"Euzko-Gai", Bitor Olaeta-Ren Ballet Barria

1966ko maiatzaren 01an

Bitor Olaeta Torerzuri ereslariari elkarrizketa
"Euzko-Gai", Bitor Olaeta-Ren Ballet Barria
Irurogeta Amar Umetxo Dantzari
Bitor Olaeta Torerzuri, eroslari trebea dozue. Orrez gane eresgille azkarra ta aretzkari abilla. Eta dantzari lez... zer esan daikegu iñok eztakianik? Mundu guztian ezagutzen abe. Beronen irakasle ta adiskidea, Harrol Haskel dozu; Londres'ko ''Royall Ballet"eko artezkaria.
–Esaiztazu Bitor; –galdetu dau tsot Olaeta'ri–ointxe urte bat edo beste Ingalaterratik etorri zan talde ospetsu aretzaz, zer dakizu?
–Talde on_ona dala. Nere ustez, "Royal Ballet" eta Mocu'ko "Belchoi" dira munduko dantza-talderik onenak. Ta ez aztu "Hoyal Ballet" ori, Inglaterrako Erregiñaren babezpean arnasatzen dala.
Sir Harrol Haskel da euren ikastolako artezkaria, ta alde batera, Erregiñaren zaldum zintzoa.
Onek, urte batzuk dirala, Bilboko Instituto Britanico'n iitzaldi bat egin eban, ballet yaterratzaz, klasikoatzaz. Gure talidea izan zan aren itzaldi bitarteak alaitu ta aparindu ebazana. Oritk datorku geure ezaupide ta adiskidetasuna.
Munduan oso ezaguna da yaun ori, bere itzaldi ta liburuak dirala bide. Gure balletaren izena be agertzen da, bere lanetan.
-Ta... zer diñostazu? Euskal-Balleta atzerrikoen aurrean, azaldu al leiteke lotsarik bage?
–Euskal- Balleta munduko gorengo milara yaso leiteke; baña ortarako diru asko bearko litzake. Eresi ta eresrille onak doguz Dantzariak be berezko erreztasuna ta indarra daukie.
Ezta denpora asko Barcelona ko Liceo'an gure Amaya'ren ezpatadantzeak gurenda saratatsua lor tu eban. Bi aldiz dantzatu bear izan eben, ta ori, gitxitan gertatzen da antzerki orretan. Urrengo eguneko izparringi guztiak, abo batez, goralmen andiak egin ebezan.
–Eta Madrillen zer yazo yatzuen?
–Eztaigun aitatu ango konturik, Asteroko osoa gitxi izango litzake dana azaltzeko.
–Egin ei dozuezan dantza orr intartcan egille gorengoenak darabizuez. Aitatuko al daustazuz izen bat edo beste?
–Oneixek dira antzerkiratu doguzanak: José Franco-ren Lau Urtearoak. Guridi'ren Oinkarin, neure azalgai edo argumentuakin Kardin, Zubizarreta'rena. Aiko_Maiko Aranbarrirena; oneik biok Manu Sota'ren azalgayekin. Sorgineta José Olaizolarena" Eta Kasket, nere eresiarekin.
Orreik dira gure balletiik andi ta luzienak. Gero badoguz dantza laburragoak: Zubero, Zoso, Mikel eta abar, ogei bat inguru.
-Entzun izan dot, Pablo Sorezaba'len biotza ikutu zenduela zeuen umetxoan dantzakin. Gañera... dantza-eresiren bat gertauko eutzuela. Zer diñozu oñetzaz?
–Egia dala. Bilboko zortzikotien txapelketara etorri zanean ikusi ebazan gure dantzari txikiak, Sorezabal yaunak. Eta bere omenez egin zan omenaldi orren azkenean, berta oneik esan ebazan Coliseo Albia'n:
"Euskal_Errira" etortzean, berez poztuten da nere biotza; eta neure omenezko jai batera etorri ezkero, geyago ondiño. Baña pozik andiña emon daustana auxe izan da: Oateta´ren dantzari txiki onek dantzari ikustea. Madrillera neanean, dantza-eresi barri bat idatziko dot eurentzat".
–Ta zeuk ez al dozu biribildu zerbait txikitxuentzako?
–Ointxe nabil EUZBKO_GAI deritxon ballet barri bat agertzeko asmotan. Mayatzaren lau ta bosgarrenean agertuko dot ementxe Bilbon, Arriaga antzokian. Irurogeta amar umetxo dantzatuko dira, atso-aguren omenez.
Beste ballet jator bat be azalduko dogu, au talde nagusiak egingo dabe. "ERRONDA BIEN BITARTEAN" deritxo.
–Auxe be yakin gura geunke Bitor: EUZKO-GAI deritxon dantzaketa barri orren eresia, zurea al da?
–Ez. Nere eresiak ez dira. Len esan dautzudan lez jai au, zarren omenez asmaurikoa dalarik. eresi zarrak, ezagunak daroaz. Orra:
Piernen, Ramontxu operaren asikerakoa.
Aires Vascos. José Franco'rena. Eta amaituteko, Fandango ta Ramontxu´ren eresiak.
–Antzoki lana ze tankeratan apaindu dezu?
–Esango deutzut: Irudia auxe da; Euskal-Erriko plaza zabal bat; tantolin andi bat erdi erdian, ta bere ganean, andra-gizon zarrak txistulariekaz. Talde guztiak antzokian dira. Eta apurka apurka illuntzen danean, agura zar batek artzañaren ipuna kontatzn dau.
–Eta orren ondoren zer datorgu?
–Eresi alaitsuak lagunduz, antzokiko argi guztiak piztutzn dira. Errian jai andia da; eguzki dizdiratsuak argi dagi plaza zabalean. Neska-talde bat erdi-erdian dalarik aurreskuko desafio-dantza dagie.
Geroaro, Gizon-dantza ta Azer dantzarekin amaituten da irudi au
Plazea utsik gelditzen danean, ertz baten, seashatxoa azaltzen da ta andra bat be bai, bere besoetan umetxoa dakarrela, seaska abesti au kantatuz:
Ein lolo nere aurtxo txikia
Ein lolo nere maitia
Aingerutxoak etorri dira
Zu eroateko zerura.
Zeruan dauden aingeru danak
Etorri dira zugana.
–Orren ondoren txiritxu batek nebazan pitxardun neskato areik zer ziran?
–Ur-ekartzalleak. Biñako dantza polita egiten dabe. Maitasun kantatxu bat be entzungo da.
-Eta urrengo an sortu zan zalaparta zer zan?
–Barriz be zezena agertzen da ta izkanbilla sortu. Orraitio, zezonaren aurrean, burlazko dantzatxoa egiten dabe
-Or amaitzen al da jai ori?
-Bai zera! Zezena joan denean, neskato arrantzaleak agertzen dira, uretatik-arako sardiñak saltzen, eroslearekin eztabaida egiñaz. Eta ondoren...
–Geyago ondiño?
esan daustanez, bi mutiko taldek zalapart ederra ataratzen ei dau euren tiragomekin eta abar. Zozo andi bat yantziten ei da goitik, eta ondoren txori pila.
Neskato-taldeak arku-dantza barria egiten dabela ori be esan eustan euretariko txori batek. Zezena be urteten ei da izkanbila andia sortuaziaz. Egia al da?
–Bai; eztautzue guzurrik esan Mutikoetariko bati astiñaldi ederra emoten dautso zezenak, prakak urratuaz.
–Eta... an, ensayo baten ikusi
–Ointxe dator ekuerarriena. Zerutik tanbolin andi bat yatziten da, txistulari, atso-agura ta guzti. Piernen fandango eresiaz, erri guztia plazaratuten da. Ementxe asten da ZARRAREN OMENA.
Oneik gaztieri onu andiak damotsez. Bereala yardun diran talde guztiak antzokiratuko dira, irurogeta amar bat lagun, Ramontxu´ren oberturearen doñuan, eta dan-danak maburtuko dira zarreri omen egiñaz.
–Ekinaldi ederra gertau dozu. Bitor. Ziur naz, ill onen lau ta bostarrenean, gonbururaño beteko dozuela Arriaga antzokia. Yardun atseringarri oni kitu egiteko bai al dozu ezer esateko gure asteroko onen irakurlientzat?
–Gure izkuntzari buruz arduratzen diran dan-danak dira begiko niretzat. Euzkal-giroan azi ta bizi izan bai naz beti
Beraz Euskera aldez lan egiten dabien guzti-guztieri, nere agurra ta eskarra; zuen irakurlieri be bardin.
–Ori da ori Bitor! Eskerrak zeuri; ta gorantzi zeure aitari ta arrebari, laguntzalle onak dozuzalako.

Bitor Olaeta Torrezuri
"Lau urtearoak" _ Uda. Lide Olaeta ta Makutxa Amezaga
12

GaiezKulturaDantzaBalleta
GaiezKulturaDantzaTaldeakEUZKO-GAI
PertsonaiazOLAETA1
EgileezABELETXE1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude