"ERROMANTIKO NAIZ BAINA EZ EDOZER IRENSTEKO PREST"

  • dizu. Xabaltx izenez ezaguna baita. Zakua zalantzaz beterik azaldu zen Durangoko Azokara. Bi hilabeteren ondotik bere zakua hustuz doa, eta geu bere baitakoa hustutzera hurbilu gara.

1999ko otsailaren 14an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zure diskoa kantu histrioniko batekin bukatzen da, «Belar hoberena». `Apezak ez omen du belar hoberena' diozu. Zuraideko apezak ezagutzen du?
Ez dakit Roger Idiartek ezagutzen dituen hitz horiek, iritsi zaizkit ordea ohar batzuk giristino batzuen partetik, eta azaldu diet kantua ez zela haien kontra. Gibelasmorik gabeko parodia bat besterik ez da.

Pantxoa Bergara zara. Zergatik Xabaltx?
Xabaltx
ene sortetxearen izena da. Zuraideko

Zabaltza
etxaldean sortua naiz, eta ene etxekoak Xabaltx deituak izan gara betidanik, aitatxi, aita...

Izen bera eramanik ere, ziur zu zarela denetan gehien aldatu dena. Aitak nola hartzen zaitu musikari gisa?
Etxekoengandik bildu dut kanturako gutizia. Aitatxik 50 urtez abestu zuen abesbatzan, aita kantuzalea da. Alta, ene lehen kitarra gordeka erosi nuen. Aitak musikaria nahi ninduen, baina bere ametsa zen ni armadan musikari izaitea (irriak). Ongi akomeatzen gara hala ere.

1991an berriz Euskal Herriko kantu txapelketa irabazi zenuen, eta handik lau urtera H2O taldearekin grabatu zenuen zure lehen diskoa. Zertan ibili zara harrez gero?
Itsasun bizi naiz, lurrari arras lotua. Beste pertsona batekin bizi naiz, eta seme bat hazi eta hezitzen ari gara bion artean. Bizitzaren momentu batean nik maite ditudan pertsonekin denbora gehiago pasatzea deliberatu nuen. Pausatzen, pentsatzen, eta betiere kantuen hitzak idazten, musika egiten.

Bizialdi honen emaria duzu «Zalantzak» diskoa.
Bai. Zalantzak deitzen da zalantza asko izan baitut azken urte honetan diskoa osatzerakoan. Kantu andana bat pilatua nuen, eta disko batean antolatzeko unean ez nekien nola egin. 13 hautatu ondotik, ez nuen aise asmatzen lerroz lerro nola eman. Azkenik, 33 itzuliko disko txikien modura ordenatu ditut: «Zalantza I» eta «Zalantza II». Lehena elektriko eta gogorra da, eta akustikoa eta intimista bigarrena.

«Arin Arin» kantak irekitzen du lehena, eta orobat gainontzeko kantuen filosofiarekin bat dator. Euskaraz eta erdaraz ez datoz bat zenbaitetan.
Euskaraz metafora gisara eman ditut; biziki maite ditut metaforak. Hizkuntzaren aberastasuna gorde eta hitzekin jokoak egitea posibilitatzen dute. Hitz edo esaldi baten gibelean gauzak era ezberdinetara gordetzen dira.

Kantautorea sentitzen zara? Zer islatu nahi duzu hitzon bitartez?
Bai noski. Finean islatzen dute bizi dudana. Lurrari atxikia naiz, baita ingurumenari. Faltsukeria handia dago gauza hauen guztien inguruan, eta kontuan hartu behar ditugu nire ustez. Bestalde, lurraz gain, hiriko bizitza dago, ostatu eta karriketan lantzen ditugun giza harremanak. Harremanei buruz gauza asko izkutatzen ditugu, eta bestalde festa egin nahi dugularik, kasu, sistemak berak aski traba ezarri nahi digu. Ene sentimendu eta pentsamoldeak islatu nahi izan ditut gauza horiei buruz.

Errebelde fama duzu eta diskoaren bigarren aldea entzunik erromantiko zarela uste dut ere.
Erromantiko bat naizela uste dut bai, baina erromantikoa izateak ez du erran nahi zoroa eta edozer gauza irensteko prest naizela.

Besteak beste, «Belfast» izeneko kantua dator. Irlandan biziriko esperientziaren ondorioa-edo. Zergatik Irlanda?
Bai, halaxe da. Euskal Herritik kanpora ateratzeko beharra sentitu eta Irlanda hautatu nuen. Hara joatea erabaki nuen, anitz lotura bainuen bertako musikarekin, musika keltiarrekin orokorki. Lau hilabete igaro nituen.

Zer ikusi edo ikasi zenuen han?
Hasteko zoratua gelditu nintzen, bertako eskoletan musika erakusten baita hemen matematika bezala. Musika beste molde batez bizi da, berdin Belfasten berdin herrixketan. Jendea biltzen da gau guziz jotzeko, musikak giza harremanetan berebiziko garrantzia du. 70 urteko bibolin jole bat, atabala jotzen duen 14 urteko gazte batekin aurki ditzakezu. Egunero jotzen dute karrikan, guk berriz, kontinentean, karrika galdu dugu.

Kexu zara, Iparraldean gazteek musika jotzeko duten posibilitate eskasagatik?
Bai. Hemen zerbait antolatu nahi baduzu, Herriko Etxeari behar diogu baimena eskatu eta mila oztopo gainditu behar. Iparraldean azpiegitura gutxi dago. Kontzertu gelarik ez da hemen. Zuraiden, kasu, bada bat, berri-berria egina eta ez dakit zertarako, ezin baitugu alokatzen ahal.

boom hura apaldu dea?
Ez. Disketxe batzuk, independenteak, montatu berri dira, azpiegitura tipi horiek borondate handi batekin eginak dira, indar anitzekin. Zernahi gisaz, musikari gazteak nahiz zaharrak, fede handiarekin ari dira Iparraldeko musika arlo ezberdinetan.

Iaz Durangoko Azokara iritsi zinen zu. Urruti dago Durango gazteentzat?
Aski urrun. Oraindik badira ainitz gauza hausteko. Zaila da Iparraldeko kantari batentzat Hegoaldean agertzea. Hemengo kantautore gazte bat ateratzen bada, musika herrikoiarekin lotzen dute hegoaldiar gehienek. Bertako jendea ez da sobera interesatzen gure gauza berriei buruz.

Zuretzat diskoa grabatzea zaila izan al da? Nola joan zen prozesua?
Maketak IZ, Elkar eta GOR-i igorri nizkien. GOR-ek kantautoreak ez zazkiola interesatzen arrapostu zidan. Elkarrek, berriz, Iparraldeko gauza herrikoiak egitea nahiago dituela. Azkenik, IZrekin egitea deliberatu nuen, Jama Larreburu tartekoa izaki, gustura. Aspaldian ezagutzen dut, eta konfiantza handia eman dit. Kantuez biziki interesatu da, beren iraupenaz kontseiluak eman dizkit.

Kantautore gisa bizitzea zaila ez da? Baionako Gure Irratian ari zara ere.
Irratian lan egiteak bizi sozialean zango bat izateko aukera ematen dit. Osagarria da. Kantautore gisa ezin nuke bizi, baina Aistrika ene plaza taldearekin ematen ditudan berbenak kontuan harturik moldatzen naiz. Orotora, 60 bat kontzertu ematen ditugu urtean. Azken diska ateraz gero, hiru hilabetetan, 9 bat kontzertu eman ditut kantautore gisa. Kontent bizi naiz.


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude