"Normala eta humanoa iruditzen zait konfliktiboegia ez den norbait hautatzea".


1995eko otsailaren 12an
Patxi Goenagak beteko du A.Maria Labaienen lekua Euskaltzaindian
"Normala eta humanoa iruditzen zait konfliktiboegia ez den norbait hautatzea".
Patxi Goenaga euskaltzain aukeratu berria
Euskaltzaindiak azken bolada honetan hizkuntzalaritzaren inguruan finkatu ditu premiak, eta ildo beretik ulertu behar dela bere hautaketa esan digu Patxi Goenagak. Euskaltzain oso, Antonio Maria Labaien zenak utzitako lekua betetzeko moduan da.
Aipatua duzu lehen bozketan hautatua izateko aukerak zenituela. Kandidatu ofiziala al zinen?
Gero ikusi den bezala, uste dut sektore handi baten kandidatoa behintzat baietz. Euskaltzaindiak dituen asmoak ofizialtasunetik baldin badoaz eta horiek ofizialak direnek markatzen badituzte, baietz esan liteke.
Euskaltzain osoen artean, gero eta gehiago dira gramatika, linguistika eta soziolinguistika arloetan dabiltzanak; literatura ingurukoak ez al dira bigarren maila batean geratzen ari?
Azken bolada honetan Euskaltzaindiak gehiago jo du hizkuntza beraren inguruko azterketak lantzen dituen alorretik. Noski, geroari begira bestela ere izan daitezke gauzak. Baina momentu honetan apustu horren alde egiten badu, premiak bide horietatik ikusten dituelako izango da.
Lustrea emango dioten izenekin jokatzea baino, besterik begiratu behar du Euskaltzaindiak. Gaur egun literaturan puntan egon daitekeen jendea aukera zezakeen eta oso ondo egongo zen, baina pertsona horrek ez badio Euskaltzaindiari ezer ekartzen... Espainiako Real Academia de la Lenguan, esaterako, orain pisu handiagoa du literatura bidetik ari den jendeak. Espainolak, baina, ez ditu euskarak dituen premiak normaltasun aldetik eta beraz, luxuzko zerbait izan daiteke Akademia horrentzat honelako figurak izatea.
Txillardegik oso salaketa gogorrak egin ditu. Zer iritzi daukazu?
Txillardegi asko estimatzen dut, bere literatur lana... Txillardegi behin baino gehiagotan hautatua eta baztertua izan da. Jakina, erabakia hartzen dutenen artean zenbaitek oso garbi izan dezake halako profila duen hautagaia behar dugula. Baina ez da soilik hori izaten, oso normala eta humanoa iruditzen zait arazoak sortaraziko ez dizkion bat hautatzea Euskaltzaindiak, konfliktiboegia izango ez dena behintzat. Eta ez dut uste Txillardegiren kasuan zein beste batzuetan bere politikagatik izan denik, bestelako arazoak daudela uste dut.
«Gramatika bideetan» liburua idatzi zenuenetik zein aurrerapen ikusten duzu arlo horretan?
Ikara emateko modukoak. Eta hori da arazoa. Gramatika sortzaile eta inguru horretan egundoko aldaketak egin dira eta hor dagoen erronka da ea nor den gai teorien garapenari jarraitzeko. Ikusi besterik ez dago garai hartan merkatuan zer zegoen eta azken hamar urteotan zenbat jendek egin dituen tesiak...
Zertan saiatuko zara hemendik aurrera?
Ahal dudana egiten. Lehengo martxari segitu beharko diot. Espero dut laster Unibertsitateko Errektoreordetzako kontuak utzi eta galdutako denbora berreskuratuko dudala.
Euskaltzaindiak 75 urte bete ditu. Une honetan zein premia larri ikusten dizkiozu?
Euskaltzaindiak argi izan behar du zein diren egin beharreko lanak, ikerketak... Leioako Batzarrean azaldu bezala, Euskaltzaindiak zientzia eta era berean `politika' egin behar ditu. Esaterako, «arazi» eta «erazi»ren modukoekin erabaki bat hartzen da eta erabaki hori politikoa da. Bi arlo horietan bideak garbi izan behar dira eta, noski, bata bestearen euskarri da. `Politika' egiteko, lehenik ikerketa zientifikoa egin behar da.
Azken bolada honetan aipatzen da Euskaltzaindiak ez ote daukan zor zaion dirulaguntza. Euskaltzaindiari lanerako laguntza horiek eskuratu behar zaizkiola iruditzen zait. Bekarioak izateko aukera gehiago izan beharko lituzke eta agian, ikerketarako zenbait jende liberatzeko aukera.
Euskarak dituen beharretatik atzean ibiltzea egozten diote Euskaltzaindiari zenbaitek...
Kontuan izan behar da inor ez dela Euskaltzainditik bizi. Euskaltzaindiko jendeak bere lanak ditu hortik zehar. Idazleek, irakasleek eta abar edozein huskeriarekin topo egiten dute eta erantzuna behar dutenez normala da kexatzea. Hala ere, uste dut Euskaltzaindiak bere lan erritmoa bizkortuko duela.
Nola bideratu daiteke hori?
Euskaltzaindia gaztetu egin da azken urteotan. Horrek irakurketa bat izan dezake: helburuak garbiago edukita erritmo biziagoa lor dezakeela. Batzordeak animatuz gero lan egingo dute eta euskaltzain osoen artean ere badago borondatea erabakiak proposatu eta euskara batua bultzatzeko.
Euskararen normalizazio bidean zein eremutan sumatzen dituzu behar handienak?
Morfologiaren aldetik nagusiena egina dago: aditzak, deklinabideak... Premiak bestelako morfologian aurki daitezke: hitz sorketan egunero gertatzen dira arazoak. Sintaxi aldetik ere deskribapen ona egin eta hizkuntza aberastu behar dugu.
Irakaskuntzan eta beste arloetan zein da egin beharrekoa?
Ez dakit jendea zenbateraino dagoen ongi prestatua gaiak euskaraz irakasteko. Erakundeek eta Unibertsitateak ahalegina egin beharko lukete jendea hobeto prestatzen laguntzeko. Guztiongan ere ezjakintasuna handia da. Materialari dagokionez ere zeregin handia dago.
Euskaltzainditik urrun gelditzen diren hizkuntz politikako beste kontuetan ez nuke sartu nahi, baina azpimarratu nahiko nuke euskal giroko herri batean euskaldun bat galtzea okerragoa dela erdal giroko herrietan hamar euskaldun irabaztea baino.
Araban EAJ eta UA elkartuko diren susmoak daude, EHEren salaketak... Nola ikusten duzu egoera?
Triste samarra. Neurri konkretuetan sartuta, euskara boto kontua bilakatu da. Zenbait partiduk demagogia hutsez jokatzen dute, funtzionarioen euskalduntzeaz mintzatzen dira... Eta hori, azken batean, ehuneko oso gutxien arazoa da.
Ez dut ikusi oraindik hizkuntza minorizatuek handiekiko ikustezina dutenik. Alderantzizkoa, ordea, nabaria da. Araban sortutako Veleia elkartea eta horiek daude euskararen kontra. Une honetan borroka egin behar da euskara kohesio faktore izan dadin. Alegia, nahiz eta euskaldunak gutxiengoa izan eskubide batzuk baditugula eta Administrazioak bermatu egin behar dizkigula.
ARTOLA, Maite
37-39

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
PertsonaiazGOENAGA6
EgileezARTOLA6Hizkuntza

Azkenak
Bizikleta martxa burutu dute Elizondon, osasun sistema publiko duinaren alde

Berrehun lagun hurbildu dira  Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.


Lan heriotzak salatzeko Jaurlaritzaren Bilboko ordezkaritza blokeatu du LABek

Aurreko astean lan istripuen ondorioz sei behargin hil zirela salatzeko, 60 bat lagunek Eusko Jaurlaritzak Bilbon duen egoitzako sarrera blokeatu dute. Ertzaintzak bertan zeuden pertsonak identifikatu ditu. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, dagoeneko 26 dira aurten... [+]


2025-06-05 | Sustatu
42: txat adimentsu harrigarriena, Nafarroan sortua nonbait

Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eraman ahal izatea onartu du Nafarroako Kontseiluak

Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]


Mario Lópezi ezarritako 13 urteko kartzela zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak

Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]


AEBetan sartzea debekatu edo mugatu die Trumpek hamabi herrialdetako pertsonei

"Atzerriko terroristengandik" babestea arrazoi bezala jarrita, Donald Trumpek dekretu bidez agindu du zazpi herrialdetako pertsona guztiei debekatzea AEBetara sarrera, eta beste bost herrialdetako herritarrei mugak jartzea. 


“Herri aktibazioa” bultzatu nahi du Gure Eskuk larunbateko mobilizazioarekin

Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.


Jende andana bildu da Gasteizko Korda espazioaren desalojoaren aurkako manifestazioan

Ehunka lagun mobilizatu dira asteazken arratsaldean Gasteizko Alde Zaharreko kaleetan barrena, Korda espazioaren desalojoaren aurka. Manifestazio amaierako hitzartzean, goizeko desalojoan ertzainek buruan zauritu duten Kordako kidea jada etxean eta "ondo" dagoela... [+]


2025-06-05 | ARGIA
Sorzabalen absoluzioari helegitea jarri dio fiskalak, eta bere kontrako epaiketa errepikatzea eskatu du

Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.


2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


Urgulleko ‘Jesusen Bihotza’ eskultura “erregimen frankista goraipatzeko” sinboloa dela ebatzi dute

Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.


Boubacar Diouf, Mbolo Moye Doole elkarteko kidea
“Eskubide berberak izan beharko genituzke, edozein dugula sorterria”

Boubacar Dioufek, Mbolo Moye Doole Bizkaiko manteroen eta kalez kaleko saltzaileen elkarteko kideak, Bilboko kaleetan arrazakeria eta abusu poliziala areagotu direla adierazi du.


Euskaraz bagarela aldarrikatzeko hitzordua: larunbatean Ziburun

Ziburuko Azokaren seigarren edizioa iraganen da larunbatean Ziburuko plazan. 33 argitaletxe, 10 diskoetxe, 39 idazle eta 111 berritasun, uzta ederra izanen dugu aurtengoan ere.


Eguneraketa berriak daude