«Hobe genuke umilago jokatu eta egun ditugun museoak konpontzea»

1994ko uztailaren 24an

Gaspar Montes Iturrioz pintoreari elkarrizketa
«Hobe genuke umilago jokatu eta egun ditugun museoak konpontzea»
Gaspar Montes Iturrioz pintorearen erakusketa antologikoa San Telmo museoan
Gaspar Montes Iturrioz irundarra eskola utzi eta 14 urterekin hasi zen pintatzen. Madrilen, Parisen eta hainbat lekutan ikasten aritu arren, etxerako bidea maite izan du beti. Pintore `probintziano' gisa jotzen du bere burua. Paisaia lasai eta umilez osatu ditu bere koadroak. Armonia bila beti ere, adierazi digunez. Guzti horren testigantza jaso da Donostiako San Telmo museoan.
ARGIA. Omenaldi guztiak batera iritsi zaizkizu orain, Euskal Lagundiarena dela, erakusketa antologikoa...
GASPAR MONTES ITURRIOZ. Nire zahartzaroari egiten dizkioten omenaldiak dira. Ez dut karrera handirik egin, `probintziano' bat izan naiz, nahiz eta Madril, Parise, Brussela eta hainbat lekutan ikasten aritu.
A. Noiz hasi zinen pintatzen?
G.M.I. 14 urterekin eskola bukatu eta ofizioa ikasten hasten zen jendea. Ni aitaren zurgindegian hasi nintzen lanean, eta pintatzen bestalde. Garai hartan mezenas asko zen, artistak laguntzen zituztenak eta.
A. Zu ere babestu al zintuzten?
G.M.I. Bai, mezenas horiek bultzadatxoa ematen zizuten eta gero, norberak ipurdia astindu behar izaten zuen lepoa besteen gainetik erakusteko. Oso zaila da eta zen pinturatik bizitzea. Horretan katalanak eta, fenizioen tankerakoak ziren; nik ez dakit nola konpontzen ziren hainbeste erakusketa egiteko! Euskaldunak berriz, atzerago geunden.
A. Madrilen ikasten aritu zinen garaiaz zer duzu gogoan?
G.M.I. 17 urterekin joan nintzen. Pintore izateko Madrilera joan behar izaten zen, dominen bila. Maisurik handienekin aritu nintzen ikasten, Sotomayor eta, erretratoak eginez diru asko irabazitakoak. Kaperotxipi eta Beobide ezagutu nituen eta elkarrekin aritu ginen.
Madrilgo giroan bustitako euskal pintorearen eredua Salaberria zen. Arrakasta handia izan zuen. Ez nuen gustukoa, baina, hango giroa. Euskal Herria maite nuen, nire herria, Irun.
Gerora hainbat erakusketa egin nituen Madrilen, eta horri esker Rodriguez Sahagun bezalako jendea `probintzietara' etortzen zen gure lanak erostera.
A. Handik atzera Unamuno eta beste ezagutu zenituen.
G.M.I. Unamunok Madrilgo Ateneoan erakusketa egitea gomendatu gintuen. Erakusketa egin bai, baina ez genuen koadro bakarra ere saldu. Esku hutsik itzuli ginen Iruna. Harreman handirik ez genuen izan elkarrekin. Niri politikak atzera egiten zidan eta berak berriz Primo de Rivera begien artean kokatua zuen...
A. Parisen ere izan zinen.
G.M.I. Madrili buruzko iritzi txarra genuen, pozointsua bilakatu zen hura guretzat, eta Arruek aipatu zidan pinturari buruz nire ikasketak zabaltzeko Parisera joateko. Foru Diputazioaren sari batekin joan nintzen, baita berehala itzuli ere dirua bukatu zitzaidanean, bohemia ez bainuen gustuko. Baserriren batean babarrun gorriak jatea nahiago nuen, noski.
A. Zerbait ikasi al zenuen?
G.M.I. Begiak ireki zitzaizkidan. Neure ustez, artearen bideak Goyarengandik Frantziara egin zuen. Goya izan zen gure azken jeinua. Museoetatik kanpora usaintzen zen artea Frantzian.
A. Zer pintatzen zenuen garai hartan?
G.M.I. Natura eta natura. Vazquez Diaz, Arteta, Arrue eta neure modukoek kubismora iristen ez den pintura geometrikoa egin dugula esan daiteke, alegia, gauza bakoitzaren forma geometrikoak errespetatuz, Cezzanneren teoriek zioten moduan. Horrela jarduten zuen berak, naturaren pasarteak aukeratu eta pintatzen. Izan ere, mila aukera ematen dizkizu, mugagabea da.
A. Paisaiaz gain figurak ere egin dituzu.
G.M.I. Sagardotegietan zerbitzen zuten neskatxak zirela, esne saltzaileak beren marmitekin, pilotariak... beti ere paisaia jakin batean kokaturik egin izan ditut.
Behin Santa Kruz apaiza margotu nuen, argazki batzuetatik irudia hartuta. Ez nituen neurriak ondo hartu eta handiegia atera zitzaidan ordea, eta lau puskatan hautsi nuen, lau paisaia egiteko. Askotan pintatzen genuen koadro baten gainean bestea, ikasteko eta.
A. Zer paisaia izan duzu gustukoena?
G.M.I. Irungo inguruak asko gustatu zaizkit, baita Nafarroa ere, iparraldea eta hegoaldea. Irundarrok beti jo dugu Nafarroa aldera, Lesaka dela, Baztan bailara...
A. Salaberriak zure pintura oso goxoa dela esaten zuen.
G.M.I. Oso leuna delako, lasaia, sinplea, begiek atseden hartzeko modukoa. Armonia bilatzen dute neure koadroek.
A. Zein dira zuregandik hurbilen sentitu dituzun pintoreak?
G.M.I. Regoyos asko gustatu izan zait beti, bere inpresionismo oso zehatz horretara iritsi gabe, naturaren bazter apalak margotzeko orduan.
A. Koadro asko saldu al dituzu?
G.M.I. Ez. Pintore aberatsek, Juan Etxeberria eta, nahi zutena margotu ahal izan zuten. Besteok berriz, ezin pinturatik bizi. Ni Irundik Aranjueza joan nintzen lan egitera, tapizetarako bozetoak egitera.
A. Pintatzen jarraitzen al duzu?
G.M.I. Oso gutxi. Nik txanda pasa egina dut.
A. Zer diozu egungo pinturari buruz?
G.M.I. Duela gutxi hildako Ruiz Balerdi, Ameztoi... oso interesgarriak dira. Afizionatu askotxo dago hala ere, teknika ikasten ordu askorik pasatu gabeak. Inor ez da emakume biluziak margotuz trebatzen, adibidez.
Egun, mutur batean pintura modernoa aurki daiteke, joera abstraktoa, eta bestean hiperrealismoa. Borroka itzela dago batzuen eta besteen artean. Bangoardiazaleek bere bidea behin-betikoa dela uste dute, baina gero moda joan eta talentu handiko pintore errealistaren bat heltzen denean zikloa berritzen da.
Neure semea eta ni konkistatu nahi izan gintuzten abstraktoa egiteko. Oteiza bera neregana etorri eta, «oraindik figuratiboa egiten ari al zara?» esaten zidan. Orduan, mesprezuz aipatzen zen arte figuratiboa.
A. Zer diozu Guggenheim museoari buruz?
G.M.I. Atzerriko guztia ezaguna zaigu eta hobe genuke umilago jokatu eta lehendik ditugun museoak konpontzen dirua xahutuko bagenu. San Telmo bera, hilda egon da orain artean.
A. Zenbat koadro aurkeztu behar dituzu San Telmoko erakusketa antologikoan?
G.M.I. Nik ez ditut bizitzan zehar egindako koadroak zenbatu, baina esan didatenez 1.000 argazki bildu dituzte katalogorako.
J.J. Petrikorena
45-47

GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakMONTES1
PertsonaiazMONTES1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak

"Amorrua, hira eta mendeku nahia emakume baten motorrak ere izan daitezke"

Reyes Ilintxeta

Hauxe da Gaza suntsitzeko Israelen eta AEBen plana

Jonathan Cook

Ukelele baten atzean Hawaii aurkitu nuen

Cira Crespo

Aitziber Bañuelos Ganuza: "Gero eta onartuagoa daukagu emakumeen kontrako biolentzia"

Uriola.eus | Nerea Olaziregi

Aldaketa mugatuak eta jarraikortasuna gobernuan

Asier Blas Mendoza

Azkenak

2024-05-13 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Negu gorri, hondamendia iragarri

Apirilaren 30ean, Espainiako patronala den CEOEk argazki horixe zintzilikatu zuen sareetan: ezkerrean dago Antonio Garamendi, CEOEko presidente den Getxoko semea; eta eskuinean Alfonso Santiago bilbotarra, musika festibalen munduan dabilen Last Tour promotorako burua, Eusko... [+]

2024-05-13 | Cira Crespo

Ukelele baten atzean Hawaii aurkitu nuen

2024-05-13

ANALISIA |

Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak

2024-05-13 | Zigor Olabarria Oleaga

Genozidioa gelditzeko eskatu du Gasteizko hezkuntza komunitateak Palestinaren aldeko ekimen jendetsuan

Ehunka herritarrek egin dute bat hainbat hezkuntza zentrok, guraso elkartek eta sindikatuk antolatutako deialdiarekin, Palestinako umeak gureak ere badira. Genozidioa gelditu! lelopean. Sarea Euskal Herri osora zabaldu nahi dute sustatzaileek.

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

Eguneraketa berriak daude