20 URTE KORRIKA (ETA PRESAKA)

Bai euskarari» hura kasik mitifikatu ere egin zela esan liteke. Garai hartan AEK-k ere dirua eta gizartearen bultzada lortzeko moduko zera asmatu beharra zuen. Larria zen egoera. Bere gordinean esanda, AEK-ko herrialderik sendoenak, Bizkaikoak, bost milioi pezetako zuloa zuen eta instituzioek koordinakundearekiko zuten harremana ere trakesten hasia zen.
Egun, ia belaunaldi baten ostean, zikloak jada buelta osoa emana duela ematen du. Oraintsu, Kontseiluak deituta eta bigarren «Bai Euskarari» kanpainaren baitako ekitaldi gisa, Euskal Herriko bost estadio jendez gainezka egiten ikusi ditugu. Eta oihartzuna oraindik isildu ez delarik (euskararen alde lanordu bat eskatzen da) Korrikaren edizio berri batean sartu gara. Estadioetan bildutako 100.000 lagunek egin dezaketen indarraren kontraposizioa, AEKri dagokionez bederen, Espainiako Justiziak jarri nahi izan zuen Pinotxeten aferari heldu baino zertxobait lehenago.
Ziklo hau, ordea, ez da zirkuitu itxia izan. Xabier Amurizak lehen aldiz Euskal Herriko txapela jantzi eta «Bat korrika, bi korrika, mila korrikari, zazpi euskal herrietan. Denok bai euskarari» kantatu zuenez geroztik hamar Korrika joan dira. Zakur zaharra da, helduko den hamaikagarren hau. Bide luzea urratu du eta gauza asko ikasi ditu ibilian. Jakin badaki, lehen edizioak hala erakutsita, negu gorriko elurtea ez duela lagun aproposena bere lasterketaldian, eta arriskuak alde batera uztearren, korrikarako data zehatza finkatzerakoan egokiagoak zaizkiola martxoa edo urria bezalako hilabeteak. Umorea, giro ona, korrikarako kemena eta baita pazientzia ere zapuzten direla berandu iritsita edo behar baino lehen helduta, Korrika 3n ikusi zenez. Korrikak ongi aski ikasia du erne eta zorrotz jokatzen, gainontzean ezusteko akatsak larrutik pagatzen direla. Lehen edizioko gertakizun tamalgarri hura gogora ekarrita, lekukoak zeraman mezua galdu izanagatik, Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez eta bestelako esloganak oihukatu izanagatik, Korrikak Euskaltzaindiaren babesa galdu zuen eta EAJk hurrengo Korrikari laguntzarik ez ematea erabaki zuen. Alferrik antolatu zen geroxeago gertatutakoari buruzko azalpenak emateko prentsaurrekoa. Batzuen galbaheak Julen Kaltzadak irakurritako diskurtsoaren azken hitzak bakarrik gorde zituen: «Euskal Herriaren alde lan egitearren bizia galdu dutenak (Korrikaren amaiera-festan egoterik ez zutenak ekarri zituen gogora) Euskal Herriaren alde lan egitearren kartzelan usteltzen daudenak. Komisaldegietan torturak sufritzen dituztenak, torturak hartuko dituzten beldurrez angustiaturik daudenak... Gora Euskadi Askatuta! Gora Euskadi euskalduna! Gora langileria! Gora langileri euskalduna!». AEK-k epelak hartu ditu geroztik. Euskalduntze-alfabetatzeko ahalmena (AEKren kasuan) eta kontzientzia indartzeko eta dirua biltzeko indarra bezain beste (Korrikaren kasuan) axola baitzaigu. Onerako eta txarrerako, Korrikak gure herriaren gaixoaldi eta euforia guztiei jarri die termometroa.
Belaunaldibeteko zikloa ez da zirkuitu itxia izan. Zorionez, bada hamaikagarren edizio honetan errepikatuko ez denik. Hasteko, diskurtsoa. Eta konparaziorako abiapuntu eta helmuga bera izan zuten edizioak hartzen baditugu, (Iruñea-Donostia ibilbidea egin duten Korrikak), martxoaren 19an abiatuko den honek ez du Nafarroako gobernadore zibilaren debekurik jasoko, Korrika 2n gertatu bezala. Alderdi abertzale eta euskaltzaleak ere ez dira diputazio eta udaletxeetan dirua biltzearen aurka agertuko, Korrika 6n EAJk, EAk eta EEk egin zuten moduan. Bestalde, bat-batekotasuna eta fresokotasun apur bat galdu dira, antolaketa hobe baten izenean. Norberaren esku, zorionez ala zoritxarrez izan ote den iriztea

Hogei urtez, hamar aldiz Korrika
Korrika 1: «Zuk ere esan bai euskarari». Oñati-Bilbo. 1980, XI/29-XII/07. Omenduak: Rikardo Arregi, Xabier Peña.
Elurrak bisita egin zien. Lehen 24 orduetan, lasterketa jarraitzen zuten autoek kateekin igo behar izan zuten Bidaniako gaina eta Luzaiden Nafarroako Diputazioko traktore eta elur-kengailuak izan zituzten bidailagun.
Lekukoak zeraman mezua galdu egin zenez, AEKren diskurtsoa bakarrik irakurri zen Bilboko amaiera-ekitaldian. Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez izanak sumindura piztu zuen.

Korrika 2: «AEK, euskararen alternatiba herritarra: Korrika, herriaren erantzuna euskararen alde». Iruñea-Donostia. 1982, V/22-30. Omendua: Rikardo Arregi.
Partaidetza lehen edizioan baino zabalagoa izan zen eta diru gehiago bildu zen. Baina ez zen giro: EAJko EBBk, lehen edizioan gertatutakoa gogoan, Korrikari ez laguntzea erabaki zuen. «Deia» egunkarian berriz, Taldea izenez sinatutako artikulu sorta bat kaleratu zen. AEKren egoera ekonomikoa txarra zenik ukatu, eta Bizkaiko AEKri "malversación de fondos" egitea leporatzen zion Taldeak. «AEK: KASen fronte kulturala» bezalako loreak bota zizkion.

Korrika 3: «Euskaraz eta kitto». Baiona-Bilbo. 1983, XII/03-11. Omendua: Gabriel Aresti.
Euskalduntze-alfabetatzea Iparraldean eta Nafarroan finkatzen ari zela nabarmendu zen. Aurreko bi edizioez geroztik berandu heltzearen kontra jarritako neurriak zirela eta, emaitza onegiak lortu zituzten: lasterketa behar baino lehenago heldu zen herri askotara. Helduen euskalduntze eta alfabetatzerako Eusko Jaurlaritzak sortutako erakundeak, AEKren pareko sare ofiziala jaio zen, HABEko euskaltegiek eta udal euskaltegiek osatua. Erakundeek diruz eta baliabidez gogor sutatua, AEKri desio ez zuen auzokoa sortu zitzaion, eta `gerra' piztu.

Korrika 4: «Herri bat, hizkuntza bat». Atharratze-Bilbo. 1985,V/31-VI/09. 2.028 km. Omendua: Piarres Laffitte
AEKren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko istiluen ispilua izan zen Korrika 4. Jaurlaritzaren eta erakundeen euskararekiko jokaera salatzeko asmoz, Gasteizko irakasle talde batek gose grebari ekin zion. Lau hilabete zeramatzaten lansaririk kobratu gabe.

Korrika 5: «Euskara, zeurea». Hendaia-Bilbo. 1987, IV/03-12. Omenduak: Lauaxeta eta Balendin Enbeita.
Ordura arteko partaidetza handiena lortu zen. Guztira 500.000-600.000 lasterketarik hartu zuen parte.
Une hunkigarriak aipatzen hasita, "Gernika 1937-87" ekimena pil-pilean, mende erdi lehenago nozitutako bonbardaketaren erreferentziak topatu zituzten korrikalariek, lasterketa Gernikan goizeko hamaikak eta laurdenetan sartu zenean. Han bertan, Jorge Lizama indigena maputxeak lekukoa hartu zuen Enbeita eta Lopategiren bertso eskolako partaideen eskutik.

Korrika 6: «Euskara korrika... eta kitto!». Iruñea-Donostia. 1989, IV/14-23. Omendua: Joxemiel Barandiaran.
Koordinakundearen erakundetzeari buruzko eztabaidaren ondorioz, AEKren batasuna pitzatu egin zen 1989an.
EAJ, EA eta EE alderdiak diputazioetatik eta udaletatik Korrikari dirua ematearen aurka azaldu ziren. Prentsa oharrean emandako arrazoien artean: «Euskararenaz gain, `Korrika'k beste helburu batzuk ere baditu: hizkuntzaren eremua baino urrunago doazen xedeak lortzeko aukerako ikurrintzat euskara erabiltzea eta bitarteko bihurtzea ez dira ez euskararen erabilpena normaltzeko bidean aurrera egiteko era egokienak». Hala ere, AEK-k eta ETB-k ere publizitate trukerako hitzarmena sinatu zuten nahiz eta PSOEren eta Joseba Arregiren haserrea piztu.

Korrika 7: «Korrikak euskara, euskaraz Euskal Herria». Gasteiz-Baiona, 1991, III/15-24. Omendua: Remigio Mendiburu.
Korrika 7 hasi baino hiru egun lehenago, berri hau plazaratu zuen «Euskaldunon Egunkaria»k: «EITBko zuzendaritzak betoa ezarri die Gorordo eta Korrikari `Terminus' saioan», zioen izenburuak, eta «Elene Lizarralde zuzendariak dimisioa eskatu du eta saioa bukatu egin da» azpitituluak. Mikel Olaziregik, ETBko zuzendaritzako partaideak, adierazi zuenez, «aspalditik erabakia du Eusko Legebiltzarrak EITBk ez diola laguntzarik eman behar Korrikari. Informazioa bai, baina ez dugu egingo Korrikaren promoziorik».

Korrika 8: «Denok maite dugu gure herria euskaraz». Iruñea-Bilbo. 1993, III/26-IV/04. Omendua: Martin Ugalde.
Korrika 8ren atarian Korrika Kulturala eta Korrika Kirolaria izeneko egitarauak aurkeztu zituzten berrikuntza nagusi bezala. Korrikaren edizio honek ere izan zuen, zoritxarrez, joanak ziren lagun anitz omendu beharra. Gasteizen, esate baterako, AEK, IKA, Irale eta HABEko ordezkariek elkarrekin egin zuten lasterka Eusebio Osa euskaltzale ezagun hil berriaren omenetan. Joxepe Zuazo zena, Korrika izenaren sortzailea ere omendu zuten.

Korrika 9: «Jalgi hadi euskaraz!». Donibane-Garazi-Gasteiz. 1995, III/17-26. Omendua: Mikel Laboa
Bernart Etxepareri ere egin zion ohore Korrika 9ak.
Korrika 9 egin zen urteak, 1995ak, AEK-k instituzioekin duen harremanaren argazkia ekarri zuen. AEK-k Eusko Jaurlaritzarekin akordioa lortu zuen EAEn. Nafarroan ez zen deus lortu eta Ipar Euskal Herrian are gutxiago.

Korrika 10: «Euskal Herria Korrika». Arantzazu-Bilbo. 1997, III/14-23. Omendua: Luis Villasante
Hamargarren Korrikak, euskaltzaindiaren eta Arantzazuko frantziskotarren lana omentzeaz gain, AEKren eta instituzioen arteko adiskidetze formala erakutsi zuen. Aro berri bat abian zela iragarri zuen


Azkenak
2025-05-02 | Mikel Zuloaga
Askatasunaren Ontzidiko Mikel Zuluaga ‘Mikelon’en adierazpena Maltatik

Deshumanizazioa barru-barruraino sartu da Mendebaldeko botereetan, eta axolagabekeriaz begiratzen diote Gaza pairatzen ari den holokaustoari; Gazan, bonbek hiltzen ez bazaituzte, goseak hilko zaitu.

Gure itsasontzia bonbardatu duten honetan inpotentzia erabatekoa da, gu ondo... [+]


Palestinaren aldeko Askatasunaren Ontzidia bonbardatu dute Maltatik gertu

Ostegunetik ostiralerako gauean dronekin egin diote eraso Gazako blokeoa apurtu eta genozidioa salatu nahi duen nazioarteko ekimenaren itsasontziari, Maltatik hamahiru miliara, nazioarteko uretan. Aktibisten artean Mikel Zuluaga Mikelon euskal herritarra dago. “Hemen hau... [+]


Immigrazioa eta sindikatuak, eskubide unibertsalak ala porrot kolektiboa

Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]


Harri-jasotzea
Harri eskolek emandako bultzada

Harri-jasotzearen gorakada nabaritu da azken urteetan, batez ere emakumeen artean. Gazteek harri eskoletan ikasten dute kirolean esperientzia dutenengandik. Crossfit-a, sare sozialak eta telebista faktore garrantzitsuak izan dira kirolaren piztualdian, harri eskolekin batera... [+]


Kanboko Marieneko lurrak irauli dituzte ELB, Lurzaindia eta Ostia sareak

Maiatzaren 17an bertaratu eta barazkiak landatzeko hitzordua jarri diete herritarrei. Karia horretara egun osoko egitaraua osatu dute, Marieneako lurrak laborantzarako atxikiak izatearen alde.


Itzalaldiaren biharamunean, Espainiako Gobernuaren eta Red Eléctrica de Españaren arteko tirabirak dira nagusi

Pedro Sánchezek hornitzaile pribatuei eta Red Eléctrica de Españari egotzi die itzalaldiaren inguruko informazio gutxi eskaintzea, baina azken honek jakinarazi du "gutxi gorabehera" aurkitu dutela Iberiar penintsula osoko argindarra joatearen arrazoia... [+]


Homo erectusek hitz egiten zekiten?

Rudolf Botha hizkuntzalari hegoafrikarrak hipotesi bat bota berri du Homo erectus-i buruz: espezieak ahozko komunikazio moduren bat garatu zuen duela milioi bat urte baino gehiago. Homo sapiens-a da, dakigunez, hitz egiteko gai den espezie bakarra eta, beraz, hortik... [+]


Iraultza, iraultza baino lehen

Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]


2025-04-30 | Jon Torner Zabala
Aramu + AimarZ
Bizirik bada, musikaren berotasunagatik da

Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.

---------------------------------------------------------

Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]


Gorputz hotsak
“Oso literala naizenez, marrazten dudana ulertzea gustatzen zait”

Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]


Eguneraketa berriak daude