«Artistak iraultzaile izango ez balira, leizezuloetan pintatzen ginateke»


1994ko irailaren 11n
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Alberto Schommer argazkilariari elkarrizketa
«Artistak iraultzaile izango ez balira, leizezuloetan pintatzen ginateke»
Alberto Schommer
Hiru liburu berri argitaratzeko asmoa du Alberto Schommer argazkilari ospetsuak. «Verde» izena eramango duena osatzen ari dela, Donostian `harrapatu' du gure kamerak. Bere ibilbidea eta beste hainbat gairi buruz mintzatu zaigu.
ARGIA. Egunotan, Gipuzkoako herrietako jaietan argazkiak egiten ari zara. Kamerari zerbait berezia eskaintzen diote jaiok?
ALBERTO SCHOMMER. Olaberrian izan nintzen, Segura herriaren aurka herri kiroletan lehiatzen ari zenean. Aizkolariak, korrikalariak, txingak eta harrijasotzaileak zeuden. Zoragarria zen. Oso inguru familiakoa zen, eta erritmo handia zegoen guzti horren osotasunean.
A. Zerbait berezia eskaintzen dizu Euskal Herriko pertsonak?
A.S. Dudarik gabe. Euskal Herriko pertsonak nortasun handia dauka, bere ezaugarriak bereziak dira. Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko jendearen ezaugarri fisikoak ezberdinak dira. Pertsonaren aurpegia ikusi eta jakin dezaket nongoa den. «Azul» liburua Donostiari buruz egin ondoren, Gipuzkoari buruzko ikuspegi orokorra izango da prestatzen ari naizena: «Verde».
A. Zein da zure jarrera herri bati buruzko argazkiak egiteko garaian?
A.S. Habanan izan naiz aurten lan bat egiten, eta bertako jendea ekarri nahi nuen nire argazkietara. Bertako jende xehea. Horretarako, gobernukoek edo bestela pentsatzen zutenek esaten zidatena egiterik ez nuen nahi. Jendea den bezala ezagutu nahi nuen, herri horri buruzko benetako ikuspegia izan; eta oso pozik nago. Hau izan da egin dudan lanik hoberenetarikoa.
A. Nola sentitzen zara egunkarietako lehenengo orrialdeetako argazkiak begiratu eta Ruanda edo Jugoslavia ohiari buruzko argazkiak ikusten dituzunean? Bizitzaren alderik gordinena horrelako moduan adierazteko gai ikusten duzu zure burua?
A.S. Badago gatazkak dauden toki batean argazkiak egiteko jende espezialdua. Dokumentalak egiten dituzte, errealitatearen fotokopiak. Argazkilari talde handietako profesionalak artistak dira, izaera ematen diote argazkiari, eta ikusten duten guztia ordenatu egiten dute aldatu gabe. Beste batzuek minetik minik handiena ateratzen dute, itxaropenetik itxaropenik handiena, eta ez da zuzena; mina eta itxaropena nahastu egiten direlako. Itxaropenik izango ez balitz jendeak bere buruaz beste egingo lukeelako.
Ni ez nintzateke lan hori egiteko egokia izango, aurretik finkatutako ideia batekin joango nintzatekeelako. Gizakien mina edo itxaropena landu nahi izango nituzke, eta ez nintzateke kazetari ona izango, ez nukeelako errealitatea islatuko. Ezin dezakegu arinkeriaz jardun.
A. Nola ikusten da Madriletik Euskal Herriko egoera?
A.S. Gaizki. Katalunia eta Euskal Herria bereziki gaizki, beren kasa bizi nahi dutelako. Galiziarrek ez dute protestatzen, beraz, ez daude hain gaizkietsiak. Euskal Herrian bortizkeria dago eta Katalunian ez, eta ikuspegia okerragoa da Euskal Herriarekiko. Politikariek ikusten dute bi herriok beren kasa jardun nahi dutela, baina ez dago argi zein izan litekeen bidea, estatu federala izango den, autonomia, independentzia... Ezjakintasunaren ondorioz sortutako beldurra da.
A. Zein izan daiteke Euskal Herriko egoeraren irtenbidea?
A.S. Giltza errespetua da. Errespetuz egin behar dira gauzak. IRAk su-etena iragarri berri du, zuzenena izango litzateke. Nire ustez, elkarrizketak bortizkeriarik gabe izan beharko luke.
Gu nortasun eta indar handiko herria gara, historia daukagu, autonomia izan nahi dugu, gure foruak, gure eskubideak, eta izan eta defenditu behar ditugu. Euskaraz hitz egin behar dugu, baina ez dakiena baztertu gabe. Bat bestearen aurka borrokatu baino, elkar ulertu behar dugu. Bakoitzaren berezitasunetik abiatu eta unibertsalera iritsi. Alderantziz egingo bagenu Coca-Cola besterik ez genuke edango. Ez dugu jendea txakolina edatera behartuko; txakolina edatera gonbidatuko ditugu etortzen direnak, eta kanpora irteten garenean Valdepeñas hartuko dugu, esaterako. Ikuspegi unibertsala izan behar dugu.
A. Kulturaren bizkortze eta hedapenerako lehentasun zerrenda egingo bagenu, zein tokitan ipiniko zenuke Guggenheim Museoa?
A.S. Guggenheimek daukan irudi, indar eta botere handiarekin, New Yorkeko Museoaren ekitaldiak zabaltzen baditu, eta Euskal Herrira eta Espainara moldatzen baditu, ona izan daiteke. Baina aurretik zeuden probintzia museoak eta gainerako ekitaldiak baztertu gabe. Kultura sortzen badu eta beste hainbat gauza babestu, oso ondo.
A. Aurten sortutako Schommer Fundazioaren helburu bat zaletu bezala argazkigintzan dihardutenei profesionaltzeko aukera eskaintzea da.
A.S. Baina epe luzerako helburua da. Argazkigintza eskola nazionala sortu nahi dugu.
A. Zein izan beharko litzateke gaur egun fundazioen zeregina?
A.S. Fundazio bat sor daiteke hildako artista baten obra gordetzeko, edo fundazioak izan dezake bizirik dagoen artistaren baten obra. Fundazioa hila edo bizia izan daiteke. Fundazio batek bizia izan behar du, sortzaile izan behar du, ideiak trukatzeko tokia... Nire fundazioak bi areto ezberdin dauzka Gasteizko Arte Ederretako Museoan: batean nire obrak ikus daitezke, eta bestean mundu osoko argazkilarienak.
A. 25 urte bete berri dira Arantzazuko Basilika berria 14 apostoluekin zabaldu zenetik. Gogoratzen dituzu garai horretako istiluak? Artearen helburua izan behar al du bide berriak irekitzeak?
A.S. Ikusi nituen 14 apostoluak bide bazterrean. Oteizaren laguna nintzen, eta basilika berritzen parte hartu zuten gainerako artistak ere ezagutzen nituen. Iraultza beti aldaketa da, eta artea etengabeko aldaketa. Artistak iraultzaile izango ez balira leizezuloetako pintura lantzen egongo ginateke oraindik, edo kubismoa margotzen... Arteak aldatu egin behar du, askotan akatsak eginez. Iraultzaile batek sinesten badu beti zuzena dela, aurretik zegoena baino hobea, iraultzaile txarra da. Iraultzailea berriztatzailea da, baina huts egin dezake. Artista da iraultzailerik handiena, benetako iraultzailea. Adierazpide berriak bilatu behar ditu etengabe: kontzeptu eta forma berriak.
Castro egoera oker baten aurka altxatu zen, aldatu eta egoera zuzen bat lortu asmoz. Bera bidegabea da orain, baina aurrerakuntzarik ekarri du. Kubako herria behartsua da, ez dauka ezer baina ez da miserablea. Kultura daukate, Latinoamerikako gainerako herriek izan dezaketena baino aberatsagoa. Baina une honetan Castrok agintea utzi behar du herria lur jota baitago. Artistak ez dio inoiz ispiluan bere buruari begiratu behar, ezin du errepikatu, egiten badu sortzaile kaskarra izango delako. Castro ispiluari begira dago, artista eta sortzaile izateari utzi dio, eta une honetan min egiten dio herriari.
A. Asko aldatu al da haurtzaroan ezagutu zenuen Gasteiz?
A.S. Dexente aldatu da. EAEko hiriburu administratiboa denez gero sumatu dira egindako diru inbertsioak. Kirola lantzeko toki ugari daude orain. Bi itsas talde daude egun, polikiroldegi ugari, eta emaitzak kirol ezberdinetan ikus daitezke, saskibaloian besteak beste. Kultur arloan ere nabarmenak dira hobekuntzak. Kultura dastatzeko aukerak ugaritu eta hobetu egin dira. Hor dago, konparazio baterako, Arabako Arte Ederretako Museoa, Irudi eta Teknologia Berrien Zentroa... Euskaraz ere gero eta jende gehiagok hitz egiten du.
A. Nola izan ziren zure hastapenak argazkigintzan?
A.S. Gazte nintzenean margolaritza, literatura eta zinema landu nituen, baina ez argazkigintza. Argazkigintza ez zitzaidan batere gustatzen. Behin, Feliu zinema zuzendariak «La familia del hombre» liburua utzi zidan. Pixkanaka argazkiak egiten hasi eta mundu honetan murgildu nintzen.
JOXI GOIKOETXEA
28-32

GaiezKulturaArteaArgazkigintArgazkilar
PertsonaiazSCHOMMER1
EgileezGOIKOETXEA7Kultura


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude