MUNDUKO ABIADA ZOROAREKIN AURREZ AURRE

  • eta 10 urte espetxean iragan dituzten lau euskal presorekin. Oraingoan mahainguru bereko gai zehatzagoez jardun dugu, gauza arruntagoak, espetxeko eguneroko bizimoduari lotuagoak.

2021eko uztailaren 21ean
Espetxeko eguneroko bizitzaz jardun dugu. Espetxetik kanpokoaz ere bai. Sentimenduak, beraien arteko harremanak, ihesaren griña... Begoña Sagarzazu (10 urtez preso), Jose Miguel Azurmendi (18 urtez), Juanito Nazabal (18) eta Jose Antonio Torre Altonaga, `Medius' (19) ditugu mahainguruan. Hona mahaigaineratutako pasarteren batzuk, preso sozialena esate baterako.
JUANITO NAZABAL.
Azpimarratu behar da preso sozial askoren jarrera ona. Batzuek laguntza handia eman digute.

`MEDIUS'.
Madrilen Aznarren aurkako saioa izan zenean Navalcarneron lau euskal preso geunden, bakoitza modulo batean sakabanatuta, eta eskuindar preso talde baten aurrean nik sekulako babesa jaso nuen preso sozialen aldetik. Kafe batzuk ordaindu edo tabakoa ematen diezulako, adibidez, biziki eskertzen dizute.

B. SAGARZAZU.
Tenerifen jipoitu nindutenean ni isolatuta nengoen baina nire patiotik beraienera bazegoen ate bat eta leiho bat, eta ikusiaz bat nola jipoitzen ninduten horma gainetik gauzak botatzen hasi ziren ni ezagutu gabe. Bost neska zigortuak atera ziren 14 egunez. Guri laguntzeagatik batzutan preso sozial batzuk hilabeteak beranduago atera dira espetxetik eta hori izugarri baloratzen duzu.

Preso sozialen artean `fies presoak' bereizten dituzte, garai bateko COPE erankundearen filosofiari jarraitzen diotenak, hau da, beraien duintasun pertsonalaren alde egitea, horretarako espetxe sistemari aurre eginez. 50en bat dira eta sakabanatuak daude.
J.M. AZURMENDI.
Espetxeko GAL antolatzen saiatu ziren zenbait presorekin baina ez zuten asmatu. `Fies' batengana jo zuten eta honek saiakera salatu zuen.

J. NAZABAL.
`Fiesak' saiatzen dira gurekin harremanak izaten, beraiek ere guk bezala espetxe sistemari aurre egiten saiatzen direla adierazten digute.

B. SAGARZAZU.
Espetxe erregimenari aurre egiten dioten bakarrak dira. Preso sozialen artean, oro har, ez dago salaketarako jarrerarik eta «janaria gaizki dago» izugarria da beraientzat; hau esatean bizpahiru elkartzen badira, espetxeak matxinadatzat hartzen du. Emakume sozialen artean espetxearekiko menpekotasuna are handiagoa da eta funtzionario emakumeen kontrola ere zorrotzagoa. Zure bizitza pertsonaleko gauzarik txikienean ere sartzen saiatzen dira.

J. NAZABAL.
Aitarena, amarena, eta abokatuarena egin behar duzu sarritan beraiekin. Gu ideologikoki indartsu gaude baina beraiek ez eta egoerari aurre egitea oso zaila egiten zaie.

J.M. AZURMENDI.
Sarritan guregana etortzen dira beraien dirua zaindu dezagun. Beraien artean arazo handiak izaten dira eta. Huescan talde batek besteari dirua kentzen zion eta taldea etorri zitzaidan niri ea dirua gordeko genien; behar zutenean eskatzera etortzen ziren: «emaizkidazu 20 hogerleko».

`MEDIUS'.
Espetxeetan degradazio handia dago eta horrek kementsua zen presoa ere etsipenera eraman du.

Iragan asteko kontakizunetan makinatxo bat une gogor agertu ziren. Une gogor hauek beste erabatekoak dira. Pertsonalagoak agian baina kolektiboa ere hor ageri da beti.
J.M. AZURMENDI.
Kolektibo bateko partaide sentitzen zara eta badakizu bakarrik egonda ere haren babes humanoa eta politikoa duzula.

B. SAGARZAZU.
Egoera gogorrak sortzen dira isolamenduaren ondorioz eta batzuetan zure ezintasuna kidearen aurka bihurtzen duzu; horrelako hanka sartzeaz konturatzen zarenean horrek mila jipoik baino min handiagoa egiten dizu.

J. NAZABAL.
Niretzat une gogorrena aitaren heriotza izan zen.

J. M. AZURMENDI.
Niretzat `Kirruli' (Joseba Asensio) eta Mikel Lopetegiren heriotzena. Ordura arte bagenekien kartzelak min egiten zuela baina beharbada une horretan konturatu ginen kartzelak hil ere egiten zuela. Duela gutxi lagun batek bere buruaz beste egin zuen eta Mikel etorri zitzaidan burura.

J. NAZABAL.
Nik ikusten nuen kartzela jaten ari zela Mikel. Zama handia atera dugu espetxetik, ez gara kaleko jendea bezala eta espetxearen eragina gainean dugu, eragin gogorra.

`MEDIUS'.
Jakina, supergizonak ez gara.

Harreman pertsonalak biziki aldatzen ei dira espetxe barruan eta kalean.
J. NAZABAL.
Espetxean pertsona bat kalean hamar urtetan baino gehiago ezagutzen duzu. Kalean azaleko harremanak izaten dituzu sarri, barruan oso sakonak. Zure akatsak eta mugak ezagutzen dituzu barruan.

B. SAGARZAZU.
Kalean estimulu pila bat duzu, barruan gutxi.

`MEDIUS'.
Logroñon, nire azken espetxean, ezagutu bai baina inongo harremanik ez nuen kide batekin egotea egokitu zitzaidan eta sekulako harremana egin genuen. Biok geunden bakarrik, berak nigan babesa zuen eta nik berarengan. Bada, gaur egun –berak ez zuen familiarik–, nire familia joaten zaio bisitan, nik baimenik ez dudalako.

J. NAZABAL.
Egoerak asko baldintzatzen ditu harremanak. Denak batera geundenean batzuekin hitz egin ere ez zenuen egiten. Gure artean tirabirak sarritan tontakeriengatik izaten ziren, kontu pertsonalak, ezberdintasun politiko txikiak...

'MEDIUS'.
Edo futbolean liskarren bat izan zenuela...

J. NAZABAL.
Bai, bai. Gero sakabanaketaren aurretik harremanik ez nuen batekin egon naiz sei urte modulo berean eta egundoko lagunak egin gara. Ez genuen uste horren ondo konponduko ginenik.

Azkenean urte mordoska pasatu ondoren, kalera. Kontrastea nagusitzen da.
B. SAGARZAZU.
Batzuetan atearen aurrean geratzen zara, noiz irekiko den zain; maldan behera erori behar nuela uste nuen beste behin, espetxean ez baitago maldarik –sekulako barreak egin nituen–, eraikuntza berriak, krisia ez da ikusten inon...

`MEDIUS'.
Duela hogei urteko errealitatearekin konparatuta kalean egundoko abiadura dagoela ikusten duzu, jendea presaka ari da etengabe, gizakiak ala robotak diren galdetzen diot neure buruari. Gorbeara igo eta han morroi bat telefono mugikorrez hitz egiten. «Txoratuta hago txo!». (

Barrez esaten ditu azken esaldiak eta barre artean jarraitzen du berriketaldiak).

J. NAZABAL.
Jendea bizitzen ari da eta ez da konziente hortaz.

B. SAGARZAZU.
Erritmo karibeñoarekin ateratzen garela esaten dute. Dena den badago zerbait gogorra, desfase bat badagoela konturatzen zara, denbora bat pasatu da eta zuk ez duzula zure adinekoekin batera eboluzionatu.

`MEDIUS'.
Hemeretzi urte espetxean egon ondoren atera eta hutsetik hasten zara, ezin zara denbora horretan guztian galdutakoa berreskuratzen hasi, hori lelokeria bat litzateke. Barruko denborak merezi izan du, jakina, baina orain kalean gizaki berri bat naiz eta gauza berrien bila noa. Ikusten badut auto bat automatikoki zabaltzen, bada barrura! (barre artean).

J. NAZABAL.
Zure burua prestatzen duzu eta gauza askorekin ez duzu horrenbeste ezusteko baina beste gauza batzuek norberaren kontroletik kanpo geratzen dira, batez ere jendea nola hazten den... Halako batean etortzen zaizu lagunen bat eta bere semea, adibidez, eta semea goitik behera begiratzen geratzen zara, «baina zer da hau!», esaten duzu. Hogei urte pasatu dira.

B. SAGARZAZU.
Gauza oso interesgarriak gertatzen dira. Adibidez, preso egon zarenean zu zara nolabait zentroa, lagunena, familian, kalera atera eta ongietorria... Baina gero bat-batean konturatzen zara munduak bere martxa jarraitzen duela eta zu martxa horretatik kanpo geratzen zarela. (Zurrumurrua nagusitzen da eta baieztapenak entzuten dira «bai bai, eta a zer martxa!», dio Nazabalek.)

`MEDIUS'.
Ni afari guztietara joaten naiz.

J. NAZABAL.
Bada, nik ezin dut. Badakizue Gabon Eguna nola pasatu nuen? Etxean bakar-bakarrik, saldatxo bat hartu, zainzuri lata bat zabaldu eta gustura! Lasaitasuna behar nuen eta agian zenbait jarreren aurka joateagatik ere bai. Iruditzen zait duela hogei urte beste ilusio bat zegoela kalean, bazirudien gauzak errotik aldatu behar genituela... orain badirudi gauzak automatikoki egiten direla.

Ihesa ei da preso guztiaren betebehar nagusia, ahal izanez gero bederen. Ihesa, alabaina, modu desberdinetan bizitzen da garaia eta espetxeen arabera. Guri Azurmendik egin digu ihes, jadanik ordu batzuk badaramatzagu berriketan eta berak lana zain du.
`MEDIUS'.
Hasierako urteetan ihes egiteko ehundaka saio egiten genuen. Egunero zuloak nola egin edo beste zerbait asmatzen ari ginen. Soria eta Carabanchel hustu bazituzten erabat minatuta zeudelako izan zen. Zuloak benetan nora zihoazen batek daki! (dio barrez mungiarrak, eta txantxa giroan jarraitzen du Nazabalek).

J. NAZABAL.
Sekulako informazioa genuen beti! Sartu zuloan, lurra toneladaka atera, ezkutatu, sekulako hotza pasatu... Prozesu bat da. Hasieran goitik eta behetik ihes nola egin pentsatzen ari zara; azkenean ikusten duzu han egon behar duzula, ikasten hasten zara... espetxean zure bizimodua antolatzen, alegia


Azkenak
Hezkuntza publikoko irakasleek akordioa lortu dute Jaurlaritzarekin

Tentsio handiko ikasturtea amaitzear, ostegunean hasi eta ostiralean jarraituriko azken negoziaketa maratoian Eusko Jaurlaritzarekin akordioa sinatu dute sindikatu guztiek, ELAk izan ezik. Datorren asteko grebak bertan behera geratu dira. Segidan, adostu dutena eta batzuek eta... [+]


Menopausian elikadura lagun izateko tresnak

Andrea Velasko dietista eta nutrizionistak elikaduraren bidez menopausiak eragindako aldaketak kudeatzeko zenbait gako eman ditu.


Ondo ereindako uzta

BRN + Auzoko eta Sain mendi + Odei + Monsieur le crepe eta Muxker
Zer: Uzta jaia.
Noiz: maiatzaren 2an.
Non: Bilborock aretoan.

---------------------------------------------------------

Ereindako haziek ura, argia eta denbora behar dute ernaltzeko. Naturak berezko ditu... [+]


Maiatzaren 18an ospatuko dute Sortzen jaia Takoneran

Sei urteko etenaldiaren ostean, maiatzaren 18an, Sortzen jaia ospatuko dute Takoneran D ereduko eskola publikoen aldeko jaia.  Ikuskizunak, haurrendako jolasak eta Gorka Urbizu edota Borla taldeen kontzertuak izango dira.


Zure onurarako da

Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.


47 milioi euro gehiago Esako urtegiaren segurtasuna bermatzeko

Ebroko Konfederazio Hidrografikoko (CHE) lehendakariak egin du iragarpena aste hasieran: Esako urtegia handitzeko lanen laugarren moldaketari aurten ekingo diote eta urtegiaren eskuin magala egonkortzeko 47 milioi euro gastatuko dira.


2025-05-09 | Arabako Alea
Gasteizko lorezainak udalarekin bildu dira lehen aldiz

Gasteizko Udalak esan du enpresa negoziatzera deitzen ari dela. Sindikatuek eskatu diote Gasteizko langileak defendatu ditzala Enviserren jabea den AEBetako inbertsio funtsaren aurrean.


“Txosnak eta herri jaiak defendatzeko” ekimena egingo dute maiatzaren 31n Bilbon

Bilboko, Gasteizko eta Donostiako herri jaietako ordezkariek agerraldi bateratua egin dute maiatzaren 8 honetan, txosnei jarritako zailtasunak salatzeko eta jai eredu herrikoa "desagertzeko arriskuan" dagoela ohartarazteko.

 

 


Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea
“Hikaz egiten ere, eginez ikasten da”

Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]


Soluzioa ez da teknikoa, soziala da; Arnaldo Otegiri erantzuna

Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]


Turiel: “Bilatu daitezke arrazoi teknikoak, baina itzalaldia prezioen sistema perbertsoak eragin zuen”

Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]


Robert Prevost estatubatuarra izango da aita santu berria, Leon XIV

"Bake zubiak eraikitzeko laguntza" eskatu dio jendeari balkoitik egin duen lehen agerraldian.


Hezkuntza publikoko irakasleen eta Jaurlaritzaren arteko negoziazioak ostiralean jarraituko du

“Proposamen oso eskasa egin du Hezkuntza Sailak, berme eta zehaztapenak txertatu barik”, kontatu dio ARGIAri STEILASeko bozeramaile Haizea Arbidek. Ostegun honetan bilera izan dute sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, EAEko irakaskuntza publikoko... [+]


2025-05-08 | ARGIA
Iratxe Sorzabal absolbitu du Espainiako Auzitegi Nazionalak, “tratu gizagabeak” pairatu izana aitortuta

Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.


Eguneraketa berriak daude