BERTSO ESPERIMENTUA URTERO HERNANIN
- Hernaniko Iraulio Panttalone bertso-kabiak ongi pasatzeko mila era zelebre daudela frogatu du azken hiru urteotan, bertso-lata antolatuz.
Bertsolaritza telebistatik eguneroko bizitzara eraman nahirik, herriko gune ezberdinetan infiltratu eta hasten dira kantari: bertsoa moldakorra da, eta behar bezala aurkeztuz gero zahar, gazte eta haurren gozamenerako izan daiteke. Hargatik, oso publiko ezberdinetara iristen diren ekintzak antolatzen dituzte urtero: helduen gustuko den erronda, gazteen saltsan eginiko bertso-afaria, haurren bertso saioa...
Ekitaldi hauek guztiak bertsoekin eginiko esperimentuak dira, imaginazio askoz eta lotsa gutxiz asmaturiko jolasak. Jende ugariren partehartze zuzena eskatzen dute: bertsolaritza lorategi botaniko oso zabala baita, eta belar xilbextre bakoitzak badu bere leku eta funtzioa. Ikusi besterik ez dago zenbat protagonista dituen bertso asteak: bertsolari konsagratuak batetik, baina baita bertso eskolako ikasle hasiberriak ere, edo taberna giroko errondetan trebatutako bertsolariak, baita bat-batean aritzen ez diren arren bertsoak idazteko gai direnak ere, eta batez ere, alprojakerietarako prest dagoen publikoa. Urtetik urtera, oihartzun handiagoa hartzen ari da, eta herritarren artean oso erantzun ona jaso du. Giro ezberdinetako jendea batzen duen aste hau Hernaniri bixitasun piska bat eman eta herri giroa freskatzeko formula ona izan daiteke. Bertsolaritza ez da jai eta ospakizun bereziei ukitu folkloriko bat emateko, edo turistei erakusteko gorde behar den ohitura, naturalki bizi eta kontsumitu behar dugun plazerra baino. Dabilen harriari ez zaio goroldiorik lotzen, dabilen bertsolaritza ez da apaingarri bihurtzen, eta dabilen bertso-latari ez zaio burbuilen txisparik joango.
Azter ditzagun bertso-lataren osagaiak: urtero ñabardura ezberdin bat hartzen badute ere, aste horretan zehar egiten diren ekintzak nahiko zehaztuta daude. Izan ere, 3 urtetan errepikatu izanak nortasun eta kutsu berezi bat eman dio ekitaldi bakoitzari. Hargatik, aurtengo bertso astearen inpresioak ixuri dizkizuegu hurrengo lerroetan, bertso-lata tipiko baten adibide izan daitezkeelakoan.
Ipuina, beti bezala, ongi bukatu zen, eta bertso afariak ere ohiko amaiera izan zuen: espontaneoen esku erori zen mikrofonoa, eta dozena bat sasi-bertsolari aritu zen habanerak botatzen.
Nahiz ta inondik ez den ageri
ipuineko sorgin zaharra
aurreko hauek ez al daukate
zazpi ipotxen irriparra
baso osoan hedatzen dute
bere jolas ta marmarra
desentonatzen dun bakarra da
Edurne Zurin bizarra
Egiazko bertsolari sentitu ziren, edo bertsolariek egiaz sentitzen dutena bizi izan zuten behintzat: oholtzara igotzeak dakarren zirrara, fokoek sorrarazitako izerdia, 200 begik (eta tartean gurasoenek) biluzten zituztelako konplexua... Minutu erdi batez suspentsean eta bertsoarekin borrokan aritu ondoren bota dute bertsoa! Gurasoek hunkiturik bere seme edo alabak Euskal Herriko Txapelketa irabazi balu bezala txalotzen dute. Bertsolari estreinatu berriak arnasa itzultzen dion lasaitasuna du barruan, txaloek sortutako poz borobila masailetan eta bertsotan egiteko gai izanaren harrotasun punttua begietan.
Herriko gai ezberdinei bertso sailak idatzi zizkieten Hernaniko bertsolariek: lan eta industria munduari, sagardotegiei, Molotoff Irratiari, bertatik pasako den Abiadura Handiko Trenari, asteburuetako gaugiroari eta abar.
Hitzak doinu bihurtzeko, elkar ia ezagutzen ez zuten herriko musiko eta instrumentuak bildu ziren: bandan jotzen duen bibolin birtuosoa, festaz-festa berbenetan dabiltzan baxua eta gitarra, kafe bohemioetako saxofoia, euskal txalaparta-zalapartaria, eta ordenagailuen ahotsa den organu elektrikoa.
Max-mix hau ostiral arratsaldez gazte jendea poteatzen aritzen den zulo ezkutura eraman eta elementu guztiak kontzertu batean lehertu ziren: estu-estu eginda sartzen zen publikoaren dantza, berotasun eta oihuak, bertsolarien hitz eta ziri neurtuak, eta musikaren askatasun zirrarak.
gabon Jainkuak diela
legiarekin kunpli dezagun
urte berrian bezpera
Kantatu du kalez kale beste urte batez Ohitura Zaharra abesbatzak, eta ondoren bertsolariek hartu dute magnetofoia, bat-bateko koplak abesteko. Aurreko tabernatik ardo pittin bat edo gazta puska bat ekarri arte eskean hasi, eta sekulakoak boteaz bukatzen dute. Parean pasatzen den ezagunari ere koloreak atera arte ez diote bakean uzten. Horrela, geldialdi bati behar adina probetxu atera ondoren, makilarekin lurra jo, eta eeeuuuup! eginaz hurrengo tabernara abiatzen dira kalean barrena, trikitixak bidea irekitzen dielarik.
Zein intxisuk eragiten ditu orduan, ordena hankaz gora jartzen duten ustekabeak? Duela lau urteko saioan, Andoni Egaña eta Unai Agirreri gauez kanposantura joan diren bi lagunen gaia jarri zieten. Egaña itzal beldurgarriez eta kalaberez bertsotan ari zela, publiko arteko emakume bat irristatu, eta abiadarekin eskilara denak jeitsi zituen goitik behera, erdi erorian. Egañak izugarrizko susto aurpegia jarri eta izpiritu bat ziztu bizian pasatzen ikusi zuela abestu zuen.
Aurtengo saioan berriz Iñaki Zelaia eta Aitor Mendiluzek gaztetxeari kantatu zioten. Mendiluzek gaztetxeko hormetako kartelak ere erortzen direla esan, eta une horretan bertan bere atzean zituen bertso-latako 14 kartel erori ziren. Zer ez ote da eroriko hurrengo urteko saioan?
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]