | Gedar
Justizia Aranarentzat plataforma aurkeztu dute Bilbon, Poliziaren inpunitatearen eta abusuen aurka

Kasuan "inpunitatea gailendu ez dadin" egingo du lan, "Poliziaren berezko izaera salatzearekin batera". Hiru aldarri zehatz egin ditu: foam balak eta jaurtigaiak debekatzea, polizien identifikagarritasuna bermatzea, eta brigada mugikorraren desegitea.


2025-07-10 | Jauzi Ekosoziala
Norabidea aldatu

Garraioaren sektorea da gaur egun Euskal Herrian berotegi efektuko isurketen erantzule nagusia (%35), energia gehien kontsumitzen duena (%47) eta petrolio kopuru handiena erretzen duena (%74). Gainera beste sektore batzuetan isuriak apurka-apurka murrizten diren bitartean,... [+]


100.000 lirateke Gazan Israelek hildakoak, Britainia Handian plazaraturiko ikerketa baten arabera

Ikerketaren arabera, gutxienez 75.200 lagun hil zituen Tsahal armada sionistak 2023ko urriaren 7az geroztik eta 2025eko urtarrilaren 5a bitartean: tokiko agintariek epe berean zenbatutako 46.000 hildakoak baino %40 gehiago. Horrez gain, une berean, 8.540 lirateke gosez, hotzez... [+]


2025-07-09 | Ahotsa.info
Familiek 47 urteko zigorgabetasuna salatu dute Germán Rodriguezen eta Joseba Barandiaranen hilketen ostean

2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]


Koldo Garcíaren ibilbidea PSOEtik harago: jipoiak, PPren indultua eta Guardia Zibilaren babesa

2011n PSNren zerrendetan agertu aurretik, ustelkeria kasu batengatik auzipetutako Koldo García barakaldarrak eduki zuen ibilbidea argitara atera du Directa hedabideak: besteak beste, zabortegi bateko segurtasun zaindaria zela pertsona bati emandako jipoia edota... [+]


Netanyahuk eta Trumpek berretsi dute aurrera doala Gazako bi milioi palestinarrak kanporatzeko duten plana

Azken 24 orduetan Trumpekin bigarren aldiz bildu da Netanyahu, eta Etxe Zuriko maizterraren bulegoan ordubete inguruko solasaldia izan dute. Ondoren kazetariei eginiko adierazpenetan, Israelgo lehen ministroak adierazi du Gazan duten "kanpaina militarra" ez dela... [+]


Pandemia zaharrenaren jatorriaz

541. urtean izurriak Bizantziar Inperioa astindu zuen. Historian erregistratutako lehen pandemiatzat jotzen da, eta luzaroan historialariek uste izan dute Afrikako ipar-mendebaldean izan zuela jatorria.

Baina berriki The Journal of Interdisciplinary History aldizkarian... [+]


Langileak vs. makinak

Anstey (Ingalaterra), 1779. Leicesterren kanpoaldeko herriko ehungintza fabrika batean, ugazabak Ned Ludd izeneko aprendizari errieta eta jipoia eman zizkion, ehungailua gaizki erabiltzen ari omen zelako. Haserre, Luddek mailu bat hartu eta bi makina hondatu... [+]


2025-07-09 | ARGIA
Etxebizitza erosteko Jaurlaritzaren abala azken buruan “diru publikoa banketxeei” ematea dela kritikatu dute LABek eta EH Bilduk

18 eta 39 urte arteko herritarrei lehen etxebizitza erosten laguntzeko Eusko Jaurlaritzak berak finantzaturiko abala iragarri berri duen honetan, soluzioa ez dela hori kritikatu dute bai LABek, bai EH Bilduk. Dagoeneko dauden eraikinak aprobetxatu eta prezioak jaitsi ordez,... [+]


Rakel Etxebarria. Irrintziaren transmisio ez-etena
“Nik neure irrintzia egiten dut, aita-amei ikasitako zantzoa”

Irrintzi bat entzun da, mendi tontorrean… Eta balizko tontorra Gorbeiako gurutzea bada, baliteke –bazitekeen, garaian– irrintzilaria Rakel Etxebarria izatea. Irrintzia han eta hemen, “zantzoa” da Arratian, hala Orozkon nola Zeanurin. Gurasoei... [+]


Sánchezen plana ustelkeriaren kontra: kontrol gehiago, zigor handiagoak, eta aldaketa “kulturala”

Espainiako presidente Pedro Sánchezek Madrilgo kongresuan aurkeztu du ustelkeriaren kontra bere plana, Santos Cerdán auziaren ondorioz oposizioak estu hartu ondoren. Bost atal nagusitan banatu du eta ELGA erakundeak gainbegiratuko luke kanpotik, betetzen ote den... [+]


Eguneraketa berriak daude