20 URTE KORRIKA (ETA PRESAKA)

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Bai euskarari» hura kasik mitifikatu ere egin zela esan liteke. Garai hartan AEK-k ere dirua eta gizartearen bultzada lortzeko moduko zera asmatu beharra zuen. Larria zen egoera. Bere gordinean esanda, AEK-ko herrialderik sendoenak, Bizkaikoak, bost milioi pezetako zuloa zuen eta instituzioek koordinakundearekiko zuten harremana ere trakesten hasia zen.
Egun, ia belaunaldi baten ostean, zikloak jada buelta osoa emana duela ematen du. Oraintsu, Kontseiluak deituta eta bigarren «Bai Euskarari» kanpainaren baitako ekitaldi gisa, Euskal Herriko bost estadio jendez gainezka egiten ikusi ditugu. Eta oihartzuna oraindik isildu ez delarik (euskararen alde lanordu bat eskatzen da) Korrikaren edizio berri batean sartu gara. Estadioetan bildutako 100.000 lagunek egin dezaketen indarraren kontraposizioa, AEKri dagokionez bederen, Espainiako Justiziak jarri nahi izan zuen Pinotxeten aferari heldu baino zertxobait lehenago.
Ziklo hau, ordea, ez da zirkuitu itxia izan. Xabier Amurizak lehen aldiz Euskal Herriko txapela jantzi eta «Bat korrika, bi korrika, mila korrikari, zazpi euskal herrietan. Denok bai euskarari» kantatu zuenez geroztik hamar Korrika joan dira. Zakur zaharra da, helduko den hamaikagarren hau. Bide luzea urratu du eta gauza asko ikasi ditu ibilian. Jakin badaki, lehen edizioak hala erakutsita, negu gorriko elurtea ez duela lagun aproposena bere lasterketaldian, eta arriskuak alde batera uztearren, korrikarako data zehatza finkatzerakoan egokiagoak zaizkiola martxoa edo urria bezalako hilabeteak. Umorea, giro ona, korrikarako kemena eta baita pazientzia ere zapuzten direla berandu iritsita edo behar baino lehen helduta, Korrika 3n ikusi zenez. Korrikak ongi aski ikasia du erne eta zorrotz jokatzen, gainontzean ezusteko akatsak larrutik pagatzen direla. Lehen edizioko gertakizun tamalgarri hura gogora ekarrita, lekukoak zeraman mezua galdu izanagatik, Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez eta bestelako esloganak oihukatu izanagatik, Korrikak Euskaltzaindiaren babesa galdu zuen eta EAJk hurrengo Korrikari laguntzarik ez ematea erabaki zuen. Alferrik antolatu zen geroxeago gertatutakoari buruzko azalpenak emateko prentsaurrekoa. Batzuen galbaheak Julen Kaltzadak irakurritako diskurtsoaren azken hitzak bakarrik gorde zituen: «Euskal Herriaren alde lan egitearren bizia galdu dutenak (Korrikaren amaiera-festan egoterik ez zutenak ekarri zituen gogora) Euskal Herriaren alde lan egitearren kartzelan usteltzen daudenak. Komisaldegietan torturak sufritzen dituztenak, torturak hartuko dituzten beldurrez angustiaturik daudenak... Gora Euskadi Askatuta! Gora Euskadi euskalduna! Gora langileria! Gora langileri euskalduna!». AEK-k epelak hartu ditu geroztik. Euskalduntze-alfabetatzeko ahalmena (AEKren kasuan) eta kontzientzia indartzeko eta dirua biltzeko indarra bezain beste (Korrikaren kasuan) axola baitzaigu. Onerako eta txarrerako, Korrikak gure herriaren gaixoaldi eta euforia guztiei jarri die termometroa.
Belaunaldibeteko zikloa ez da zirkuitu itxia izan. Zorionez, bada hamaikagarren edizio honetan errepikatuko ez denik. Hasteko, diskurtsoa. Eta konparaziorako abiapuntu eta helmuga bera izan zuten edizioak hartzen baditugu, (Iruñea-Donostia ibilbidea egin duten Korrikak), martxoaren 19an abiatuko den honek ez du Nafarroako gobernadore zibilaren debekurik jasoko, Korrika 2n gertatu bezala. Alderdi abertzale eta euskaltzaleak ere ez dira diputazio eta udaletxeetan dirua biltzearen aurka agertuko, Korrika 6n EAJk, EAk eta EEk egin zuten moduan. Bestalde, bat-batekotasuna eta fresokotasun apur bat galdu dira, antolaketa hobe baten izenean. Norberaren esku, zorionez ala zoritxarrez izan ote den iriztea

Hogei urtez, hamar aldiz Korrika
Korrika 1: «Zuk ere esan bai euskarari». Oñati-Bilbo. 1980, XI/29-XII/07. Omenduak: Rikardo Arregi, Xabier Peña.
Elurrak bisita egin zien. Lehen 24 orduetan, lasterketa jarraitzen zuten autoek kateekin igo behar izan zuten Bidaniako gaina eta Luzaiden Nafarroako Diputazioko traktore eta elur-kengailuak izan zituzten bidailagun.
Lekukoak zeraman mezua galdu egin zenez, AEKren diskurtsoa bakarrik irakurri zen Bilboko amaiera-ekitaldian. Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez izanak sumindura piztu zuen.

Korrika 2: «AEK, euskararen alternatiba herritarra: Korrika, herriaren erantzuna euskararen alde». Iruñea-Donostia. 1982, V/22-30. Omendua: Rikardo Arregi.
Partaidetza lehen edizioan baino zabalagoa izan zen eta diru gehiago bildu zen. Baina ez zen giro: EAJko EBBk, lehen edizioan gertatutakoa gogoan, Korrikari ez laguntzea erabaki zuen. «Deia» egunkarian berriz, Taldea izenez sinatutako artikulu sorta bat kaleratu zen. AEKren egoera ekonomikoa txarra zenik ukatu, eta Bizkaiko AEKri "malversación de fondos" egitea leporatzen zion Taldeak. «AEK: KASen fronte kulturala» bezalako loreak bota zizkion.

Korrika 3: «Euskaraz eta kitto». Baiona-Bilbo. 1983, XII/03-11. Omendua: Gabriel Aresti.
Euskalduntze-alfabetatzea Iparraldean eta Nafarroan finkatzen ari zela nabarmendu zen. Aurreko bi edizioez geroztik berandu heltzearen kontra jarritako neurriak zirela eta, emaitza onegiak lortu zituzten: lasterketa behar baino lehenago heldu zen herri askotara. Helduen euskalduntze eta alfabetatzerako Eusko Jaurlaritzak sortutako erakundeak, AEKren pareko sare ofiziala jaio zen, HABEko euskaltegiek eta udal euskaltegiek osatua. Erakundeek diruz eta baliabidez gogor sutatua, AEKri desio ez zuen auzokoa sortu zitzaion, eta `gerra' piztu.

Korrika 4: «Herri bat, hizkuntza bat». Atharratze-Bilbo. 1985,V/31-VI/09. 2.028 km. Omendua: Piarres Laffitte
AEKren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko istiluen ispilua izan zen Korrika 4. Jaurlaritzaren eta erakundeen euskararekiko jokaera salatzeko asmoz, Gasteizko irakasle talde batek gose grebari ekin zion. Lau hilabete zeramatzaten lansaririk kobratu gabe.

Korrika 5: «Euskara, zeurea». Hendaia-Bilbo. 1987, IV/03-12. Omenduak: Lauaxeta eta Balendin Enbeita.
Ordura arteko partaidetza handiena lortu zen. Guztira 500.000-600.000 lasterketarik hartu zuen parte.
Une hunkigarriak aipatzen hasita, "Gernika 1937-87" ekimena pil-pilean, mende erdi lehenago nozitutako bonbardaketaren erreferentziak topatu zituzten korrikalariek, lasterketa Gernikan goizeko hamaikak eta laurdenetan sartu zenean. Han bertan, Jorge Lizama indigena maputxeak lekukoa hartu zuen Enbeita eta Lopategiren bertso eskolako partaideen eskutik.

Korrika 6: «Euskara korrika... eta kitto!». Iruñea-Donostia. 1989, IV/14-23. Omendua: Joxemiel Barandiaran.
Koordinakundearen erakundetzeari buruzko eztabaidaren ondorioz, AEKren batasuna pitzatu egin zen 1989an.
EAJ, EA eta EE alderdiak diputazioetatik eta udaletatik Korrikari dirua ematearen aurka azaldu ziren. Prentsa oharrean emandako arrazoien artean: «Euskararenaz gain, `Korrika'k beste helburu batzuk ere baditu: hizkuntzaren eremua baino urrunago doazen xedeak lortzeko aukerako ikurrintzat euskara erabiltzea eta bitarteko bihurtzea ez dira ez euskararen erabilpena normaltzeko bidean aurrera egiteko era egokienak». Hala ere, AEK-k eta ETB-k ere publizitate trukerako hitzarmena sinatu zuten nahiz eta PSOEren eta Joseba Arregiren haserrea piztu.

Korrika 7: «Korrikak euskara, euskaraz Euskal Herria». Gasteiz-Baiona, 1991, III/15-24. Omendua: Remigio Mendiburu.
Korrika 7 hasi baino hiru egun lehenago, berri hau plazaratu zuen «Euskaldunon Egunkaria»k: «EITBko zuzendaritzak betoa ezarri die Gorordo eta Korrikari `Terminus' saioan», zioen izenburuak, eta «Elene Lizarralde zuzendariak dimisioa eskatu du eta saioa bukatu egin da» azpitituluak. Mikel Olaziregik, ETBko zuzendaritzako partaideak, adierazi zuenez, «aspalditik erabakia du Eusko Legebiltzarrak EITBk ez diola laguntzarik eman behar Korrikari. Informazioa bai, baina ez dugu egingo Korrikaren promoziorik».

Korrika 8: «Denok maite dugu gure herria euskaraz». Iruñea-Bilbo. 1993, III/26-IV/04. Omendua: Martin Ugalde.
Korrika 8ren atarian Korrika Kulturala eta Korrika Kirolaria izeneko egitarauak aurkeztu zituzten berrikuntza nagusi bezala. Korrikaren edizio honek ere izan zuen, zoritxarrez, joanak ziren lagun anitz omendu beharra. Gasteizen, esate baterako, AEK, IKA, Irale eta HABEko ordezkariek elkarrekin egin zuten lasterka Eusebio Osa euskaltzale ezagun hil berriaren omenetan. Joxepe Zuazo zena, Korrika izenaren sortzailea ere omendu zuten.

Korrika 9: «Jalgi hadi euskaraz!». Donibane-Garazi-Gasteiz. 1995, III/17-26. Omendua: Mikel Laboa
Bernart Etxepareri ere egin zion ohore Korrika 9ak.
Korrika 9 egin zen urteak, 1995ak, AEK-k instituzioekin duen harremanaren argazkia ekarri zuen. AEK-k Eusko Jaurlaritzarekin akordioa lortu zuen EAEn. Nafarroan ez zen deus lortu eta Ipar Euskal Herrian are gutxiago.

Korrika 10: «Euskal Herria Korrika». Arantzazu-Bilbo. 1997, III/14-23. Omendua: Luis Villasante
Hamargarren Korrikak, euskaltzaindiaren eta Arantzazuko frantziskotarren lana omentzeaz gain, AEKren eta instituzioen arteko adiskidetze formala erakutsi zuen. Aro berri bat abian zela iragarri zuen


Azkenak
2025-06-26 | Enbata
“Bertzelako mundua” nora joan zaigu?

Klimaren aldeko mundu mailako martxak oldar handia hartzen ari ziren 2018tik 2020ra, mundu mailako osasun krisia piztu arte. Hasieran krisi horrek mundua hobera aldaraziko zuelakoan ziren asko, baina oraingoz hasierako itxaropen hari gailendu zaizkio mesfidantza, etsipena eta... [+]


EH Bilduk manifestazio antifaxista egingo du azaroaren 22an Bilbon

Euskal Herriaren nazio izaera eta burujabetza aldarrikatzeaz gain, "erresistentzia eta borroka antifaxistari gorazarre egitea eta berrespen antifaxista egitea" jarri dute helburuen artean.


2025-06-26 | ARGIA
Saharar haurrek uda bakean pasatzeko aukera izango dute Zeraingo aterpetxean

Horbel kooperatibaren proiektu bati esker, errefuxiatuen kanpamenduetan bizi diren Saharako hamabi haur hartuko dituzte bi hilabetez Goierriko udalerri horretan. Orkli kooperatibaren Orklidea ekimeneko dirulaguntza jaso du proiektuak.


Euskara osasungintzan

Osakidetzak berak aitortzen duenez, “komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak erosoen eta seguruen sentitzen diren hizkuntza ofizialean jardutea”.


Amurrioko hizkuntza aniztasunaren elkargunea euskara dela aldarrikatu dute

Aiaraldeko Hizkuntzen Mapa proiektuarekin bat egin dute Amurrioko Amaurre, Zaraobe, Aresketa Ikastola, Mendiko Eskola eta Zabaleko ikastetxeek. Aiaraldeko Euskalgintza Kontseiluarekin elkarlanean udalerrian presente dauden hizkuntzak ikertu dituzte.


Hamaika mobilizazio gastu militarraren aurka eta Palestina zein Irango herritarren alde

Asteazkenean, NATOren goi-bilera hastearekin, aliantzak herrialdeei inposaturiko gastu militarraren aurkako mobilizazioak izan dira Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Ostegunean eta ostiralean Iranen eta Palestinaren aurkako gerrak salatuko dituzte.


Gastu militarra %2tik %5era igotzea onartu dute NATOko herrialde guztiek

Hamar urteko epea dute NATOko estatu-kideek helburu hori lortzeko. Espainiak ere sinatu du akordioa, baina, aldi berean, Mark Rutte aliantza atlantikoko idazkari nagusiaren gutun bat eskuratu du Pedro Sánchezek, ustez "malgutasuna" emango liokeena. Donald Trumpek... [+]


Lanbide Heziketa euskalduna, noizko?

Zergatik eskaintzen dira Lanbide Heziketako hainbeste ziklo erdara hutsean EAEn? Zergatik jarraitu behar dituzte ikasketak gaztelaniaz ordura arte D ereduan euskaraz aritu diren ikasle andanak? Lanbide Heziketa euskalduntzeko behingoz plan estrategiko bat gauzatu dezala eskatu... [+]


Zuberoako Chaumes gasnategian eta Iratiko Txaletetan sexu erasoak jasandakoei babesa erakusteko dinamika abian da

Mauleko Chaumes gasnategian langile eta CGTko sindikatu ordezkaria izandako gizon baten kontrako lau salaketa dira pausaturik, eta Larraine gaineko Iratiko Txaletetan lankide ukandako bosgarren emakume batek ere gehitu du berea. Uztailaren 3an iraganen da auzia Pauen. Erasoa... [+]


2025-06-26 | Aiaraldea
Arartekora jo dute, “Osakidetzak ez dielako osasun sistema publiko eta duinaren aldeko 5.646 sinadurei erantzun”

Iazko udazkenean egin zuten sinadura bilketa, eta abenduaren 12an entregatu zituzten atxikimendu guztiak Osakidetzaren Gasteizko zerbitzu zentraletan. 


2025-06-26 | Antxeta Irratia
Euskararen Mapa osatu dute Urruñan engaiatu diren herriko 42 eragilerekin

Bai Euskarari ziurtagiria lortzeko interesa agertu duten herriko 42 elkarte eta establezimenduekin Euskararen Mapa osatu dute Urruñan. Euskara «biziago» egiteko pausoak emateko prest liratekeen eragileak identifikatu ondoren, urratsak egiteko laguntza emango zaie,... [+]


2025-06-25 | Euskal Irratiak
Betharram ikastetxearekin lotutako bortizkeria kasuak ikertzeko, lekukotasunen bilketa abiatu dute

Betharram ikastetxearekin lotutako sexu eta bortizkeria kasuak ikertzeko asmoz, Batzorde Ikerketa Independenteko kideek lekukotasunen bilketa abiatu dute


Billabesa gidariek greba mugagabea eginen dute uztailaren 1etik aurrera

Hilabeteetako protesten ostean, TCC enpresako zuzendaritzak ez du aurrera urratsik egin eta langileek leher egin dute. Greba mugagabera doaz, baita sanferminetako ez ohiko zerbitzuetan ere. “Enpresak erantzukizunez jokatuko balu saihestu litekeen zerbait” dio langile... [+]


Sustrai Erakuntzak salatu du enpresa batek Nafarroako lau eremutan kobre meategiak ireki nahi dituela

Fundazioaren arabera, Aguilar de Codes eta Sorlada artean, Villamayor de Monjardinen, Villlatuertan eta Kasedan ustiatu nahi dute kobrea. Iberian Copper SL izan da Nafarroako Gobernuari lau eremu horietan prospekzioak irekitzeko baimenak eskatu dizkion enpresa. 


Ehunka herritar elkarretaratu dira Hernanin San Joan gaueko eraso arrazisten kontra

Hernaniko Txosna Batzordeak azaldu duenez, gutxienez hiru eraso arrazista izan ziren herrian ekainaren 23ko gauean, eta horren harira zabaldutako “bulo eta gezur arrazistak” salatu ditu. Udalak ere adierazpen instituzionala onartu du gertaturikoa gaitzesteko. Amher... [+]


Eguneraketa berriak daude