Esan dezagun, horretarako garaia heldu baita, lehendabiziko argia ikusi zuen hiri berean bizi dela N. jaun artista: pipiño-saldo bat bezain langilea da hiria, eta esne usaina du, kaktusaren esnetan sortutako basamortuko hiri hark bezalaxe». Anjel Lertxundiren

Andres Nagel da eta

duen hiria, berriz, Donostia, bertan 1947an jaio baitzen eta egun bertan bizi eta lan egiten baitu Nagelek.
1968an bere lehen erakusketa zabaldu zuenetik hona, etengabe aritu da erakusketak egiten mundu osoan zehar. Azkena bere jaioterrian, duela bizpahiru aste zabaldu zen eta apirilaren amaiera aldera arte izango da zabalik. «

» eta «

» esaldiak artistak berak esanak dira eta, hala ere, gustura ageri da Koldo Mitxelena Kulturunean zabalik duen erakusketarekin. «

». Normalean, artista baten lanak, izkina batean, beste obra batzuk jaten dutela, erakutsi ohi direla-eta kexu da Nagel.
Gustura dago, era berean, Anjel Lertxundi idazleak bere obraren inguruan idatzitakoarekin. Ana Salaberria Koldo Mitxelenako kideak, «Fuera de servicio-Bide bazter» erakusketa honetarako katalogoa osatzeko, gaztelerazko sarrera testuaz gain, beste testu bat behar zela erabaki zuen, testu literarioa eta euskarazkoa gainera. Emaitza Anjel Lertxundiren «Muga-mugako zirriborroak. (Edo pipiñoen aurkako kanpaina baten lehendabiziko zirriborroak)» testua izan da. Artistari testuko pasarteren bat aipatu eta «

» bota du, barrez, eta geroxeago beretzat ohore handia dela aipatu du, oraingoan serio. Oriotar idazleak lorategiko behia, esnea darion kaktusa, auzoko Pipiñomari, artistaren estudioa eta postaria ditu hizpide, modu horretan, zeharka bada ere, Nagelen mundua azalduz eta baita, nolabait, kritikoen eta publikoaren mundua ere.
Orain arte, jende ugari bildu da erakusketa honetara. «

» bota digu artistak, baina publikoa horrelako erakusketetara joatea garrantzitsua dela dio aurrerago. Oso pertsona gutxik ulertzen du artea, Andres Nagelen esanetan, baina «

». Eta konexio hori erakusketetara maiz joanda, lan ugari ikusita, lortzen omen da.

KMko erakusketa honetara hurbiltzen denak, animaliak topatuko ditu, objetuak, pertsonaiak, gorputz-atalak, paisajeak... Pintura eta hiru dimentsiotako prozedurak nahasturik aurkituko ditu, materialak bezala: beruna, burdina, beira-zuntza, olioa, poliesterra, zinkak, altzairua... Muntaia, collagea eta konbinaketa dira nagusi Nagelek 90eko hamarkadan buruturiko lan bilduma honetan. Baina formak bitarteko soilak dira egilearentzat, ideia azaltzeko bitartekoak. Horrek ez du esan nahi teknika baztertzen duenik. Alderantziz, oinarri teknikoa garatzea ezinbestekotzat jotzen du, modu horretan, ideiari mugarik ez jartzeko, artistak ideia traba teknikorik gabe azaleratu dezan. «

».
KM Kulturuneko beheko solairura sartu eta poliesterra eta beira-zuntza erabilita eginiko hiru piezako lanak egiten dio ongietorria bisitariari.
Ezkerretara joz gero, eskultura da nagusi: metalak, zuntzak, alanbreak... gizakiak, animaliak eta beste irudikatuz. Hor dira gizon eta emakume baten irudiak, buruan poltsa bat daraman zaldia... Alde horretan ere, bada gela bat, non etengabe Nagelen lanen diapositibak eskaintzen diren musikaz lagundurik.
Eskuinaldean, koadroak topatzen dira maizago, bi dimentsioetatik irten eta Nagelen ohiko material eta prozedura nahasketen ondorioz, bolumena hartzen duten koadroak. Hemen ere animaliak eta gorputz atalak nagusi. Tamainaz erakusketako lanik handiena dute kuadrook erdian; kanpotik metalezko eta zuntzezko planoak fluoreszentez hautsirik ageri dira, baina gela itxurako lan honek luzatzen duen barrurako gonbiteari jarraiki, kanpoko argiek sortzen dituzten irudiak ikus ahalko ditu bisitariak.
Inguruko gela batean maketa moduko lanak dira nagusi: Ulia, Hondarribiko aireportua, artistaren etxearen inguruak... ageri dira horietan.
Horretaz guztiaz gain artistaren tamaina txikiko aleak kokatu dituzte nonahi: hegazti bat eraikinaren arku baten zirrikituan, buru bat gaineko solairuarekin mugan, hanka bat hemen, esku bat han, belarri bat hor...
Zorua ere erabili du Nagelek bere lanak kokatzeko eta altzairuzko emakume baten eta gizonezko baten itzalak ipini ditu lurrean.
Esan daiteke, beraz, bere lanetan baliabide guztiei etekina ateratzen dien donostiar honek, KMko areto honi ere probetxu guztia atera diola eta ikuslea ez duela soilik hormetara begira jarriko. Lurrera begiratzeko aukera zabalik uzten du, eta gora begiratzekoa eta artelan baten barruan sartzeko parada ere badu publikoak.

«N. jaun artistak gogoan ditu bere asmabide plastikoak iradokizun literario ederreko izenburuekin izendatzen zituen garaiak: `Zahagi Xarki', `Zenbaki-sorta txapelduna', `Ignazio auto sabairik gabean', `Galerista madrildarren jarduna Benidormen', `Marisorgin kartetako'... Kritikariek kriskitinka ospatzen, txalotzen, goratzen, laudatzen, hauspotzen zuten N. jaun artistaren lana... Baina zalantza sortu zitzaion N. jaun artistari: ospatu, txalotu, goratu, laudatu eta hauspotu, zer baina? Eta galdera horrek zirritu bat zabaldu zuen. Eta, zirrituan, erabateko ilunbe batek egin zuen, kolore bizienez, eztanda. Ordutik, N. jaun artista plastikoak gutxitan izendatzen ditu bere asmabide plastikoak...» Hauek Anjel Lertxundiren hitzak dira. Beste hauek, berriz, N. jaunak berak esandakoak: «

».
Finean, aurreiritzirik gabeko hurbilketa nahi du egileak; izenbururik ez die jartzen bere lanei eta, gainera, bere estiloa sailkatzearen aurka agertu izan da beti.

Hauxe izan da hainbat kritikok urtetan Andres Nagelen obraren aurrean euren buruei eginiko galdera antzua. «

» dio estilo oso pertsonala lantzen duen donostiar honek –eta

hitza ezinbestean erabili du, une horretan ez baitzaio pertsona horiek definitzeko hitz egokiagorik burura etorri–. Segurtasun gabezia horrek dena sailkatzera eramaten omen ditu

horiek, baina «

». Anjel Lertxundiren hitzak ere Nagelen iritziaren isla dira: «N. jaun artistaren auzoko Pipiñomari artista petoa da ezagutzen ez duenari buruzko iritzi ezin argiagoak emateko orduan. Oroz gain, arteaz hitz egiterakoan sentitzen da artisten».
Kritikoekin eta oro har artearen merkatuaren munduarekin ez du harreman estuegirik. Katalogoaren amaieran egileak «Dokudrama» bat erantsi du, gainera, eta bertan hainbat galerien arteko arazoak azaldu. Ez al dago gustura Andres Nagel galerien funtzinamenduarekin? «

».
Egunotan, bederen, erakusleiho zabala paratu du Donostian, bere hirian, eta aukera ederra eskaini die hiritar eta bisitariei –aditu izan beharrik gabe– erakusleihoan sartzeko. Horrelakoek, Lertxundiren N. jaunaren postariari behintzat, on egiten diote: «Ez naiz aditua, ez naiz aditua. Baina agian zuk argituko zenidake aspaldi honetan gertatzen zaiten fenomeno estrainio bat: erakusketaren batera noanean eta denbora pixka bat jartzen badut arte-obra baten aurrean, ez dut hanketako minik sentitzen. Postaria naizela kontu egiten baduzu, ez zaizu harrigarria iruditzen?»