"Beste aldeak betetzen duen neurrian bete ahal izango dugu guk akor- dioa"

1995eko azaroaren 12an

Juan Mari Larrarte, AEKko arduradunari elkarrizketa
"Beste aldeak betetzen duen neurrian bete ahal izango dugu guk akor- dioa"
Juan Mari Larrarte, AEK-ko Gipuzkoako arduraduna
AEK-k baiezkoa eman dio, iazko ekainean Eusko Jaurlaritzarekin sinatutako hitzarmena eta gero, elkarrekin landu duten testuari. Testu garrantzitsutzat jo du Larrartek, hutsune batzuk ere ikusten dizkion arren.
Iazko ekainean AEK-k Eusko Jaurlaritzarekin sinatutako hitzarmena abiapuntutzat jotzen zen. Orain ere, onartu duzuen testua abiapuntua dela adierazi duzue. Zer aldatu da abiapuntu hartatik honetara?
Hitzarmena sinatu zenean bizi genuen egoera gogoratu behar da. 1993an euskaltegi libreak dirulaguntzarik gabe geratu ziren. 1994an hitzarmena sinatu eta, dirulaguntzak izango zirela, eta bestalde, akordio osatuago batera begira elkarrizketa prozesua zabalduko zela konpromezua hartu genuen. Horregatik aipatu genuen abiapuntuarena.
Orain ere gauza bera esan dugu, ikusirik datozen bost urteotarako akordio proposamen honek Eusko Jaurlaritza eta AEKren artean izan ditugun harremanak zuzendu eta hainbat puntu normaltze bidean jarriko dituela; baina aurrerantzean zer nolako euskalduntze-alfabetatzea behar dugun lotu gabe dago. Testuan aipatzen dugu, sail osoak azterketa baten beharra duela. Gauza batzuk zuzenduko dira beraz, baina aurrerantzean lan asko dago egiteko.
Testuak ez dituela AEKren asmoak zeharo gogobetetzen aitortu duzue. Zertan egin da aurrera, eta zer geratu da zintzilik?
Orain arte adostutakoan badaude zenbait puntu zintzilik. Irakaslegoari begira urrats handiak eman dira; alde batetik, egun AEKn ari den irakasle osoa normalizatze bidean jartzeko moduak topatu dira, bai meritu lehiaketa, bai prestakuntza berezituaren bidetik. Baina, aurrera begira, legeak eskatzen zuen gauza berak jarraitzen du indarrean, hau da, irakasle izateko unibertsitate mailako lizentziatura eta EGA behar dira. Guk hutsune nabarmena ikusten dugu honetan, ez dira irakasle prestatuak eskatzen, irakasle tituludunak baizik.
Bada besterik ere: AEKren euskaltegi guztiak ez dira onartuko hitzarmenean, eta gure planteamendua eskaera guztiari erantzun eta berria sortzearen aldekoa da, eta horretarako ez dago biderik. Hau guztiagatik ez gaitu asebetetzen. Urrats handia eman da, baina jorratu gabeko gauza asko geratzen dira.
Testua onartzeko orduan, aldeko eta aurkako jarrerak agertu ziren Biltzar Nagusian. Zeren inguruan?
Zalantza gehien sortu duen puntua irakaslearen gainekoa izan da. Bestalde, dirulaguntzez ari garenean, behin eta berriz esan zaigu hitzarmenean markatuko duguna izango dela abiapuntua, baina urteroko aurrekontuek baldintza dezaketela. Jendeak zalantza asko zituen puntu hauen inguruan, eta finean Eusko Jaurlaritzak aurrera egiteko izan dezakeen benetako borondateaz.
Ez da ahobatez onartu aurrera egitea, baina prozesuan zehar argi geratu da AEK osoa prest zegoela erabakitzen zenarekin aurrera egiteko. Hori da garrantzitsuena, iritziak iritzi denak elkarrekin jarraitzeko agertu dugun asmoa.
Zer ulertzen du AEK-k, diru kopuruak zehazteko orduan, Eusko Jaurlaritzak «aurrekontuek aukera emanez gero» aipatzen duenean?
Eusko Jaurlaritzatik beti esan zaigu ezin dela bost urteko hitzarmena sinatu dirulaguntza kopuru bat zehaztuz. Eta aurrekontuak urtero onartzen direnez, horien baitan aldaketak gerta daitezkeela. Gauzak honela, hartzen diren konpromezuak beteko diren esperantza dugu, eta aipamen hori forma kontua baino ez delakoan gaude.
AEKren nortasun juridikoaren inguruan hainbat gorabehera izan dituzue elkarrizketa prozesuan. Testuan, euskaltegi bakoitzari berea onartzen zaio. Honek zertan baldintzatzen du AEKren egituraketa?
1994ko ekainean prozesua martxan jarri eta, bederatzi hilabetera atera zuen gaia mahai gainera Eusko Jaurlaritzak, euskaltegi bakoitzak bere nortasuna behar zuela esanez. Atzerapausoa iruditu zitzaigun, AEKren nortasuna zalantzan jartzen zela, eta ezetz esan genion. Azkenean, AEKren izaera onartu eta horren barruan euskaltegi bakoitzari nortasun juridiko propioa aitortzen zaio. Honek aldaketarik ekarriko du, gaur egun dugun egituraketa moldatu beharko dugu eta formula berri batzuk topatu hitzarmenera egokitu ahal izateko.
Nola planteatzen duzue hartutako konpromezuen jarraipena?
Guk konpromezu batzuk hartuko ditugu eta horiek gauzatzeko lan asko egin beharko dugu, gauza asko aldatu. Hori argi dugu. Baina, Eusko Jaurlaritzak benetako borondaterik ez badu jartzen, eta hartutako konpromezuak betetzen ez baditu, gurea ezingo dugu aurrera eraman.
Lan kontratuak eta gainontzeko puntuak normaltzeko prest gaude, baina baliabiderik ezean zaila izango zaigu aurrera egitea, eta berriro ere aurreko egoera beretsuan aurki gaitezke. Akordioa beste aldeak betetzen duen neurrian bete ahal izango dugu guk ere.
Zer bide zabalduko da helduen euskalduntze-alfabetatzea bere osotasunean hartu eta planteatzen den azterketa egiteko?
Kezkak kezka, mahai gainean jartzen den akordioaren bitartez orain arteko dinamika guztiarekin (lege bat atera eta hura betearaztera mugatzen zena) puskatzen dela ematen du eta dinamika berri baten aurrean sartzen garela. Hauxe da garrantzitsuena: gauzak konpondu behar badira, jar gaitezen mahai batean, hitz egin dezagun eta aurki ditzagun soluzioak elkarrekin.
Izan ere, garrantzia handia izango du, azken klausulak jasotzen duena, hau da, sail osoarekin helduen alfabetatzeak nolakoa izan behar duen eztabaidatzeko konpromezua hartzen dela. Lehenengo aldia izango da, HABEk bidea bere aldetik markatu beharrean, gainontzekoak entzun eta denon artean saiatuko garela bidea zehazten.
Zer diagnostiko egiten du AEK-k egun sareak bizi duen egoeraz?
Azken urteotan urrats handirik eman gabe jokatu da. Inork ez du azterketa sakonik egin nondik nora goazen, urtez urte helduen euskalduntze-alfabetatzeak zer eman duen, eta zer behar dugun aztertuz. Hau guztia falta da.
Askotan esaten da sektore berrietara iritsi behar dugula, lan mundua dela, transmisioa... proiektu hauek, nahiz eta bakanka, martxan jartzen ari dira, baina ez modu arrazional eta planifikatu batean.
Bakoitza bere aldetik ibili da, eta ez da egon nahikoa borondate elkarrekin mahai batean jarri eta azterketa hori egiten hasteko.
Zeintzuk dira, beraz, gauzak dauden bezala lehentasunez heldu beharreko helburuak?
Dudarik gabe saila sail bezala antolatu eta lanean hasteak du lehentasuna. Behin hau onartuta, orain bitartean buruturiko lanaren azterketa sakona egin behar da, eta hemendik aurrera zer eskaintzari heldu behar diogun ikusi, eta honetarako zer nolako irakaslegoa behar dugun zehaztu.
Euskal Autonomia Elkartean akordiora iristeak antzeko biderik zabal al dezake bai Nafarroan bai Iparraldean proposamen zehatzen inguruan adostasunetara iristeko?
Bai Nafarroan bai Iparraldean helduen euskalduntze-alfabetatzearen errealitateak bere horretan jarraitzen du. Nafarroan dekretu bat dago indarrean eta ez dago borondaterik berau aldatzen hasteko, hau da, momentuz ez dugu ikusten Euskal Autonomia Elkartean gauzatu den antzeko prozesu bat martxan jartzeko inongo posibilitaterik. Iparraldean ere beste hainbeste. Hala ere, AEKtik proposamen berriak egiten jarraituko dugu, beti ere akordioaren bidea bultzatuz.
PETRIKORENA, J.J.
37-38,39

GaiezHizkuntzaEuskaraAlfabetatzeAEKBesteak
PertsonaiazLARRARTE1
EgileezPETRIKOREN1Hizkuntza

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

EAJk Mundakako bere alkatea presionatzen zuen, udaleko idazkariaren gainetik aritzeko

Xabier Letona Biteri

PPk euskararen irakaskuntza presentziala ezabatu du Valentzian, EAEko hauteskunde kanpaina betean

El Salto | Raquel Andrés Durà

Sionismoaren kontrako juduak jazartzen ari dira Alemanian

Gedar

Pradales kolpez kolpe

Ahoztar Zelaieta

Azkenak

2024-04-22 | Garbiñe Larrea Iturralde

Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]

2024-04-22 | Eneko Bachiller Otamendi

Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]

2024-04-22 | Jakoba Errekondo

Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.

2024-04-22 | Garazi Zabaleta

Txaramela

Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

Eguneraketa berriak daude